Адай, Шотан батыр бастап келген ел!

Халық батыры Шотан Назарұлы
(1705-1786ж.ж.)
Шотан 1705 жылы Әзіреттің Алатауының Қазығұртқа қараған беткейін жайлаған Адай ауылында дүниеге келген.
Шотанның әкесі Назар - әрі би, әрі батыр ретінде халқының алдында үлкен беделге ие тұлға. Назар атақты Әйтеке бидің жиені және айрылмас досы болған Әбілқайыр ханның ақылдасар алқасына үнемі Назар басшылық жасап отырған кезінде жоңғарға қарсы қол бастап, талай жеңістерге жеткен.
Шотан Назарұлы жоңғарға қарсы әуелі Адай жасағын басқарған, кейіннен он екі ата Байұлының бас сардары болған.
Халық батыры Шотан Назарұлы есімі Әбілқайыр, Абылай заманының деректі құжаттарында, тарихи әңгімелерінде, жырлар мен әдебиетте бой көрсететін, халық жадында берік таңбаланған әруақты батырлардың ортасынан өшпестей орын алған.
Оған Мәскеудегі Ресей сыртқы істер министрлігінің жанындағы дипломатиялық мұрағатта «Қазақ-жоңғар соғысы істері» деген бөліміндегі №11 папкадан көптеген мәліметтер табуға болады. Осы мұрағатта жоңғармен бастан аяқ соғысқа қатысқан қазақ батырларының мынадай тізімі бар: Әбілхайыр хан, Абылай хан, Нұралы хан, Ералы сұлтан, Қабанбай, Бөгенбай, Өтеген, Шотан, Әбілпейіз, Әділ сұлтан, Жантай, Баян т.т
Шотан Назарұлы алғашқы ерлігін 1723 жылғы Әбілқайыр бастаған Кіші жүз қолының Қаратаудың Сығанақ асуында жоңғармен болған үлкен шайқасында көрсеткен. Қашаған ақын бұл жөнінде былай дейді:
Әзіреттің Алатауындай,
Қашпаған қара дауылдай,
Шұбар да тұлпар астында,
Өзі он сегіз жасында
Топты жарып ер Шотан
Кірді қырғын майданға.
Міне осы кезден бастап Әбілхайырдың қолының ішіндегі жас бала жігіт Шотанның елге ерлігі белгілі бола бастады. 1728 жылы Ұлытау өңіріндегі Бұланты мен Білеуті өзендері арасындағы кең жазықта жоңғарлармен шешуші ұрыс болды. Осы шайқаста Шотан үлкен ерлік көрсетті, оның атағы Үш жүзге тарап кетті. 1730 жылдың Аңырақай шайқасындағы, 1739 жылғы, 1740 жылғы Сары-Арқадағы соғыстарда, 1747 жылғы Сыр бойындағы, 1752, 1753, 1754 жылдардағы жоңғарды жеңіліске ұшыратқан соғыстардың бәріне 1755 жылғы жоңғарлардан қазақ жерін түгелдей қайтарып алған соғыстарда асқан ерлік көрсеткен қазақ батырларының тізімінің ішінде Шотанның қатысқанын көреміз.
1733 жылғы қытай деректерінде көрсетілген деп жазылған жоңғармен болған айтулы ұрыстарда Шотанның даңқы шықты.
Әбілқайыр хан өлгеннен кейін Шотан жоңғармен болған ұрыстардың көбінде Кіші жүз қолын бастап келіп, өзінің асқан ерлігімен Абылай ханның да көңілінен шығып отырған.
Шотанның өз тұсындағы саяси, халықтық қозғалыстың ең басты, ең ірі тұлғаларының бірі болғандығы анық.
Кіші жүздің Адай тайпасы 1741-42 жылдардан бастап Мұғаджардан бері қарай Матай, Сам құмдарына қарай жылыстап қоныстарын кеңейте бастайды. Сөйтіп, батысқа қарайғы жерлерді Каспий жағасына дейін иеленуге бағыт ұстады.
Ең бірінші жер қарағантопты бастап келген Шотан екендігін Мұрат Мөңкеұлының жыр шумақтарынан көруге болады.
Жаңа қоныс - Маңғыстауға келгеннен кейін де Хиуа хандығымен талай рет соғыста жеңіске жеткен.
1786 жылы орталық Үстіртте жасы үлкейіп, өз ажалынан өлген. Сисем-ата қауымында жерленген.
Шотанның атағын Қазақстанның халық жазушысы, мемлекет қайраткеері академик Әбіш Кекілбаевтың тарихи жазбаларынан да кездестіреміз: «Үркер», «Ұйқыдағы арудың оянуы», «Сыр десте», Бектұр Тілеуғалиевтің "Бас Сардар" тарихи-деректі повесінде, Сайын Назарбекұлының драмалық шығармашылығы мен үш томдық еңбектерінде, Светқали Нұржановтың "Хан кегі" поэмасында, Қаржаубай Рейімбайұлының "Ер Шотан" дастаны, Алшын Меңдалыұлының "Адай шежіресі", Сабит Әбішұлының "Өмір өрнектері", "Маңғыстау энциклопедиясы", Ысқақ Шәкіратұлының "Маңғыстау маңғаздары" кітабында, Бисембі Әріповтың "Ел тарихы және есімдегілер" атты кітаптарында, Дүйсенбі Әріповтың "Тұлғалар тағылымы" еңбегінде, Қажығали Мұхамбетқалиұлының "Тар кезең" романында, Анар Шамшадинованың "Ер Шотан" өлеңі, Қазақ хандығының 550 жылдығына арналғал «Қазақ хандығы энциклопедиясында» халық батыры ретінде сипатталады.
2005 жылы халық батыры Шотан Назарұлының 300 жылдық мерейтойы Қазақстан Республикасы көлемінде аталып өтті.
Ақындар сайысында Шотан Назарұлы туралы жаңа өлеңдер шықты. «Ер Шотан» әні де осы кезде жарық көрді. Сөзін жазған жас ақын - Асылбек Жаңбырбай, мәтіні - Есенбай Құлиевтікі.

