Жалаңаяқ Әздер - Абылай ханның пірі / ЖАЛАНАЯК АЗДЕР - ДУХОВНЫЙ ПОКРОВИТЕЛЬ АБЫЛАЙ ХАНА. KALILAFILM

Рет қаралды 4,334

KALILAFILM / The world of documentary cinema.

Күн бұрын

KALILAFILM
Авторы; Мұхтар Умров
Жалаңаяқ Әздер - Абылай ханның пірі
Кітаптың авторы Ералы Оспанұлы
Бұл өлең жолдары Шәді-төре Жәңгірұлының "Тарихат" дастанынан алынып отыр. Олай болса мұнда лақаб аты аталып отырған Жалаңаяқ Әздер деген кім, расында да өмірде болған адам ба деген сұрақтар туады? Суретші, зерттеуші Ералы Оспанұлы өзінің "Жалаңаяқ Әздер - Абылай ханның пірі" атты кітабында осы тарихи тұлғаның шын мәнінде кім болғанын, қайда өмір сүргенін, не себепті халық жадында сақталып қалғанын жан-жақты ашып көрсеткен.
Қазақ хандығының тарихында, оның ішінде әсіресе атышулы Абылай ханның заманында есімдері жарқырап шыққан, ел жадында қалған тарихи тұлғалар аз емес.
Ал енді еліміз егемендік алғалы бері олардың қатары жылдан жылға өсіп, небір тың есімдер ашылып жатқанын көріп жүрміз. Әсіресе ханмен сансыз жорықтарға бірге аттанған батырлардың саны күннен күнге көбейе түсуде. Алайда міне соларға қатысты мәліметтерге үңілсек оларды ел аузында сақталған, кәріқұлақ қариялардың аузынан жазып алынған аңыз-әфсаналар құрап, нақты хатталған дерек көздері жоқтың қасын құрайтыны алаңдатпай қоймайды.
Сондықтан осы кітаптың жазылуына арқау болған Абылай ханның пірі - Жалаңаяқ Әздер бейнесіне қатысты мағлұматтардың құндылығы - оның кім болғанын растайтын дерек көздерінің молынан сақталып, бүгінге күнге жетіп отырғандығы.
ЖАЛАНАЯК АЗДЕР - ДУХОВНЫЙ ПОКРОВИТЕЛЬ АБЫЛАЙ ХАНА
Исторически сложилось, что письменных источников, которые были бы cозданы самими казахами, и по которым можно было бы узнать о прошлом народа, крайне мало. Их буквально единицы и они большей частью были написаны довольно поздно, на рубеже XIX-XX веков. И это несмотря на то, что Казахское ханство образовалось более пяти веков назад, и не на пустом месте, а на развалинах некогда могучей Золотой Орды. Причина этого явления лежит на поверхности - казахи-кочевники не использовали собственной письменности. Конечно, при ханской орде всегда были писари, которые были выходцами из Средней Азии и, как правило, принадлежали к сословию ходжей, считавшимися прямыми потомками пророка Мухаммеда. В их обязанности входило не только ведение дипломатической и обычной переписки, но также обучение грамоте и основам мусульманской веры детей правителя. При этом, к сожалению, практически никто из них не оставил подробные записи о нравах степных властителей и в этом вопросе исследователям приходится опираться лишь на редкие описания послов и путешественников, оказавшихся волею судеб в орде одного из казахских ханов. Поэтому история Казахского ханства полна белых пятен. Правда, с принятием в 1731 году правителем Младшей Орды, ханом Абулхаиром, русского подданства и постепенным продвижением русских завоевателей вглубь Казахской степи, в данном вопросе наступил некоторый прогресс, хотя характер этих исторических источников имеет определенную тенденциозность, что вполне объяснимо. Закономерным итогом всего этого является повышенный и закономерный интерес исследователей к образцам народного устного творчества в виде различных легенд, преданий и сказаний, а также литературных сочинений поздних авторов, получивших мусульманское образование и творивших, начиная со второй половины XIX века, включительно по 20-е годы ХХ столетия. Именно эти материалы сыграли ключевую роль в вопросе воссоздания образа Жаланаяқ Әздера1 - духовного наставника и покровителя знаменитого Абылай хана.

Пікірлер: 9

@БатиханНармухамедов 3 жыл бұрын

Терменің әні Қутбай Атамыздікі Әрүағы разы болсын қлышты қожа еді.

@МуратханАртыков 4 жыл бұрын

Керемет

@РамазанНакипов 4 жыл бұрын

Биздин Айдарлыда Дуанакожа урпактары жерленген.Кожжанкожа аулиеге бала кезимизден зиярат жасаймыз.Асанас аулие араса 9 шакырып жер.Ауылымыз Айдарлынын озиде аулие болган.Биздин кыпшак ата-бабаларымызбен араласып кураласып кеткен таризи деректери оте коп.