Рет қаралды 14,999
۱۱۰ حکمت گوهربار در کلام امام علی ع از نهج البلاغه|سخنان ارزشمند از امام علی ع|جملاتی از نهج البلاغه
۱۱۰ حکمت گوهربار در کلام امام علی ع |سخنان ارزشمند وقابل تامل از امام علی ع |جملاتی از نهج البلاغه
سخنان ارزشمند و تاثیر گذار و قابل تامل امام علی ع از نهج البلاغه
امام علی علیه السلام را بیشتر بشناسیم
علی بن ابیطالب امام اول تمامی شاخههای مذهب شیعه، خلیفهٔ چهارم از خلفای راشدین اهل سنت و پسرعمو و داماد محمد است. او فرزند ابوطالب و فاطمه بنت اسد، همسر فاطمهٔ زهرا، و پدر حسن، حسین و زینب است. وی از سال ۳۵ تا ۴۰ هجری، کمتر از پنج سال، بهعنوان خلیفه بر خلافت اسلامی حکومت کرد. ویکیپدیا
تاریخ تولد: ۱۷ مارس ۵۹۹ م.، کعبه، مکه، عربستان سعودی
تاریخ ترور: ۲۹ ژانویهٔ ۶۶۱ م.، مسجد کوفه، کوفه، عراق
فرزند: حسین بن علی، حسن بن علی، عباس بن علی، زینب بنت علی، محسن بن علی، بیشتر
همسر: امامه بنت زینب (ازدواج ?-۶۶۱ م.)، امالبنین، اسما بنت عمیس، ام سعید بنت عروه
مادر: ابوطالب، فاطمه بنت اسد
نوهها: سجاد، علیاکبر، علیاصغر، رقیه بنت حسین، قاسم بن حسن، حسن
در کودکی به دلیل بدهکار شدن پدرش، محمد سرپرستی او را بر عهده گرفت. پس از دعوت محمد، علی در حدود نه تا ۱۱ سالگی از نخستین ایمانآورندگان به اسلام گشت؛ پذیرش دعوت او را در یوم الدار علناً اعلام کرد و محمد او را «برادر و وصی و جانشین خود» نامید. گفته میشود در شب لیلة المبیت به هجرت محمد کمک کرد و محمد پس از مهاجرت به مدینه و ایجاد پیمان برادری بین مسلمانان، او را بهعنوان برادر خویش انتخاب کرد. او در مدینه در اغلب جنگها پرچمدار سپاه اسلام بود و به دلاوری مشهور گشت.
مسئلهٔ حق وی در خلافت پس از محمد منجر به شکاف اصلی میان مسلمانان و تقسیم آنان به دو گروه شیعه و سنی شد. محمد در بازگشت از حجةالوداع در غدیر خم جملهٔ «هر که من ولی او هستم، این علی ولی او است» را به زبان آورد؛ اما مقصود این عبارت مورد اختلاف شیعه و سنی قرار گرفت. شیعیان بر این اساس معتقد به نصب امامت و خلافت در خصوص علی شدند و اهل سنت آن را به معنای دوستی و محبت علی تفسیر میکنند. پس از درگذشت محمد، زمانی که علی مشغول کفن و دفن وی بود، جمعی از مسلمانان در سقیفهٔ بنیساعده گرد هم آمدند و بعد از مشورت با یکدیگر دربارهٔ انتخاب جانشین او، سرانجام با ابوبکر بهعنوان خلیفه بیعت کردند. علی بن ابیطالب در ابتدا از بیعت با ابوبکر سرباز زد؛ ولی سرانجام پس از شش ماه با ابوبکر بیعت کرد. علی در دوران خلافت سه خلیفهٔ اول در جنگها شرکت نکرد و جز در مورد انتخاب خلیفهٔ سوم فعالیت سیاسی نداشت. البته هر گاه خلفای سهگانه میخواستند، در امور دینی، قضایی، و سیاسی به آنها مشورت میداد.
