Borderline i ADHD - Czy istnieją leki pomagające w tym zaburzeniu? (Q&A Odcinek 13)

Nie ustają kontrowersje wokół rozpoznawania zaburzenia borderline. Obejrzyjcie mój komentarz do diagnostyki i leczenia.
A tu linki do prac, o których wspominam w filmie:
Metaanaliza porównująca borderline do ADHD i stwierdzająca, że ADHD to wstępne stadium rozwinięcia się borderline:
pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24117...
List mówiący o tym, że rozpoznanie BPD nie powinno być stosowane w psychiatrii:
journals.sagepub.com/doi/10.1...
Porównanie skuteczności różnych leków stosowanych w borderline:
pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37285...
Mój artykuł na powyższy temat:
psychiatraplus.pl/rozpoznanie...
Zacznij wspierać nasz kanał, a otrzymasz następujące bonusy:
/ @psychiatraplus

[@martynas1304]

Bardzo proszę o film dotyczący dopaminy w mózgu. Serdecznie dziękuję za dotychczasową Pana pracę. Uważam ją za cenną. Pozdrawiam

[@wenus4391]

Dopamina to mit, serotonina jest ważniejsza

[@El_Eru]

Pojawił się pan o 50 lat za późno. Gdyby moi rodzice wysłuchali tych wykładów, nasze życie było by zupełnie inne. Jednak lepiej późno niż wcale. :)

[@gabrielagore5628]

Podbijamy głosy o odcinek nt dopaminy w mózgu i ADHD 😊

[@ThePieroggy]

Sam mam zdiagnozowane ADHD i spotykałem się kilka miesięcy z osobą ze zdiagnozowanym Borderline. Opowiadała mi ze u niej nie ma takiej jakby jednej głównej osobowości tylko są różne mniejsze i nie ma takiej jednej która by dominowała i na terapii podejmuje działania mające na celu integracje tych podosobowości, wydaje mi się ze to dość znacząca różnica ze występuje taki objaw. Tez miała ona taka cechę ze upodabniała się do partnera z którym aktualnie była w związku, sama mi o tym powiedziała, nie widać tego zbytnio z perspektywy partnera, mialem za to wrażenie ze trafiłem na kogoś bardzo do mnie podobnego, ze to istna bratnia dusza. Czytałem później ze to jedna z cech jednego z podtypów borderline, takie przejmowanie osobowości od partnera. Chyba przy ADHD nie wspomina się tez o takich objawach? Pojawiało się tez obwinianie , oskarżanie, różne wyzuty i pasywna agresja wobec mnie, później po przegadaniu zdarzenia przez partnerkę na terapii, przepraszała mnie. Do momentu najbliższej sesji terapii była świecie przekonana ze miała racje ( większość zarzutów wobec mnie była przekłamana, lub mocno przesadna). Do tego, na zmienę z taka dewaluacją bylem idealizowany przez nia, i te zmiany podejścia do mnie mogły wydawać się jedno zaraz po drugim. Do tego emocje były u niej dużo silniejsze niż u mnie, nie widziałem jeszcze takich spazmów, u mnie są silne ale jest przepaść jeśli chodzi o intensywność. Za to moje trwają długo, wspomagane ruminacjami, a jej są bardzo silne i bardzo szybko potrafią zaniknąć lub zamienić się w inne. Pojawiał się tez splitting, skrajna radość mogla przeznaczyć się nagle w skrajna złość. Z moich doświadczeń i obserwacji (i tez bardzo niklej wiedzy) to borderline jest dużo trudniejsze od adhd, dla samego posiadacza, jak i najbliższych, w borderline sama osobowość jest poszatkowana, osoba jest niepewna samej siebie, swojej tożsamości, bardzo zagubiona, tez manipulującą, chcąc utrzymać partnera, przypodobać się mu, i projektująca zarzuty na niego jeśli zostanie zdemaskowana. Ciekaw jestem Pańskiego komentarza, pozdrawiam!

[@magorzataurbaniak-pabisiak8838]

Proszę o wykład na temat dopaminy. Mam nadaktywnego syna, dotąd miałam skierowania na diagnozę autyzmu, z powodu pewnych jego zachowań, ale zaczynam sie zastanawiać czy nie ma też ADHD, od urodzenia jest głośny, szybko sie nudzi i szuka nowych wrażeń. Jestem juz umówiona do psychitatryna rozmowę.

