Рет қаралды 28,387
Heydər Əliyevlə universitetə bir evdə hazırlaşan, Jırnovskini türklərdən alan, kabinetində güllələnən daxili işlər nazirimiz - Müəmmalı ölümə növbəti rakurs
Bu adam KQB-nin "Apollon B", türk əks-kəşfiyyatının "Qaraqaş" adlandırdığı Arif Heydərovdur. Otağında güllələnən, cinayət işinə bir il sonra xitam verilən daxili işlər nazirimiz.
Nəzər oğlu Heydərov 1926-cı ilin 28 iyununda Ağdaş şəhərində sovet dövlət xadimi Nəzər Heydərovun ailəsində dünyaya gəlib. Əslən Qubadlı rayonunun Gürcülü kəndindəndir.
1970-1978-ci illərdə Azərbaycan Respublikası Daxili İşlər naziri işləmiş general-leytenant Arif Heydərov 1926-cı ilin 28 iyununda Ağdaş şəhərində dünyaya gəlib. Bakı Dövlət Universitetinin Tarix fakültəsini bitirib. O, tarix fakülətsində oxuyarkən onun tələbə yoldaşlarından biri Azərbaycan siyasi arenasında silinməz izləri Heydər Əliyev olub. Elə vaxt olub ki, onlar ikisi universitetə bir evdə - Heydərovun Xəqani küçəsində atası ilə birgə yaşadığı evdə hazırlaşıblar.
1943-cü ildə Moskvaya xüsusi təhsil məktəbinə oxumağa göndərilib. 1944-1945-ci illərdə İkinci Dünya müharibəsinin iştirakçısı olub, Berlinə hücum əməliyyatında iştirak edib. Hətta məlumata görə Reyxstaqın binası üzərinə öz imzasını da atıb. 1945-1947-ci illərdə Polşada və Almaniyada müttəfiqlərin qoşunlarının heyətində xidmət keçib. 1949-1970-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsinin kəşfiyyat şöbəsində işləyib. Bu dövrdə operativ tapşırıqlarla əlaqədar dəfələrlə xarici ölkələrə gedib və uzun müddət Almaniya Demokratik Respublikasında və Türkiyədə daimi işdə çalışıb. 1967-1970-ci illərdə Türkiyədə konsul olub.
Arif Heydərovun qətlinin təfərrüatlarına keçməmişdən qabaq bir maraqlı hadisəni yada salaq. Arif Heydərov sonralar Rusiya Liberal Demokrat Partiyasının lideri olmuş və həmişə qalmaqallı açıqlamaları ilə güdəmə gələn Vladimir Jirinovskini həbsdən azad etdirib. Məlumatlara görə, Jirinovski bir zamanlar Türkiyədə, Əlağa qəsəbəsində tərcüməçi işləyib. O dövrdə türk gəncləri arasında kommunist təbliğatı apardığı, işçilərə Leninin şəkli olan döş nişanları payladığı üçün həbs edilib. Onu həbsdən isə o vaxt Türkiyədə konsul işləyən Arif Heydərov azad etdirir. İkinci Dünya müharibəsindən əvvəl pisləşməyə başlayan SSRİ-Türkiyə münasibətləri 60-cı illərin ortalarından etibarən yavaş-yavaş düzəlməyə başlamışdı. A.Heydərovun şəxsi bacarığı sayəsində Jirinovskinin həbsxanadan qurtarılıb səs-küyə səbəb olmadan ölkəyə göndərilməsi inkişaf mərhələsinə qədəm qoyan SSRİ-Türkiyə münasibətlərinə kölgə düşməsinə imkan verməmişdi.
Arif Heydərovun qətlə yetirilməsilə bağlı keçmiş Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsinin sədri hazırda Rusiyada yaşayan Vaqif Hüseynov "Bir ömürdən də çox" kitabında yazır ki, atəş açan şəxs Şuşa həbsxanasının milis kapitanı Ziya Muradov olub: "Kabinetə keçməzdən əvvəl DİN veteranı, nazir köməkçisi, polkovnik Səfixanovu qətlə yetirib. Müavinləri və respublikanın Ali Məhkəmə sədri ilə işgüzar müşavirə keçirən Arif Heydərov kapitanın ikinci qurbanı olub. Arif Heydərovla birgə kabinetdə olan müavini, general, Sovet İttifaqı Qəhrəmanı Səlahəddin Kazımov isə üçüncü qurban olub.
Vaqif Hüseynov qeyd edir ki, Ziya Muradov Qurbanov soyadlı generalı, Böyük Vətən müharibəsi veteranı, Sovet İttifaqı Qəhrəmanını ölümcül yaralayıb: "Təcrübəli hüquqşünaslar, kriminalistlər əməliyat işçilərindən ibarət təhqiqat briqadası təcili qaydada Bakıya gəliblər. Baş katibə baş vermiş hadisə ilə bağlı məlumat verilib. Muradov, ola bilsin ki, psixopatdır. Lakin siyasi kontekst açıq-aşkar görünür: respublika Brejnevin səfərinə hazırlaşır. Görəsən, hadisənin bununla bir bağlığı varmı?"
Qatil sonda özünə də atəş açaraq intihar edib.
Arif Heydərovun qətlə yetirilməsi təbii ki, çox böyük hay-küyə səbəb olur. Xarici radiostansiyalar hadisəni diqqətdə saxlayır, mütəmadi olaraq məlumat yayırmışlar. Şəhərdə də ancaq Muradovun açdığı atəşlərdən danışırlarmış. Vaqif Hüseynov yazır ki, qatil əsgəri xidmətdə yaxşı nişançı kimi fərqlənibmiş.
Qətl günü nazirliyin idarəsindən kağız parçası tapılmışdı. Kağızda belə yazılmışdı: "Nazir müavini Hüseynova, kadrlar şöbəsinin rəisi polkovnik Məmmədquluyevə, kadrlar üzrə inspektor Əfəndiyevə: siz rüşvətxor süründürməçiləri də ölüm gözləyir".
Qətldən on bir il sonra isə "Kommunist" qəzeti yazırdı:
"Hadisələrin bu cür inkişafı nazir müavininin havadarlarının uzaqgörənliklə hazırladıqları planları - ilk növbədə onu yaxın gələcəkdə daha yaxşı vəzifəyə irəli çəkmək planlarını poza bilərdi. Buna isə yol vermək olmazdı. Söz-söhbətin yatması, emosiyaların soyuması üçün vaxtı uzatmaq lazım idi. Belə də etdilər. Doğrudur, cinayət işi 1979-cu ilin iyununda təzədən prokurorluğa qaytarıldı. Lakin çox keçmədi ki, işi Moskva tələb etdi və noyabrın axırlarında qatil Muradov öldüyünə görə xətm olundu".
Beləliklə, daxili işləər naziri Arif Heydərovun qətli də sovet dönəmi olsa da, Azərbaycan tarixində tam qiymətini tapmamış, müəmma pərdəsini üzərindən tam çəkməmiş bir cinayət kimi qalmaqdadır.