O starożytnych hutnikach i kowalach na ziemiach polskich - Szymon Orzechowski | KONTEKST 65.3

[@MatsyaAvatar]

Fajnie to robicie. Ja już bardziej eksponat archeologiczny niż archeolog ale mnie archeologia w Waszym wyświetleniu zainteresowała. Bardzo z powodu jak to robicie, sposób opowiadania, przeważnie dobra jakość audio i obfitość ilustracji. Dziękuję.

[@h4rv32d]

Świetny wykład, Panie Szymonie. Jak zawsze pozdrawiam.

[@krzysztofchrzastowski8662]

Świetny materiał 😊 Tutaj się pochwalę, moja kuzynka od dekady bada wczesnośredniowieczną osadę hutnicza w Sosnowcu 🙂

[@genowefaj270]

Wysłuchałam jak zawsze z ogromnym zainteresowaniem 🙂

[@martap2121]

Właśnie tego dziś potrzebowałam 😁 Wczoraj byłam w Muzeum Starożytnego Hutnictwa Mazowieckiego

[@ArcheologiaZywa]

Łał, to z pewnością udało się rozpoznać parę znajomych map i rycin? ;)

[@martap2121]

@@ArcheologiaZywa dokładnie tak. 😊

[@pawel_woloszyn]

Wielkie dzięki za materiał :)

[@mellodeque]

dobry materiał, oglądałem live, ale ten upload też daje radę ;) pozdrawiam z Podwodnego Pucka ;)

[@kundeleczek1]

Chyba najlepszy materiał! Brawo

[@gr_rh6036]

Super materiał.

[@stanmis4344]

Ciekawy kontent 👌

[@MatsyaAvatar]

Szczególnie ta historia przedpiastowska naszych ziem nie bardzo była mi wykładana w szkołach.

[@cezaryczech3817]

Okazuje się że region świętokrzyski był regionem przemysłowym od wielu tysięcy lat. Najpierw regionem przemysłowym były okolice obecnego rezerwatu archeologicznego Rydno, od ok. 11 tys do ok. 5,5 tys lat temu. Następnie znaczenie gospodarcze przejęły Krzemionki. Po zaniku znaczenia krzemienia rozrosły się ośrodki hutnicze.

[@gorskipotok2575]

Byłem w Muzeum Dymarki w Nowej Słupi kilka razy i jakoś czuję bliskość tego miejsca, profesji. Mój ojciec był kowalem a pochodzimy spod samiuśkiej Łysicy (Krajno). Żelazo wytapiano wokół Łysogór a skąd ruda żelaza? Byłem w tym roku w Rudkach, przechodzi się obok cmentarza. Czyżby stamtąd sprowadzano je w miejsce wytopu i dlatego w tym miejscu wytapiano, żeby nie zabrudzać uprawnej ziemi wokół płaskich dolinek i potoków? Czy wytapiano tam, gdzie był łatwy dostęp do drewna i węgla drzewnego?

[@ArcheologiaZywa]

Każdy z wymienionych powodów brzmi prawdopodobnie, ale też pewności nie mamy. Może właśnie dlatego ślady intensywniejszego osadnictwa odnajdywane są w trochę innej strefie niż obszary zmasowanej produkcji? Po to by nie zajmować produkcją nakżyźniejszych gleb? Ciekawe czy pod tym kątem badacze to analizowali... Na pewno też nie utrudniano sobie życia, zakładając owe centra w dużym oddaleniu od chociażby źródeł węgla drzewnego. Ogólnie o tym skąd brano rudę prof. Orzechowski opowiada trochę szerzej przy okazji drugiego pytania w dyskusji.

[@cezaryczech3817]

@@ArcheologiaZywa Nie bardzo rozumiem, skąd zdziwienie współczesnych naukowców nad sprawami oczywistymi. Przecież rozdział dzielnic przemysłowych od mieszkalnych pozostał do współczesności i nie jest jakimś dziwnym reliktem.

[@rochkowalski3547]

@@cezaryczech3817 Są trzy odpowiedzi - Nie chcą, Nie mogą, Nie umieją. Wystarczy spojrzeć na jakikolwiek problem nam współczesny i próbować odpowiedzieć na to samo pytanie. Dlaczego zwykły człowiek rozwiązuje problem niemalże od ręki a tzw władza szuka odp latami.