[@patrykx4577]

Mam bliska osobe ktorej wlasnie kiedys stwierdzono bordeline. I po przeczytaniu podlinkowanej pracy mam podobne odczucia znajac leki ktorymi leczono bliska osobę. I faktycznie po diagnozie adhd gdzie okazalo sie ze ma wiele cech ADHD zaczela farmakoterapie. I calkiem duza czesc trudnoaci odeszla od razu, dajac miejsce na pracę w terapii i znacznie wiecej spokoju w zyciu. Dziękuję za ten film.

[@magdalenamakowska9958]

Bardzo dziękuję za ten film. Poczułam, że jest dla mnie nadzieja. Od 17 lat mam diagnozę Borderline, przewlekłą nawracajaca depresję od 22 lat. Postanowiłam podjąć kroki w kierunku zdiagnozowania się na ADHD.

[@Hannka.]

Dzięki Pańskim nagraniom zdecydowałam się na diagnozę w kierunku ADHD. I parafrazując wypowiedź Jakuba Żulczyka w Pana programie, to był drugi test, który zdałam, gdyż pierwszy dotyczył uzależnień. Także powoli wiele rzeczy się wyjaśnia i zaczynam lepiej rozumieć te wszystkie mechanizmy. Dziękuję za Pana pracę na tym kanale 😊

[@lechos5245]

Właśnie dzisiaj rozmawiałem z moją psychoterapeutką, która wcześniej zdiagnozowała u mnie borderline. Im dłużej do niej uczęszczałem, tym bardziej skłaniała się ku przekonaniu, że mam ADHD. Skonsultowałem się z psychiatrą, który to potwierdził. Dzisiaj gdy właśnie rozmawialiśmy o borderline powiedziała mi, że u mnie to było bardziej niezdiagnozowane ADHD. Bardzo dziękuję za materiał, pozdrawiam serdecznie

[@P205S1400]

AHDH czy BPD - DSM IV rozwiązywał tę kwestię bardzo prosto - trzeba było się na coś zdecydować ;) Ogólnie ciekawe zagadnienie - ADHD, a zwłaszcza nierozpoznane za młodu, daje świetne warunki do rozwoju BPD, przez przewlekłe niezrozumienie i brak akceptacji ze strony otoczenia, deprywację emocjonalną, poszukiwanie mocnych bodźców... Film o dopaminie - czekam! I jeszcze pytanie o MPH w połączeniu z kofeiną różnego pochodzenia (kawa, herbata, kakao, itd) - znalazłem głównie prace odnoszące się do możliwego negatywnego wpływu na układ krążenia, natomiast jak ma się wpływ kofeiny na oddziaływanie MPH na układ dopaminowy? Czy źródło pochodzenia kofeiny miałoby znaczenie w tym wypadku?

[@arinakozlova4443]

Bardzo ciekawe przemyślenie! Ogólnie uważam, że mamy / mieliśmy naddiagnozowanie zaburzeń osobowości, zwłaszcza borderline, kiedy tak naprawdę mamy do czynienia z neuroatypowością albo traumą (PTSD / cPTSD). Czytałam jedno badanie, które przedstawiało podobny wniosek, ale w stosunku osobowości lękowej i spektrum autyzmu (tego podtypu wysokomaskującego). Że osobowość lękowa jest określoną manifestacją spektrum autyzmu po doświadczeniu traum psychicznych (najczęściej tych rozwojowych).

[@kamilsiodmy]

Jak zawsze super pozdrawiam serdecznie

[@lidiapapierowska628]

Cenne informacje i nowa nadzieja na skuteczne leczenie, dziękuję

[@monikaj.1388]

Super.Mądrze i rzeczowo wyjaśniona roznica,miedzy tymi stanami.Duzo nowych informacji 😊

[@rozaneumayer4048]

Bardzo sensowny filmik

[@qAdam92]

Dzięki 😊😊

[@urszulaickiewicz1399]

tak, zdecydowanie odcinek o dopaminie! ;)

[@Kingaakomska]

Dziękujemy.