[@user-th3je4cc4d]

Адайдың қара шаңырағы мұңал кенже баласы мұңалдан,жаулы,шоғы.жаулыдан,жары,ескелді,қосқылақ.ал енді.шоғы дегеніміз қырықмылтық атанып кеткен, себебі ел іргесіне жау келді дегенде шоғы батырдың айқаны екен қырық мылтығым бар,қырық жігітім бар,мен ешкімнен қорықпаймын депті.ал енді жары дан шотан туылса, сегіз арыс адайдың үлкен балдарынан тараған,құдайкеден,қосай,тәзіке,қос батыр,қосайдан тараған алты бала,әйтей,бегей,байбол,тіней,бәли,сүйіндік.осы алтаудан шыққан айтулы әруақты батырлар.есек мерген,атақозы,т,б.келімбердінің,алты баласы,ақпан, құнанырыс, жеменей,балықшы,тобыш,мұңал.мұңалдан үлкен,ағаларынан,туылған айтулы батырлар,ақпаннан ұл туылса қара темірге күн туылат деген сөз бар,құнанырыстан туылған,ер лабақ,ер шабай.жеменейден туылған,жомарт батыр,есім ханның тұсында адай батырларның әскер әлмұрасы болған,кенже жеменей әруақты қонай батыр,көшке жеменей досмамбет би әрі батыр,есен жеменей өтеғұл батыр,т,б.балықшыдан туылған,ер қармыс 75 жасында жауға шапқан,балуанияз батыр талай түркменнің басын алған,т,б.тобыштан туылған,ер бегей,баласы қозбақ адайдың ту ұстаушысы болған,малай батыр,баласы өмір мен темір әруақты батырлар,бегейден туылған құлық батыр жау көзіне он екі құлық болып көрнетін әруақты батыр,тобыштың баласы ораздан тарайтын, көк найзалы табынай,т,б.қара шаңырақ мұңалдан туылған,бек сауытты жанақ батыр,ер төлеп батыр,ескелді туылған,тұрмамбет.қос құлақтан туылған пір бекет,қос құлақтан,жаналы батыр.жарыдан туылған,назар,шотан.мұңалдың бәйімбет батырдың,бес баласы,т,б.көп атын ұмытып отырмын ақсақалдардан естіп жазғаным,міне осы батырлар маңғыстауда қан мен тер төгіп ақ найзаның ұшымен ақ білектің күшімен,қалмақ,түркмен,қызылбастардан,алып қалған жер,киелі маңғыстау 362әулие жатқан жер мұнай менен газға батқан жер

[@user-cl2nn6hl4n]

Ассалаумағалейкум ағасы! Қал жағдайыныз жақсыма? Ұй іші аманба? Мен кырықмылтык адаймын, толық мәлеметті білушің , қай кітапты оқиын, ақыл берсеніз, жақсы болар еді.

[@user-iy4pj9lc5u]

Қосайдан бір бала туады Түркпеннің қызынан Жақсылық деген (Түркпенадай) екі көзі қар болып көші суға қырылып қалған шалдан алты бала қайдан тусын бұл тарих соны ұмытпау керек Түркпенадай деп айтуға ұялмау керек Түркпеннің қызының Әруағын Қосайға ұл туып бергені үшін Жақсылық деген баласы Түркпенадай аталып кеткен осы бұрмаланбасын..ал алты бала осы Жақсылықтан туады

[@user-yy6gp5dq9b]

Сабыр Адай 👍 Сіздің айтуынызбен Отпан тауды Мәдени орталыкка айналдырды Жылда сегиз арас Адай бас косатын Кезеңде ата бабаларымыз от 🔥 жағып белги берип жаудан коршаған Казир бибитшилик алауы жагалады жылда

[@bagdatbagdat8163]

Қасиетті маңғыстау топырағыңнан айналдым басымдием алланың нұры жаусын🤲

[@silnt_dth1204]

Ассалаумалейкум, менің руым Адай Жары Назарұлы Шотан, Адайдан бастап кәзіргі Атамға дейін атай аламын, себебі Шотаннан тарайтын ұрпақтарын Ақтаудан шежіре қариялар келіп деректер алған, біз Атырау қаласынан боламыз, Атырауда Шотаннан тарайтын ұрпақ аз екен бір өкініштісі

[@user-dk1ej1ws2d]

АДАЙ , ШОТАН...МАҢҒЫСТАУҒА ЕЛІН ҚОНЫСТАНДЫРҒАН 👍🤲🔥🔥🔥❤️🇰🇿

[@user-sw7oo3pr5w]

Адай сила.

[@user-mu8dz8jm9w]

ершотан ата нағыз батыр колбашы хаһарман . адай батырлары ержурек

[@nihat-karanihat-kara8039]

АДАИЛАР НАҒЫЗ БАТЫР

[@user-mb2em5fj8y]

Ер шотан ерлігін жоғарыдағылар аитпаидығои тарихта. өиткені кіші жүзғои.

[@user-un7gh1qo9s]

Мен адаймын бiрак бөлiнбеимiн Ұлы жүз Орта жүз Кiшi жүз аман болсын аман жүрсін ✊✊🤲🤲🇰🇿

[@xaiominote8131]

Аллаға шүкір!!! Адай жары мен жары! ,

[@user-hx2xw5dq8r]

менің руым адай Бекет атаның ұрпағымыз құдайға шүкір

[@user-tu2vq9vg8s]

Медет əр қазақ руын білу керек.бірақ бөлінгенді орыспен қытай жейді.

[@user-dk1ej1ws2d]

@@user-tu2vq9vg8s қақпақ , болмай жоғалшы ! АТАСЫН - 'айтқызбайтын' неме !

[@user-ce9ft9dj5i]

@@user-dk1ej1ws2d Мен бекет атаның урпагымын жəне шогы батырдың урпагимін

[@user-dk1ej1ws2d]

@@user-ce9ft9dj5i АЛЛАҒА ШҮКІР ! Мен - МҰҢАЛ , АБЫЗ !

[@user-ce9ft9dj5i]

@@user-dk1ej1ws2d сен адайсынба

[@Kazakh-Balasy]

Мен Атыраудын Ысығымын көрші Адайларға салем😁👍

[@bassplayer9634]

Менин руым Жары ЕрШотан Назар улы✊

[@user-rs1nb8hf5w]

Ассалаумағалейкүм бәріңе бөлінбейік. Әр қазағым бауырым Бірлік бар жерде тірлік бар !