[@ViktorMagnus]

Witam. 6;30 - gdzie można znaleźć listę stanowisk? Dostępne prace p.Profesora ściągnąłem, ale jest tylko mapa. Interesowałyby mnie 26 najbardziej, opcjonalnie 27 i 24. Z góry dziękuję.

[@wiesawcelinski9756]

Cześć i Czołem Wszystkim

[@tomaszwojewodzki5081]

a to byłaś Marto w Pruszkowie, moim Pruszkowie :)

[@martap2121]

A byłam w Twoim Pruszkowie 😉

[@lechbudaj276]

Zastanawia mnie jak można obliczyć ilość produkowanego żelaza oraz zużycie rudy i węgla drzewnego skoro 1. Nie znamy składu rudy( ta z Rudek obecnie nie nadaje się do wytopu. Być może wcześniej była lepsza) . 2. Piece eksperymentalne nie odpowiadają wielkością starożytnym. 3. Tak naprawdę nie jest znana technologia wytopu używana w interesującym okresie. Poza tym co jest używane do obliczeń? Łupka wyjęta z pieca zawierająca ok 1/3 żużla czy ta 3 razy przekuta, z której dopiero coś da się zrobić? A jeszcze dziwniejsze jest to, że te szacunki powstały gdy jeszcze nie udało się czegokolwiek poza żużlem wytopić.

[@martap2121]

A skąd i w jaki sposób pozyskiwano hematyt i węgiel (drzewny? palony na miejscu?)

[@kacperstaszewski2451]

Z tego co wiem, hematyt jest powszechnie występującym minerałem. A węgiel drzewny powstawał w tzw. mielerzach w wyniku suchej destylacji.

[@ArcheologiaZywa]

Dokładnie tak. Bardziej powszechne od hematytu były chyba tylko glina potrzebna do budowy dymarek i drewno do węgla drzewnego i budowy mielerzy :) Możemy spokojnie założyć, że węgiel drzewny wytwarzano na miejscu, by nie kłopotać się z transportem.

[@marekbaszczyk16]

to nie chodzi o te szczypce które pokazaliście gdzie są kowadła na których kuto żelazo ? Dzisiej kowadło to 50 kg i więcej stali co z tego że wiesz jak wytopić żelazo jak nie masz kowadła i młota

[@ArcheologiaZywa]

Oczywiście, że są potrzebne. Dlatego też zarówno odkryte kowadła jak i młoty są pokazane na jednym ze slajdów. Jednak nie przypominają one dzisiejszych olbrzymów, bo metal wciąż był cennym surowcem. Większość odmajdywanych na naszych ziemiach ówczesnych kowadeł jest niewielka, przypominając dzisiejsze klepadła, jednak i one umożliwiały wykonanie roboty. Większe egzemplarze (np. bloki ważące 18 kg) są znane z terenów dawnego Imperium Rzymskiego, ale również bardzo rzadkie.

[@marekbaszczyk16]

@@ArcheologiaZywa Przy tej technologii zanim powstał pierwszy kęs żelaza musiał być już młot i kowadło ale to niemożliwe bo jeszcze nie było pierwszego kęsa żelaza nie zastanawiało was to?

[@ArcheologiaZywa]

Nie musiały być. Wystarczyło się trochę namęczyć i wykonać je z pomocą brązu lub kamiennych narzędzi. Młot czy siekiera z brązu lub kamienia, choć nie są tak wytrzymałe jak żelazne, również spełniają swe zadanie na krótką metę.

[@marekbaszczyk16]

wykuj coś na kamieniu przy pomocy kamienia zostaniesz mistrzem kowalstwa na skale światową :)@@ArcheologiaZywa

[@marekbaszczyk16]

@@ArcheologiaZywa Zapraszam do kużni pokażesz jak to robisz

[@annanowak985]

Nie wiem jaka to jest ruda żelaza ale w obecnym rezerwacie ,,Piekło,, w ok Niekłaja przed II wojną światową była kopalnia rudy .Mój pradziadek był tam sztygarem .

[@gorskipotok2575]

A koło jakiej większej miejscowości leży Niekłaj?

[@tamik7168]

Tyle, że nie " Niekłaja" a Niekłania w pobliżu Stąporkowa.

