ALÇAKDERE YAYLASI

Günümüzde Gümüşhane ili sınırları içerisinde yer alan Alçakdere Yaylası, Trabzon ve Gümüşhane illerinin tam sınırında yer alıp, çoğunlukla Araklı ilçemizde ve kısmen Sürmene’de ikamet eden insanlarımızca daha çok yayla olarak kullanılmaktadır. Alçakdere Yaylası ve yaylalarının Gümüşhane’ye uzaklığı 137 kilometre, Araklı Alçakdere arası ise 51 kilometredir. Kuruluşu 300 yıl evveline giden Alçakdere Yaylası, muhtarlık tüzel kişiliği tarafından yönetilmektedir.
Alçakdere Yaylası ve civarındaki Boğalı, Bahçecik, Sulakyurt yerleşimleri tarihi Kıpçak yerleşimleridir. Kıpçak varlığı bu bölgede bin yıldan beri kendini ifade etmektedir. Yer adları, halk ağzı, örf ve adetler, temel yaşam şekilleri, yaylacılık gelenekleri, efsaneler, yerel hikayeler bu varlığın en önemli ifadeleridir. Günümüzde Alçakdere Köyü’ne bağlı Alçakdere Yaylası, Ortakıran Yaylası, Fuskumut (Kazantarla) başta olmak üzere, üç yerleşim bulunmaktadır. Alçakdere Köyü, Polut Dağı, Kırat Dağı, Boğalı, Sulakyurt (Aymam) ile sınırdır. Alçakdere Yaylasında 300’ün üzerinde ev mevcut olup, bunların 186’sı ahşap ve taş, 114’ü betondur. Ahşap evlerin en eskisinin 200 yaşında olduğu ifade edilmektedir.
Yaylada ortalama 750 kişinin yaşam sürdüğü bilinmektedir. Yayla ahalisinin önemli bir kısmı serbest meslek sahibi olup, bürokraside ve eğitim hayatında da etkili isimler bulunmaktadır.
Alçakdere köyü ve yaylalarına mensup kadim insanların ana meşgalesi hayvancılık olmuştur. Kısmi olarak tarım devam ettirilmektedir. Yaşam, kültür ve mimari buna göre şekillenmiştir. Ortalama üç ay gibi bir sezonda Alçakdere Yaylasını kullanan yayla sakinleri güz ve bahar mevsimlerini Araklı ve Sürmene’de geçirmektedir.
Alçakdere Köyü’ne bağlı Alçakdere Yaylasındaki ailelerin pek çoğu birbirleriyle büyük oranda tarihi hısımlık ve akrabalıklar kurmuştur. Alçakdere Yaylasında bulunan tarihi mezarlıklar içerisinde Osmanlıca yazılı dört mezar kitabesi olup, bunlardan 1895 vefat tarihli Ömer Efendi’ye ait mezar kitabesi ile 1897 vefat tarihli Kibar Efendi’ye ait mezar kitabesi okunur durumdadır.
Alçakdere Köyü ve yaylalarındaki yer adlarının tamamına yakını Türkçedir. Osman Poar (Pınar), Galboğun Kurun, Kirat/Kırat Dağı, Zorbanın Çayırı, Dikmetaş, Davulcutaş, Deliklitaş, Çatmadere, Kuşfolları, Kalınbayır, Pisik Taşları, Sofrataş, Gelintaş gibi çok sayıda Türkçe yer adlarına sahiptir. Bu isimler, Alçakdere Köyü’nün kurulmasından beri var olmuş ve günümüze miras kalmış kültürel değerlerdir.
Alçakdere Yaylası 2458 metre rakımda yer almaktadır. Alçakdere Köyü ve Yaylaları, 2879 rakımlı Polut Dağı, Kirat Dağı, Aymam Kayalıkları, Boğalı Deliklitaş Kayalığı ile çevrilidir. Alçakdere doğal su kaynakları yönünden zengin bir varlığa sahiptir. Osman Poar (Pınar), Hazreti Ali’nin Suyu, Galboğun Kurun, Asmasu, Ziyaret Suyu yanında, Madur ile Polut arasındaki termal bir suyun varlığı ifade edilmiştir.
Hazreti Ali Suyu, bir efsane olmakla birlikte, Türklerin Hazreti Ali’ye duydukları saygının bir ifadesi olarak kendisini göstermiştir. Hazreti Ali Suyu kavramı Alçakdere Yaylasının 300 yıl evvel kurulmasıyla birlikte şekillenen yer adlarından biridir. Sadece bir su kaynağı olarak değil, bir kültür olarak da korunması gereken kültürel ögelerden biridir.
Alçakdere Köyü ve etrafında ciddi bir yaban hayatı olduğu biliniyor. Bu açıdan yörede; kuzgun, koruma altında olan su semenderi kertenkelesi, gelincik, boz ayı, kurt, tilki, kartal, şahin, tavşan, geyik gibi çok sayıda hayvan türüne rastlanıyor. Doğa ve kuş gözlemcisi Hakan Kahraman’ın envanterine göre yörede; yaban tavuğu, alakarga, bahçe tırmaşık kuşu, büyük dağ bülbülü, çakır, çam baştankarası, çitkuşu, dere kuşu, ispinoz, karaağaçkakan, karatavuk, kaya güvercini, kınalı keklik, çil keklik, ürkeklik, saksağan türü yerel kara hayvanları yaşıyor.
Yine Alçakdere Köyü deresinde yaşayan kırmızı pullu alabalık önemli bir yerel türdür. Bölgedeki yaban varlığı, bu alana yönelik gözlem turizmini artırmaktadır. Alçakdere Köyü ile etrafındaki Polut ve Madur dağları, Boğalı vadisi, Bahçecik ormanları, Sulakyurt ormanları sadece oksijen kaynağı açısından değil, yöredeki yüzlerce endemik bitki türüne ev sahipliği yapma açısından da çok kıymetlidir.
Alçakdere’nin Geleceği Alçakdere’nin hemen yanı başındaki Polut Dağı, yörenin en yüksek rakımlı dağıdır. Tarih, doğa, su kaynakları ve yaban hayatı açısından yüksek turizm değerine sahiptir. Yine Alçakdere’nin yakınındaki Madur Dağı da yine harp mıntıkası olmakla birlikte, “Onbinler” olarak bilinen Yunan Ksenephon’un paralı asker olarak gittiği İran’dan M.Ö. 300’lerde dönüşü sırasında geçtiği bir mevkidir.
Gümüşhane-Araklı-Köprübaşı sınırları içerisinde yer alan Madur Dağı, hem Kesenephon’un yürüyüş yolu olması, hem harp alanı olması hem de yaban hayatı açısından taşıdığı değer itibarıyla doğa ve kültür turizmi açılarından yüksek değer taşımaktadır. Polut ve Madur dağları aynı zamanda kış turizmi için bulunmaz değerdeki mevkilerdir.