[@user-dk1ej1ws2d]

АТА - БАБАМЫЗДЫ , АЙТЫП ЖАТЫРМЫЗ...мәңгүрт 👎

[@user-rw6xe3jy4b]

Сол. Батыр Адай болмаса казир мунай кайда Салем адайларга костанайдан

[@user-hs7ch7ny4f]

қыпшақсыңбей

[@user-rt7xi7ot3v]

Сүйіндік Адай👍Атыраудан Ассаламуғалейкум✋

[@user-du6lm3xm4o]

Ассалаумалейкум, Қосай Жаманадайсыңба

[@user-lr7vx9dc7d]

Адайлар каны кызулы батыр ел содан бизди котермелемейт коркат адайдан улы жуздер

[@user-hs7ch7ny4f]

ұлы қытай қорғанын салғандай ұлы жүздер қорқады дисіңғо

[@user-dk1ej1ws2d]

@@user-hs7ch7ny4f қытай қорғаны - саған , керемет па ?! Сендердің , 'пірің' - жоңғар мен қытай ғой ! Жоңғардың - 'астынан' , алып шыққан АДАЙЛАР ! 15 - 20 жылдап , жоңғардың 'астында' жатқан 'жүз' - 'қаныңның' тазалығына , 'күман' бар !

[@muratismatov6120]

@@user-dk1ej1ws2d КЕРЕМЕТ ЖАУАП ҚОЛДАП ҚУАТТАЙМЫН СМ АБДУЛЛА БЕРІШ ТҰРАННАН

[@hixpix373]

@@user-hs7ch7ny4f ғо, 😂

[@user-dk1ej1ws2d]

@@jakemakenti5763 Сенде , БЕКЕТТЕЙ ПІР - Жоқ ! Туркменнен - 2 - 3 Баба , қалған шығар ! Сендер құсап - 'жоңғардың' батырларын , баптап отырған жоқпыз ! Қапшағай , шемолған , қаскелен , бұрұндай , шонжы , нарынқол , шарын т.б. - жоңғардың батырларын , 'дәріптеп' отырып , не 'мыңқылдайсын' ?! Сендерден - Соншама Әулие 'шықпайды' , өйткені қандарың 'жоңғар' ! 10 - 15 жылдап , жоңғардың , астында жатқан 'шүршіттер' ! Көреалмас , қандарыңды - Ұрдым !

[@zhandosorazbaev]

Ер Қосай ата батырымыз бастап келді кумандар олаи

[@qobyzsaryn9561]

Күллі қазақтың батыры.

[@user-kf6tq8gy2h]

Маңғыстауға қол бастап келген Қосай Есекмерген батыр деп естідім бала кезімнен.Жақсылар бәрімезге ортаққой дегенмен кәзіргі Шотан бастап келді дегендер Түмен Балтабасұлы атамыздың жырын тыңдап айтып жүргендер деп ойлаймын.Менің естуім бойынша Шотан атамыз ол кезде он екі жастағы бала екен.2008 жылы Отпан тауда ақсақалдардың жыйнында иманды болсын Жемней Тұқымбай ақсақалдың ауызынан және естідім.Тарихшылар саралап реттей жатар.Ең бастысы біздер ұрпағымызға даңқты аталарының батырлығын айтып санасына сіңіріп өсіруге міндеттіміз ағайын.

[@kyctogpotadai5772]

Сарсенбек Карабеков 👍

[@user-sd5tk7lp6r]

Дұрыс айтасың, адайды Маңғыстауға бастап келген Еміл Есек мерген дегенді мен де көне көз қариялардан естіп едім.

[@galimbekaitzhanov8189]

Адайдың туының Маңғыстауға Назар Ұлы Шотан Батыр тікті біздерде Үлкен кісілерден естідік Шежіре Қойшықара ұлы Айтжан Кəкемнің аты.

[@user-ro1xb1uz6w]

Неге сабактарда Адаймен Туркмендердин согысы айтылмайды

[@user-gp1gr7em5d]

Адайларды жақтыртпайд.Букил мектеп Алматинский Атамұрамен окып отрго

[@jambojambo9394]

Казир тек ру сурасан болды болинбен деп атып шыгады.

[@user-re5gi6ct8y]

Себебы ол биздин рухымызды котереды деп коркады. Адайлардан коркады

[@QazaQ999]

kzbin.info/www/bejne/l5uqdmN9h96ioK8 Адай Түрікмен соғысы

[@AkanBali]

Бишаралар Кіші жүз болмағанда Маңғыстау жерінде тұратын ба едік? Неге біздің Адайды тарихқа жазбайды? Біз сонда Қазақ емеспіз ба? Батырларымыз Түрікпен,Ноғай,Қалмақпен соғысқанын жазбайды. Кіші жүздер мықты болған. Я көреалмаушылық,көрші елмен артында ауызы арылып қалмау үшін. Содан деп ойлаймын.

[@user-wb6cq8ll7c]

Бакдаулет

[@user-fb2pu3jx4c]

Аллага шукир Сол кисилер дин аркасы осынша жерди урпагы Ушин тастап кеткен жерди кадирлик сатылмасын ешкимге канша кан тогилген

[@zhappasqazaq791]

Ер Шотан дай қолбасшы шығар Аллаһ қаласа байұлы бірігер. Байұлы нын тарихы бөлек тарих білгенге

[@user-gn4vq3wu6b]

Атамыз туралы жақсы мағұлмат алдық. Мен атамның ерлігімен қуанамын Жары

[@kadiabulgazy7533]

Ер Шотан неге көшпенділер де көрсетпейді

[@user-pl1gk9jj7m]

Менин атам Атакозы батыр болган акемиз айтушы еди казир Алматы облысына карасты Междуренчинск пен Шамалган аулынын ортасында осы атамыздын урпактары жерленген моласы бар келип кориниздер адай агаларым

[@galimbekaitzhanov8189]

Нақты мекен жайы қандай жолмен барады

[@user-zq4pk8nu7s]

Нақты қай жерде

[@user-re6nt8dc2n]

Осы неге Қазсақстан тарихында,немесе басқада БАҚ өкілдері осындай кіші жүз батырлары туралы жақ ашпайды.Біз сонда тоқалдан туылдықпп?