[@ArcheologiaZywa]

Za stroną erasmusminerator.blogspot.com: "Złoża jurajskich żelaziaków ilastych ciągną się pasmem od okolic Ostrowca po Starachowice i Wąchock, następnie od rejonu Skarżyska w głąb ziemi koneckiej, między innymi pod Stąporków i Niekłań właśnie."

[@mihau34]

Rude żelaza można spotkać leżąca luzem w okolicach ostrowca sw i marcul.

[@tamik7168]

Nie " Wandale" a Wandalowie.

[@ArcheologiaZywa]

Słuszna uwaga, oczywiście chodziło o tych drugich! Dzięki za czujność!

[@canismajoris7659]

cczy slady tych piecowisk z rejonu przełeczy jeleniowskiej sa widowczne nadal w terennie czy zostaly jakos zakopane i dzialaja tam teraz pola uprawne??bo z tego co widze na mapie skupisko picowisk na poludnie od góry jeleniowskiej jest liczne a ja tam byłem wiele razy i nie widzialem nawet zadnej tabbliczki że cos sie tam znajduje

[@ArcheologiaZywa]

Ślady po polach dymarek z początków naszej ery w żaden sposób nie są widoczne na powierzchni. Przykrywa je współczesna próchnica. Jest to zresztą cecha charakterystyczna wielu innych stanowisk archeologicznych. Dlatego nigdy tak naprawdę nie wiemy co one kryją i potrzebne są badania archeologiczne, zaś wiele stanowisk jest nie tylko nieoznacznych, ale nawet wciąż nieodkrytych.

[@apu8979]

Jestem zawiedziony, myślałem że czegoś nowego się dowiem. Dostałem jednak wiedzę z folderu, z muzeum w Nowej Słupi.

[@viva7752]

Ponoć kowale posiadali wiedzę nie tylko o swoim fachu.

[@marekbaszczyk16]

Kuto na kamieniu :) Na drewnie ?

[@edwardfiedor4940]

Wyznaczane linie stowane były dla obrony przed napadającym i innych kegów po długim kształtowaniu już Piastów Czeskich , Obrzynianie jednak cwanie się odbudowywali wiele grodów świadczy ciągle to był rejon pogan jednak doszło powoli już do pierwszej używanej nazwy ludów Polan i za Mieszka już Polskości 🤔🔭

[@edwardfiedor4940]

Gawęda Jacka Komundy pozwala dopatrzyć się tym kręgom dominacji ludnosci

[@marekbaszczyk16]

Gdzie są kowadła ? na czym kuli to żelazo

[@marekbaszczyk16]

Czym kuli miedzianymi młotkami :)

[@rochkowalski3547]

Prof Orzechowski użył dziwnych pojęć takich jak polityka, masowy charakter, społeczny podział pracy, specjalizacja oraz podkreślił, że obok centrów hutniczych nie było kuźni. Czyli produkowano tony półproduktu żelaznego, który był sprzedawany /no bo chyba nie rozdawany/ a więc rozwożony na duże odległości. Jak to jest, że ktoś przez kilkaset lat prowadził wielki biznes na skalę minimum pół Europy a historycy nie widzą w tym żadnej sprawczej zorganizowanej siły państwowej??? A później słyszymy tylko barbarzyńcy i barbarzyńcy i mamy przed oczami brudnych dzikusów odzianych w skóry.

[@marekbaszczyk16]

Szukacie młotków szczypcy pieców hutniczych a ja się pytam gdzie są kowadła bo na kamieniu nic nie wykujesz

[@ravscin]

Piece hutnicze...? Setki tysięcy....? w pierwszych wiekach ...? oj, niedobra tak mówić... Wg powszechnej jakże nieomylnej nauki ziemie te były w tym czasie bezludne a potęga "pierwszych Piastów" wyrosła z handlu niewolnikami.... a, jeszcze, że ta potęga wyrosła znikąd jak tylko uzyskaliśmy chrzest w X wieku. A wcześniej to pustynia, panie, że nikt jej nie chciał. Wreszcie jakieś słowa otrzeźwienia

[@Sattivasa]

Nie bajdurz, to żałosne.

[@JanHryciuk]

Następny madrala wszyscy tu byli tylko nie R1 a