BOĞAZİÇİ'NDE BİR GARİP ORHAN VELİ

Asıl adı Ahmet Orhan olan şairimiz, 13 Nisan 1914’te İstanbul Beykoz’a bağlı Yalıköy’de, ailesinin ilk çocuğu olarak dünyaya geldi.
Soyadı Kanunundan sonra aile “Kanık” soyadını alsa da o hep babasının adındaki Veli’den dolayı Orhan Veli olarak tanındı.
Babası, İzmirli tüccar Fehmi Bey’in oğlu Mehmet Veli Bey’dir. Mehmet Veli Bey, Mızıka-i Hümâyun’da klarnist olarak yetişmiş, Cumhuriyet döneminde Cumhurbaşkanlığı senfoni Orkestrasının şefliğini yapmış, ülkedeki pek çok müzik kurumunun açılmasında ve yapılandırılmasında emeği geçmiş, mütevazı kişiliği ile tanınmış değerli bir müzisyendir.
Annesi ise Beykozlu Hacı Ahmet Bey’in kızı Fatma Nigâr Hanım’dır.
Yedi yaşındayken son Halife Abdülmecid’in Yıldız Sarayı’nda düzenlediği düğünde sünnet edilir.
Cumhuriyetin ilanından sonra Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası şefliğine atanan babasının Ankara’ya tayininden sonra Orhan Veli, İstanbul’da başladığı ilkokulu Ankara Gazi İlkokulu’nda tamamlar.
Ortaokul ve liseyi, Ankara Erkek Lisesi’nde okuyan Orhan Veli’nin lise yıllarında edebiyat hocası ünlü yazar Ahmet Hamdi Tanpınar’dır.
Ortaokul döneminde Garip akımını birlikte başlatacakları Oktay Rifat Horozcu ile arkadaş olan Orhan Veli, bundan birkaç yıl sonra Halkevlerinde bir müsamere sırasında Melih Cevdet Anday ile tanışır.
Orhan Veli, aruz vezniyle yazdığı ilk şiirlerini lise yıllarında çıkardığı "Sesimiz" adlı okul dergisinde yayımlar.
Daha sonra dönemin en önemli edebiyat dergilerinden Varlık, İnsan, Ses, Gençlik, Küllük, İnkılapçı Gençlik dergilerinde, bazen Orhan Veli bazen de "Mehmet Ali Sel" takma ismiyle yayımlar.
İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü’ne 1932 yılında giren ve bir süre okuyan Orhan Veli, okulu tamamlayamadan ayrılır ve Galatasaray Lisesi’nde öğretmen yardımcısı olarak görev alır.
1936’dan 1942’ye kadar, Ankara PTT Genel Müdürlüğünde çalışır.
1941’de liseden arkadaşları Oktay Rifat ve Melih Cevdet ile ortaklaşa çıkardıkları “Garip” adlı şiir kitabıyla Türk şiirindeki yenileşme hareketini başlatır.
1 Ocak 1949’da, on beş günde bir çıkarmaya başladığı YAPRAK dergisi, 15 Haziran 1950’ye kadar 27 sayı devam eder. Bu dergide, B.Rahmi Eyüboğlu, Cahit Sıtkı Tarancı, Sebahattin Eyüboğlu, Necati Cumalı, Fazıl Hüsnü Dağlarca, Cahit Külebi, Sait Faik Abasıyanık gibi sanatçıların eserleri yayımlanır.
Son dönemlerinde ünlü masalcı La Fontaine’in 49 masalını ve Nasreddin Hoca fıkralarını manzum olarak yazar.
14 Kasım günü, bir arkadaşının evinde öğle yemeği yerken birden fenalaşır ve hemen hastaneye kaldırılır. Orhan Veli’nin düştüğünü ve bu nedenle beyin damarının çatladığını ne yazık ki doktorlar da anlamaz. Şaire alkol zehirlenmesi teşhisi konulur ve tedavi de buna yönelik yapılır.
Aynı gün saat 20.00’ye doğru komaya girer. Bütün çabalara, uğraşmalara rağmen 14 Kasım salı gecesi saat 23.20’de Cerrahpaşa Hastanesi’nde çok sevdiği yaşama veda eder.
Ardında Güzel Havalar, Dalgacı Mahmut, Anlatamıyorum, İstanbul Türküsü, Cımbızlı Şiir, Kitâbe-i Seng-i Mezar, İstanbul’u Dinliyorum, Hürriyete Doğru ve daha yüzlerce şiir bırakarak...
16 Kasım Perşembe günü şaire otopsi yapılır, beyin kanamasından vefat ettiği o zaman anlaşılır.
Sabahattin Eyüboğlu başta olmak üzere tüm dostları cenaze merasimi için oldukça yoğun çaba harcarlar.
Orhan Veli’nin dünya üzerinde en sevdiği yer Rumeli Hisarı ve İstanbul Boğazı’dır. “Urumelihisarı'na oturmuşum; oturmuş da bir türkü tutturmuşum…” demişti bir şiirinde. Arkadaşları da onu Rumeli Hisarı’ndaki kabristana defnetmeye karar verirler.
Şairin cenazesi, 17 Kasım 1950 Cuma günü Cuma namazının ardından arkadaşları, edebiyat çevresi, siyasiler, üniversite hocaları, basın mensupları, sevenleri, okurları, kısacası Orhan Veli adını bilen çok büyük bir kitle tarafından kaldırılır.
KAYNAKLAR :
“TDV İslâm Ansiklopedisi ‘KANIK, Orhan Veli’ Maddesi”
(Yılmaz DAŞCIOĞLU)
“Orhan Veli Kanık (Hayatı, Kişiliği, Sanatı ve Şiirlerinden Seçmeler)”
(Nuh Cihat ESMER)
“İstanbul’u Dinliyorum (Orhan Veli Kanık) Adlı Şiirin Tezhip Sanatı Öğeleri Kullanılarak Geleneksel Türk Sanatları Bakışıyla Görsele Aktarılması”
(Bahar SEZENTEZ)
“Yaprak Gazetesi Üzerine Bir Dizin Çalışması”
(Esma DUMANLI KADIZADE)
“Orhan Veli Kanık (Seçme Şiirler)”
(Ömer TURAN)
“Orhan Veli (İz Bırakanlar)”
(Hürriyet Gazetesi Yayını / Taha TOROS Arşivi’nden)
#Orhan
#OrhanVeli
#OrhanVeliKanık
#Anlatamıyorum
#Gaziİlkokulu
#OktayRifat
#MelihCevdet
#Anday
#Horozcu
#Tanpınar
#AhmetHamdi
#Eyüboğlu
#SabahattinEyüboğlu
#Yaprak
#YaprakDergisi
#Abidin
#AbidinDino
#OrhanArıburnu
#NeyzenTevfik
#Klarnist
#KitabeiSengiMezar
#AşkResmiGeçidi
#CımbızlıŞiir
#DalgacıMahmut
#İstanbul’uDinliyorum
#Garip
#SaitFaik
#Abasıyanık
#CahitKülebi
#BedriRahmi
#FazılHüsnü
#NecatiCumalı
#Tarancı
#Nazım
#NazımHikmet
#MızıkaiHümayun