[@ernarbaimurzaev8029]

Сарсен Сарсен Қазақта батыр көп!, көптің көбісі кіші жүзде шыққан (бұрынғы Ноғайлар) кіші жүздің батырлары туралы сабақ берсе 11 жыл жетпес! Содан шығар,

[@qobyzsaryn9561]

Айтылады. Қазақтың көп батыры мен ақыны кіші жүзден ғой.

[@user-jv9gc5wp4b]

350 жылдан бери коре алмайды улы жуз орта жуз шырагым

[@kuangalinurkoja6245]

Кітапты өздері шығаратн болған сон өздерінікін жазып тұрғо Кіші жүздікін қоспай

[@dattan4879]

Мен орта жүз арғынмын,түпкі шежірем ноғай. ,Кіші жүз қазақтың қаймағы, қазақтың қорғаны ,бар болыңдар,жасаңдар АДАЙ елі батыр ұрпақтары.

[@sakokonisov6869]

Аллаға шүкір Əжібай ханның ұрпағымын АДАЙ

[@ernarbaimurzaev8029]

sako konisov Адайлар Төрема? Шыңғыс ханның ұрпағынанба?

[@muratonaibaev8791]

@@ernarbaimurzaev8029 Ия, коп жыр термелерде айтылады Шынгысхан урпагы екенн

[@user-oe4cz7bd5p]

@@muratonaibaev8791 эх күлкімді келтірдіңау! Ұлы Орта Кіші жүз бір Ата Анадан тараған! Тарихты оқысаңшы!!! Қайдағы шынғысқан!!! Менде Кіші жүз... Байұлынан тарағанмын!!!

[@mmmmmm6257]

@@user-oe4cz7bd5p Адайдын кимнен туганын ешким басып аитпаган

[@gulnarshyntaeva7639]

@@user-oe4cz7bd5p жетіру Рамадандар бар ма көп аитылмаиды ғои

[@r.s.r.s.8847]

Адайлар сила!!!

[@zhek85]

Мен, осы Ертугрыл батыр туралы сериалдан білдім , ол батыр сонау оз заманында барлык Улкен Империаларды озіне бағындырған Батыр екен , Шотан батыр тб коп деген батырлар букил казак жерин жонгарлардан аман есен алып калган калды

[@user-mf9ws2ex5x]

Даулеталы Жары🖐

[@user-sj1dz1rw3f]

Неге киши жуздин батырларын тарихта айтпайды ? Тек улы жуздин батырларын мактай береди.казахстаннын батыс жерин киши жуздин болмаганда , улы жуз коргадыма ? Тек киши жузди жерге ура береди .

[@user-ip6rj8bk5i]

Əй жігіттер! ілгеріде күн ортақ ай ортақ жер ортақ су ортақ деген аталарымыз сол айтқандай батырда ортақ адайға доғарайық сөзге тоқтай алмасақ.

[@user-jj6cf2dn8x]

Дурыс.аитасын

[@dattan4879]

Жасасын АДАЙ,НОҒАЙ Батырлар елі.Кіші жүзге найза беріп жауға қой.

[@user-ir6di3zb9s]

Һһһһһһһһһ Һһһһһ һһһһһ0һһ0 һһһ һһһ

[@user-ll6pw2xl9w]

дизлайкты не ушин басты екен? тарихтан кате тапты ма екен?! Алде, коре алмаушылык касиеттеринин кесиринен бе екен...

[@ivanlghgtyko4775]

Абзалго Корпелиев котакбастар коп сол ушын дизлайк басты коремайды Казах елын.

[@user-hx1ct5bg8t]

Абзалго Корпелиев коре алмайтго бзды бз Адаймыз✊🏼

[@user-hs7ch7ny4f]

@@user-hx1ct5bg8t Адай Қасақ емеспане сонда.нағыз Адай болсаң бүкіл Қазақ ресей жерін қайтадан қайтару керек диванный болмай.мен айтпаймғо біз Табынбыз деп ру ол таңба ұлт ол тіл.Татар Башқұрлар сатқын ру бооғанымен оларда Қыпсақ яғни Қасақ.рушыл болу кері жылжу Адайларға жараспайды.

[@user-th2ee1wi3l]

Аруағыңнан айналайын, ер бабам. Кешегіні бүгінгіге жалғаған. Өздеріңдей топты бастар серкесіз. Амал таппай қапаланып қорланам.

[@user-bz8mf5fx6v]

Тилеу +Кабак =Аналармыз аман болсын

[@stick756]

Адайларга болынбен дейды тыпты быздын батырларды тарихка кргзбейды еще

[@user-rh7xn6xu1m]

Мектеп бағдарламасы бұрыннан А Атыдан баспадан шығады жалпы ұлы жүз БАҚ шоғырланған орталық болғандықтан кіші жүзді кіріктірмеитіні белгілі бір əдепсіз ортаның ісі деп білемін

[@QazaQ999]

Олар іші тарлық көре алмаушылықпен сатқындықпен,қазіргі уақытта ашылып отыр бетперделері.Қазіргі саяси аренада,олар көрініп қалды.Жоғары жақта сатқындар көрініп қалды.

[@user-oh4qc6tl4i]

Адайдын тарихын айтпайды жогардагылар ойткени адайлардан коркады😂😂

[@user-lw5zq3eg9r]

Оттапсын

[@nurganatseisenbaev799]

Каидасындар адаилар

[@lmpostersopak4626]

Nurganat Seisenbaev Баурым Қоңырат бар!😎

[@user-ew6wp7qd6d]

осындамыз

[@user-ed8yl4iq5j]

Бармыз

[@user-gt8fr6pe5x]

+Реушенов Аскар батырлар қазір қайда

[@user-dd6nv3zx7f]

Аллага шукур бармыз

[@user-ur9jq3tf8c]

Наиза устаган Адаида Ершабаидан откен ер жок деген жырауларымыздын биринде. Жауга жалгыз шапкан аруакты батыр деседы.