پس از کشتهشدن عثمان، او بهعنوان چهارمین خلیفهٔ مسلمانان برگزیده شد. دوران خلافت وی با نخستین جنگهای داخلی میان مسلمانان و شورشهایی نظیر شورش ایرانیان همزمان بود. علی با دو نیروی مخالف مجزا مواجه شد: گروهی به رهبری عایشه، طلحه، و زبیر در مکه که خواهان برگزاری شورا برای تعیین خلافت بودند و گروهی دیگر به رهبری معاویه در شام که انتقام خون عثمان را خواستار بودند. چهار ماه پس از خلافت، علی در جمل گروه اول را شکست داد؛ اما سرانجام جنگ صفین با معاویه به لحاظ نظامی بینتیجه بود و در نتیجه حکمیت به لحاظ سیاسی ضد علی تمام شد. سپس در سال ۳۸ هجری با خوارج که قبول حکمیت توسط علی را بدعت میدانستند و بر او شوریدند، در نهروان جنگید و آنان را شکست داد. او سرانجام در مسجد کوفه به ضرب شمشیر یکی از خوارج به نام ابن ملجم مرادی کشته شد، در خارج شهر کوفه دفن شد، و بعدها حرم او و شهر نجف پیرامون مدفن او ساخته شد.
علیرغم تأثیر اختلافهای مذهبی در تاریخنگاری مسلمانان، منابع توافق دارند که علی شخصیتی عمیقاً مذهبی و سرسپرده به اسلام و حکومت عادلانه مطابق با قرآن و سنت بود. وی سختگیرانه وظایف مذهبی را مراعات میکرد و از متاع دنیوی دوری میجست. برخی نویسندگان وی را فاقد مهارت و انعطافپذیری سیاسی میدانند. به نوشتهٔ ویلفرد مادلونگ خودداری او از مشارکت در بازی جدید فریبکاری سیاسی و فرصتطلبی هوشمندانه که در زمان خلافت وی در دولت اسلامی ریشه دوانده بود، هرچند وی را از کامیابی در زندگی محروم ساخت، اما سبب شد در نظر ستایشگرانش بهعنوان نمونهای از تقوای اسلام نخستین و فاسدنشده و همچنین فتوت عربی پیش از اسلام جلوهگر شود. تعداد زیادی از سخنان کوتاه علی، تبدیل به بخشهایی از فرهنگ عمومی اسلامی شدهاست و نویسندگان عربزبان به فصاحت بینظیر خطبهها و سخنان علی اشاره کردهاند.
نامها و عناوین مختلفی در سنت اسلامی به علی نسبت داده شدهاست که برخی از آنها بیانگر ویژگیهای شخصی او و برخی مشتقشده از قسمتهای خاصی از زندگی اوست.[۱] مادرش فاطمه او را پس از تولد، حیدر (شیر) نامید؛ علی در یکی از رجزهای خود در جنگ خیبر، به این مطلب اشاره میکند؛ اما ابوطالب نام فرزندش را علی انتخاب میکند.[۲] منابع شیعی از الهام شدن این نام به ابوطالب گزارشهایی را مطرح کردهاند.[۳] بر اساس گزارشی دیگر که مرتضی عاملی آن را نقل میکند، نام علی به فاطمه بنت اسد الهام شد. زمخشری گزارش میکند که محمد او را علی نامیدهاست.[۴]
اسم «علی» دلالت بر علوّ و والایی دارد. شکل وصفی آن معنای «متعالی» می دهد. این اسم در عربی کهن هیچگاه با حرف تعریف «ال» به کار نرفته است تا بشود از آن به عنوان اسم خاص و نه صفت، یاد کرد. به نقل از ابن شهرآشوب این اسم در آثار عربی پیشین وجود نداشته است، و از این جهت بی همتا به شمار می آید. همچنین روایات زیادی اسم علی را که معنای علو و برتری دارد، را به برتری علی در دانش ، بزرگواری ، تقوا ، شجاعت ، مهربانی و ... مرتبط می دانند صدّیق الاکبر،وصی، ولی، فاروق (جدا کننده حق از باطل) و یعسوبالدین (رهبر دین)از دیگر القاب علی می باشند. از بهترین اثر وی می توان به نهج البلاغه اشاره کرد