[@user-dg9hl8qc3r]

Адаи орыстың баласы болған деп отап жүргендерге көзін шүқүп түрүп көрсетукерек осыны

[@murapolatov3901]

М

[@murapolatov3901]

Жары шотан

[@bekos627]

шеркеш тер оттап журген. озым берышпын. руга болын беймын адайлар базар жок!

[@gauharbolatova6083]

bekos не деп оттап жүр Шеркештер?

[@soblife2879]

Шеркештин батыри ким екен

[@user-zl4ie3py3o]

Маңқыстауға бастап келген әлім әжібай байұлы беріш есболай адай жарының ұлы назар шотаның әкесі

[@user-dk1ej1ws2d]

былшылдапсың 👎

[@user-ip8pc7py1n]

Ноғай адай батырлары кіші жүзге найза беріп жауға қой.

[@user-nb5xi7hf7c]

Ассауламаелейкум осы коби Сүйенқара батыр айтылған кезде Құлбарақты батырды айтуға умытып кетеді

[@user-wv9iu2ob3b]

Кіші жүз ден көп әулие батырлар шыққан кіші жүз қызу қанды келеді қазақтың намыс ғой әр қашанда қазақ жерін және қыздың арын да қорғап жүреді тек оңтүстік жақ көре алмай ды тіліне тейседы анау мынау деп Менім ше батыс тың жазу шы жігіттер болса кітап қа енгізу керек бүкіл кіші жүз дін батыр ларын ерлігін

[@kenzoa4512]

Маңғыстауға бірінші АДАЙЛАРДЫ бастап келген ЕСЕК мерген батыр, менің ойымша АДАЙЛАР бөлінбеу керек онсызда АДАЙЛАРДЫ қазақтар шеттетеді. тарих кітаптарында АДАЙЛАР жайлы ештеңе айтпайды

[@muratonaibaev8791]

Есекмерген , Козыбак, Малай, Атакозы батырлар бастап келген

[@symbatsymb1447]

Негізінде, Адай тарихы əріде жатыр. Əуелде Адайлар Алтай, Тибет, Жоңғар алатауы аралығы мен Жетісу өлкесін қоныс еткен. 18 ҒАСЫРДЫҢ екінші жартысынан кейін дүниеге келіп, 1950 жылдардан кейін өмірден озған көне тарихты, қырымның қырық батыры т.б. шежірелерді жатқа білетін қарықұлақ шежіреші аталарымыздың айтуларынан естуімізше адайлар жоңғарлар(джунго) мен шүршіттерді(хансулар) ұдайы шауып талқандап төрт түлік малдарын тартып айдап алып малды болып отырған, жауынгерлігімен даңқы шыққан. Ол замандардағы Адай елі əскерлерше соғыс тəсілдерімен үнемі машықтанып бала-шағасымен өмірлерін ат үстінде өткізеді екен. Жауларымен соғысып жүріп, кейін Қап(кавказ) тауы арқылы европаға өтіп бара жатқанда жəне кейін қайтқан замандарда Маңғыстауды мекен еткен дейді. "Маңғыстауға жеті жұрт келіп, жеті жұрт кеткен" , "Адай тілі бұйрық тіл", "танысаң Адаймын, танымасаң құдаймын", "берсең қолыңнан, бермесең жолыңнан", -деген Адайлардың ішінде айтылатын ата-бабамыздан қалған осы дағдылы сөз сол замандардан жеткен. Ал, Адайлардың көне заманда Алтай, Жоңғар алатауы өлкесінде, европада, кавказда болғандары туралы сол жақтағы тарихи жер-су, өзен, тау-(Адай хоқ, Қоштан(адай руы) таулары, адайсу, адайком өзені, адай алқабы, адай бұлақ, шегем сарқырамасы(адай руы), тобыш(адай руы) жер атаулары - кавказда, бұзау(адай руы) жер атауы - европада, жеменей(адай руы) жер атауы - ШҚО мен қытайда) атаулары дерек беріп отыр. Ал, сол заманда Кавказдың Қазақ ауданында жауға қарсы құралған Адайлардың қалың əскери қолы орналасқан екен делінеді. Негізі, қазақ тарихын жинап жүрген "бабалар ізімен" атты экспедициясы осы атаулар бойынша адайлар тарихы туралы бір ауыз сөз айтқан жоқ, тек қазақ бабаларымыз болған дегеннен басқа. Ал, енді соңғы рет Есекмерген батыр алдын ала Маңғыстауға адай еліне қонысқа жер қарап келіп, барлау жүргізіп, қайтып кеткен дейді. Есек мерген ірі адам болса керек, бірде түрікменнің батыры Есек мергеннің басқан ізін көріп, түрікменде бұған қарсы тұратын батыр туылған жоқ деген екен. Ол кезде Маңғыстауды Хиуа ханына бағынған түрікмендердің кіші хандықтары жайлаған, ал Жем өзенінен бастап Ақтөбе облысының шеті жəне Орал жағында қалмақтың Шаған деген ханы қоныс еткен екен деп айтылады. Есек мерген батырдан кейін арада бірнеше жыл өткен соң, елге Атағозы бас болып, Адай туын көтеріп бірқатар батырлар елді бастап келген кезде, қалмақтар Жем өзенінен өз малдарын бірінші болып суармай тұрып, басқаларға мал суартпайтынын көреді. Осыған куə болған, көшіп келген адайлар шыдамай ашумен қалмақтардың малын қайырып, малшыларын сабап, өз малдарын бірінші суарғаннан кейін, қалмақтар мен жеті күн соғысу нəтижесінде қол бастаған қалмақ батырлары өлтірілііп, қашқан тірі қалғандарын Адай батырлары соңынан өкшелеп қуып отырып Мақаш қаласынан асырып, қазіргі қалмақ даласына дейін айдап тастаған екен. Ол кезде Əбілхайыр ханға көмекке қалмақпен соғысуға əскер сұрауға шаптырған адайдың жаушысы Абілхайырдың Ордасын таппай қайтқан, хан елімен бірге Нарын жақ бағытына көшіп кеткен хабарын кездескен ауылдардан естісімен, ханға хабар жеткізуді дереу сол ауыл ер адамдарына тапсырып, адай жаушысы өзі қалмақтармен соғысу үшін шыдамай кері қайтқан екен дейді- Адай шежіресінде. Бұл жерде, адай жаушысының да жүректі батыр адам екенін көреміз.

[@user-xe1bl8ze6y]

@@symbatsymb1447

[@user-dl8ls8fy1v]

Бизде орысты олжаладын ба дейди, соган караганда орыстыда талай шапканы коринип тур, Кырымнын кырык батыры да осы Адайлар...

[@user-xd5yd8wl3j]

@@user-dl8ls8fy1v сөзіңнің жаны бар, ноғайлар адай бізікі дейді.

[@user-mn7cq5yb3y]

шоғы батыр абылхаир ханның қол басшысы болған шаиқаста мерт болады түркістан мавзалеиге жерлең деп бұирық берген хан

[@user-zq4pk8nu7s]

Не айтып кеттің Шоғы қай заманғы Әбілқайыр қай заманда өмір сүрген. Бірінші соны оқысайшы бауырым

[@jambojambo9394]

Дурыс айтты Абилькайырмен Шогы ( Кырыкмылтык) бирге журген . Шогы Аныракай шайкасында Туркистанды жонгарлардан босату кезинде жаралы болып еки уш кунненсон кайтыс болды. Содан ол Ханнын буйырыгымен Туркистанга жерленди . Шогы жас кетти артында Есекей жане Жолай деген еки улы калды. Оларда жане олардын урпактарыда талай жерде Шогы сиякты ерлик корсетти

[@megatel4009]

Эй.ұлы.жұз.адайға.тіл.тигзбе..шық.жекпежеке..қандай.ұлы.жүз.болсаңда.

[@user-yj1lf6eg6q]

Бердалы Батырды жане би Мангыстау ушин курбан болган Адай баласынан каны биринши тогилген Мангыстау ойына соны умытып кетпесендер болды айтеуир

[@user-ot1bf4zw9s]

Мангыстауга Адайлардын бастап келген Ер Шотан Бабамыз Казактын улан кайыр даласында Алтайдан Мангыстауга дейнги Шотан бабамыздын изи жатыр оган мысал Атамыздын атымен аталатын жер су атаулары далел болады. Калмактармен болган согыста ерен ерлигимен козге тускен бабамыз киши жуздин бас сардары болган. Болинуди иштарлыкты койын керагар пикир айтпан.

[@nurgaliadai3019]

Маңғыстауға 8 арыс Адайды Есек мерген 60 үйді бастап келген

[@galimbekaitzhanov8189]

Жарының кіші баласы Назар бастаған көшті бірақ Қызыр Алейхиассаламды көрген Назар деп айтылады. Үлкен Баласы Ер ШОТАН қолды бастаған Бас Сардар.

[@user-eg9uk1bj2o]

@@galimbekaitzhanov8189 Есек мергег аридеги батыр Шотан батыр бериде

[@kazakh8336]

Бауырлар бөлінбеңдер. Атағозы , Есекмерген батырлар Қосай ата ұрпақтары. Ал Кезінде туды тек Қосай ата ұрпақтары ұстаған. Жауға да Қосай деп шапқан. Себебі Қосай ата, Адай атаның үлкен ұлы Құдайкеден тарайды, Қосай ата Адай атаның тұңғыш немересі, Ал біздер кіші ата Келімбердіден тараймыз. Шотан батырда солай, Руы Жары. Кейін Бекет ата Адайға ұран болып, Жауға Бекет деп шапты. Сол кезден бастап қана туды кіші ата Келімберді ұрпақтары ұстай бастады. Өмір, Темір, Асар сұпылар . Шотан батыр екінші көшті бастап келген. Себебі жасы кіші , жолы да кіші. Осыған бола дауласпай аққойыңдар. Әйтеуір Адайлар бастап келдіғо. Руға бөліну деген бар ед, енді Рудың ішіне жік жікке бөліну деген дұрыс емес. Үлкен шежіреші шалдардан сұрап көрің , сөзімді растайды.

[@user-uv4om9zi8i]

362 əуле 7 қоныс

[@user-rh7xn6xu1m]

Саураннан елді бастап келген Тінеи Тəңірберген Жары ер Шотан Жеменеи Қонаи тағы бір батыр бар есіме туспеи отыр негізі 4 батыр бастап келген бірлігіміздің аиғағы болсын деп жасыл шұғадан ту тіккен анттасқан Сегіз арыс Адаида осы ту кезекпен ауысып отырады ту ұстау үлкен мəртебе

[@user-xd5yd8wl3j]

Дұрысы былай, Атағозы, Есек, Тəңірберген, Шотан, осы үш Қосай бір Мұңал 60 үйді бастап келген.

[@user-ot1bf4zw9s]

Конай ол кезде кишкентай Мумкин 10да мумкин оданда киши Есекмерген барлап кеткен дейди Шотан, Атакозы батырлар бастап келген

[@kazakh8336]

Атағозы , Есекмерген батырлар Қосай ата ұрпақтары. Ал Кезінде туды тек Қосай ата ұрпақтары ұстаған. Жауға да Қосай деп шапқан. Себебі Қосай ата, Адай атаның үлкен ұлы Құдайкеден тарайды, Қосай ата Адай атаның тұңғыш немересі, Ал біздер кіші ата Келімбердіден тараймыз. Шотан батырда солай, Руы Жары. Кейін Бекет ата Адайға ұран болып, Жауға Бекет деп шапты. Сол кезден бастап қана туды кіші ата Келімберді ұрпақтары ұстай бастады. Өмір, Темір, Асар сұпылар . Шотан батыр екінші көшті бастап келген. Себебі жасы кіші , жолы да кіші. Осыған бола дауласпай аққойыңдар. Әйтеуір Адайлар бастап келдіғо. Руға бөліну деген бар ед, енді Рудың ішіне жік жікке бөліну деген дұрыс емес. Үлкен шежіреші шалдардан сұрап көрің , сөзімді растайды.

[@user-li8fn9ft1g]

Мангыстауга ен биринши келген батыр. Ескелди Бердалы батыр

[@g4034]

Адайдын менмин деген мыкты батыры 40 мылтыкты жигиттеримен 40 мылтык Шогы батыр бабам нагыз батырга лайыкты курметпен тикелей киши жуздин ханы Абилхайыр ханнын буйрыгымен Кожа Ахмет Яссауи бабамыздын кесенесине жерленген суйеги Туркистанда ол жерге анау мынау батырларынды жерлемеген Батырдын батыры жерленген

[@user-vb7vg9jn6i]

Ассаламалейкум Адайлар Мен Оралдан болам Тәзіке Адаймын атым Әсет болады

[@jambojambo9394]

Шогы (Кырыкмылтык) батыр бир флангты баскарган Абылкайырдын ен сенимди батырларын бири Жетису жеринен жонгарларды куганда улкен ерлик корсеткен. Аныракай шайкасында Туркистанды босатканда жаракат алган 3-4 кун ауырып кайтыс болган батырлыгы ушин курмет ретинде Туркистанга казак астанасында жерленген. Одан еки бала калган Есекей жане Жолай. Мен Есекей сен ?

[@user-dp3ij5mq5e]

Руға бөлінбеңдер қазақтың қай руында да тектілік бар.

[@user-fn1hk6ef3o]

2 жолбарыс журетінін шалдардан естідім брақ шотан батыр екенін енді білдім

[@NoName-hs5ed]

Бекжан Байтуреев Беке бул Светкалидын сказкасына сенбендер, Шотаннан баска адай болмапты деп каямды жеп тарихты бурмалап журген ит Светкали букил Адайды мазак кылып жур , зикирши отирик сауатсыз Светкалига сенбендер , агайынга иритки салып жур оз атасын бар тесикке тыгып.

[@qazaq2929]

2 жолбарыс Шабаидын касына ерип журген дегенди естидик

[@user-zq4pk8nu7s]

Ия Светқали өтірік тарих жазам деп масқара болды. Түмен Балтабасұлының жырында анық айтылады Атағозы, ер Лабақ 60 үйлі адаймен Маңғыстауды жаулап алып беріп келесі жылы ғана көшкен елді Шотан бастап келді дейді. Шотан жер жаулаушы емес көш бастаушу

[@zhibekepbon9102]

Маңғыстауға Адайларды бастап келген,ақсақал аталар-Өмір,Темір т.б адамдар болған деп естігенмін.Негізінде Атағозы бастаған батырлар бастап келген.

[@user-cd7xw6jr8r]

Ербол копти корген кореген екенсин тарихты кайта жазсайшы.

[@zarinauanova7236]

Erbol Bolysov менің 8ші бабам Ақпан батыр əлім қаракесектің ұраны. Төбесінде əруағы бұлт боп көрінген əулие батыр болған. 18 ғасырда Адайлармен бірігіп түрікпендермен соғысқан жəне ерлігі ересен болған. Ол туралы жырлар бар. Осы Ақпан батырдың бір ұлының аты Шотан батыр. Осы туралы арнайы Маңғыстауға барып көнекөз қариялармен сұхбаттассам деймін.Бəлкім білетін кісілер бар шығар.

[@user-dp2wv3eb5r]

Zari Nauanova карындас мен АРГЫН-қаракесекпін сіздің руыңызда қаракесек екеуі бір қаракесек емес пе екен.

[@user-or4cj2cs4i]

Тарихты бұрмаламай дұрысын айтқан жөн бллар. Бектұр Төлеуғалиев, Әбіш Кекілбаев ағалардың кітаптарын оқысаңдар болады.

[@user-sd5tk7lp6r]

Еміл Есек мерген бастап келді деп естіп едім, əркім əртүрлі айтты-ау.

[@user-ro5wl5ny3z]

Адай бауырлар онда неге қазір тәкаппар болып кеткенсіздер, Маңғыстауға барған басқа қазақтарды бөліп жарасыздар, бұлай бөлинип кесирленетин болсақ Аллаһ шүкіршілікимизди алып қойып, орыспен Қытайды киргизип қояды

[@ayanlambert464]

Аскат А оздери Мангыстауга келип жумыс жасап журип Адайларды жамандап жургенинен абден шаршаган гой

[@jambojambo9394]

Актабан шубырынды кезеннен аман калгандарынды. Аныракай шайкаста киши жуз болмаганда казак жок болып кетуи мумкин екенин айтпайды жогардагылар . Айту былай турсын Абылкайыр ханды саткын деп айтатындар бар . Сол киши жуздин Абылкайыр емеспа куган жонгарды неше жыл бойы жонгарга жем болып отырганда куткарган. Соны айтсан болинбеши деп шыгады . Киши жуз гана жем болмады жонгарга улы жуз орта жуз толем толеп отырды ундемей сол туралы айтпайды ешким сосын озимиз айтсак ренжисиндер ол шындыкко тарихко озгерте алмайтын умытайын десен тагы дурыс емес ундемесен сира болмайды

[@ayazgultemirova246]

қалың құмның iшiнде жүріп, берiгерекке дейiн1960 жылдардан кейiн де әрмен қарай тарқап, талай елдерге құм борағанда асып кеткендері де баршылық, ал қалай барып жеткендерін,сол кездегі білгірлер бастаған арада жол салып тұрған, түйелері жолды жақсы білген

[@StepPoligon]

АДАИ САРБАЗДАРЫ

[@user-hb2yv9lx5f]

Менің атам Есболай Итемген Құлбарақ Жапарберді батырлар туралы неге айтпайсыздар

[@megatel4009]

Жігттер.ұлы.жүз.орта.жүз.жігіттер.адайға.ангме.айтпаңдар.әңгме.басқаша.боладәнгме.

[@user-sd5tk7lp6r]

Адайды Маңғыстауға бастап келген Есек Мерген батыр. Тарихты бұрмаламаң!

[@asgas5003]

Ақпан батыр бастап келген.Қашағанның Атамекенін тыңда нақты айтылады.

[@mmmmmm6257]

Бул жерде согыска бастап келгени жаилы аитылган

[@aset0806]

MMM MMM мангыстаудын ойына тускен казактарды хиуа хандыгы тонап, кулдыкка айдап кун бермеген, муны естиген адайлар уйлеринде жата алмай Акпан батыр келген согыска! Содан кейин Адайлар мангыстаудын ойына тускен, онын алдында устиртте кошип конып журген!

[@kazakh8336]

Бауырлар бөлінбеңдер. Атағозы , Есекмерген батырлар Қосай ата ұрпақтары. Ал Кезінде туды тек Қосай ата ұрпақтары ұстаған. Жауға да Қосай деп шапқан. Себебі Қосай ата, Адай атаның үлкен ұлы Құдайкеден тарайды, Қосай ата Адай атаның тұңғыш немересі, Ал біздер кіші ата Келімбердіден тараймыз. Шотан батырда солай, Руы Жары. Кейін Бекет ата Адайға ұран болып, Жауға Бекет деп шапты. Сол кезден бастап қана туды кіші ата Келімберді ұрпақтары ұстай бастады. Өмір, Темір, Асар сұпылар . Шотан батыр екінші көшті бастап келген. Себебі жасы кіші , жолы да кіші. Осыған бола дауласпай аққойыңдар. Әйтеуір Адайлар бастап келдіғо. Руға бөліну деген бар ед, енді Рудың ішіне жік жікке бөліну деген дұрыс емес. Үлкен шежіреші шалдардан сұрап көрің , сөзімді растайды.

[@Zhauqara]

Негізі Тананың да ішінде Шотан батыр болған бұл да Қабанбай сияқты екі ұшты ой қалдырады

[@user-dk1ej1ws2d]

тана...Қайда , АДАЙ қайда ! Тыққыштай бермеңдер ...аты солай деп 👎

[@Zhauqara]

@@user-dk1ej1ws2d тек адай керемет деуге де болмайды рулық санадан арылайық. Қазақ екенімізге мақтанайық. Адайдан алып ұл туса қазаққа қуаныш екені анық. Бірақ Найманнан шықса Адай қуанатындай деңгейде болайық.

[@user-dk1ej1ws2d]

​@@Zhauqara найманды ... не деп , Қыстырып отырсың ?! АДАЙ Ол АДАЙ ☝️

[@user-hu1oc8ev3f]

Alladan habar. Шотан Батыр halyk narod people jana jaye MONGOLIA. Akzer Alla Qajy Mekkeden Prezident ООН Ақзер Бекзатова РК ҚР Akzer Bekzatova Nursultan Astana БАТЫР

[@user-uv4om9zi8i]

Қандай мағнада

[@KuanyshADAY]

Өрдектің ұлы Есен батыр туралы неге айтылмайды??? 8 жасында билік айтқан Есеннің ұлы Сейіт би туралы неге айтпаған??? Тұрұлы Ермембет би туралы ақпараттар қайда???

[@user-oj6ks5fb5w]

Дизлайк баскандар явно коныраттарго орта жуздер оларда бир жаман осырак батыр шыкпаган соданго

[@kadenuser3452]

Адаилардын деп окыныздар кате жазылады.

[@megamega3143]

Алшын Мендыалыулынын Адай шежиреси китабында Бегей Омир Темир батырлар бастап келген деп жазылган. Дурыстап окын сол китапты. Уят кайда агайындар? Адайдын туында сол Омир Темир батырлар котерген. Омирзак Калбайулынын Адайдан откен жайсандар жырында еки жерде айтылады Омир Темир ту устап деп. Сол жырды тындан отрикшилер. Уят кайда?

[@kazakh8336]

бауырым мынауың қызық болды. Бұл не сөз??Өмір Темір батырлар бергеректе өмір сүрген. Қозыбақ батырдың ұрпақтары. Ал Қозыбақ батыр сол Атағозы , Шотан батырлардың қатары. Адайлар елді бастпп келгенде Өмір Темір батырлар туылмаған. Оларда Ту ұстаған, бірақ кейін . Атағозы батыр екеуіне кезінде Қозыбақ батыр ұстаған туды берген.

[@user-dk1ej1ws2d]

​@@kazakh8336 ұйқысы қанбаған - ау 😄

[@suindikensepov500]

Бекзат iнiм жарайсың!

[@user-fz1fq5hk3u]

ЕрКосай Есек мергеннен басталады мангыстау мекени

[@user-wb6cq8ll7c]

Мерамбай

[@user-tw3ze7du9l]

Город Ақтау Маңғыстау 5живу 524кв Мыжыков Айтпай Бердігалиевке Тиеберсін Ата-бабаларымыздың рухына🤧🤧🤧

[@meirbekdakenski440]

Адайдеген руыды жек кореди !

[@user-dk1ej1ws2d]

Өйткені ... өздері , төмен 🤣

[@user-mn7cq5yb3y]

сонда жерленген

[@user-ep5rw4sv2u]

Басты ауртпандар Адай халыке,атам заманан Каспиймен жане Аралдын бойнда сосын еки тениздын ортасында турган ел,гректердын Страбонын китабин окындар.

[@user-bl3fx3fx9q]

буны казiр кiшкентай балдарга айтсанда сенбейдi

[@user-wb6cq8ll7c]

Мария

[@user-ku1ip5mj8r]

Мақтана бермеңші адайлар,😁

[@user-dk1ej1ws2d]

депті ... .бір жармес 🤣

[@megatel4009]

Адай.кім

[@JohnSmith-pk9hc]

Франция музейінен көр Адайдың портретін. Адай кім дейді ғой.

[@bassplayer9634]

Мен Адай!!!не болд ал???

[@user-dk1ej1ws2d]

дептi ... бір жармес 🤣

[@user-jv9gc5wp4b]

Дайын кино тусирин

[@user-io2hx9qz9o]

كەنجە باتىر بابالارىمىزاي جاندارى جاناتتا بولسىن اللاھ ىم

[@aqbastau]

Өте дұрыс айтасың🤣

[@kadenuser3452]

Адамдарды ата бабасы Дай мен онын бауыры Баи алам заманда нагашыларына елимен келип клып коиган. Да и мен Бай Шапырашты тукымы. Шешелери Бериш руынын кызы.

[@user-vc8qz4cz9b]

Амкоз казох.

[@user-dk1ej1ws2d]

Қыс ... көтіңді 👊👊👊