[@twojkoszmar4231]

Ja mam rozpoznanie borderline, diagnoza w wieku 21 lat, po latach test SCID: borderline I zależna. Ale od dziecka zauważam u siebie adhd z deficytem uwagi, choćby slomiany zapal, bujanie w obłokach,nadmierna szczerość i ufnosc, dysleksja. Borderline objawy zaczęły się w gimnazjum: pustka, odrzucenie przez grupę, mysli S I samookaleczenis, alkohol... w dorosłości wypadki drogowe, otwartość seksualna... nadal deficyt uwagi, nadmierna gadatliwość, brak skupienia, obsesje myslowe, zapominanie, gubienie rzeczy, roztrzepanie, dalszy slomiany zapal, porzucanie zajec noe dajacych matychmiastowej gratyfikacji. Porzucenie we wczesnym dziecinstwie I trauma wczesnodziecieca. SSRI i terapia od 16 lat. Moj facet narzeka ze ja ciągle w telefonie siedzę. Mam relacje z której nie mogę się oderwać 7 lat. Ta osoba daje mi emocje. I nawet mimo tego że jestem w zwiazku to wracam tam.

[@katarzynaturek4775]

Dziekuje bardzo! Trauma i ADHD... Prosze o film o dopaminie i jej dzialaniu w obu przypadkach za niskiej i za wysokiej dzialalnosci... np. ADHD i schizofrenii.

[@psychiatraplus]

spróbuję..

[@zosiamaruszewska9112]

Dziękuję za te nagranie, jak i za każde poprzednie. Bardzo dużo wartościowych informacji, które pomagają zrozumieć zachowanie mojego 12 letniego syna. Chciałabym oddać go w Pana ręce jako osobę, która poprowadziła by prawidłowo moje dziecko, jednak mieszkamy za granicą i jedyne obawy jakie posiadam to kwestia ewentualnej farmakologii.

[@gosiamaecka7870]

Dziekuje

[@aniaa2428]

Chętnie bym wysłuchała odcinka o pregabalinie :)

[@MartynaRowniak]

Trochę jak z IBS, g**no diagnoza, gdy diagnoście nie chce się drążyć, a pacjenta trzeba wypisać. Nie mogę się doczekać badań pokazujących jak kształtuje się w dłuższej perspektywie natężenie objawów u tych pacjentek po włączeniu leczenia. Pytanie też czy grono specjalistów zdrowia psychicznego odważy się zrobić z tym rozpoznaniem to, co kiedyś z histerią.

[@michaz5623]

Dziękuję za ten film ! Super wykonuję Pan Doktor swoją pracę i te filmy. Ja bym chciał się dowiedzieć o ADHD i dwubiegunowości związek pomiędzy tymi dwoma zaburzeniami i jak je leczyć? Zastanawiam się też nad odpowiednią suplementacją przy ADHD wspominał Pan już o melatoninie czy jest jeszcze coś godnego do polecenia ? Oraz jak wygląda związek z ADHD a problemami z innymi hormonami ? Czy warto zbadać hormony jeśli tak to jakie? Dokładnie chodzi mi o kortyzol. Szczerze Pozdrawiam czekam na kolejne filmy oraz Wesołych Świąt !

[@user-dr5bj7xs3o]

Z tego co wysłuchałam to ADHD daje wyrzuty energii i można wszystko plus samoocena skacze, tak samo są braki energii. Nie mam jeszcze diagnozy, ale podejrzewam ADHD u siebie i miałam poczucie że czasem mogę wszystko i jestem nakręcona jak katarynka a czasem tragedia by wstać z łóżka. Dopiero ten kanal uświadomił mnie, że wszystko co mam może pochodzić od ADHD.

[@HannahHannahHannah]

Bardzo dziękuję za ten materiał. A może jakieś warsztaty grupowe z prawidłowego, rozumnego i korzystnego dostarczania dopaminy? :)

[@psychiatraplus]

Oczywiście. To się właśnie nazywa psychoedukacja ADHD. Zapraszam do centrumalma.pl

[@Helena_Ciapala]

# dopamina ;) - proszę o film

[@zuzanka4554]

Ja też ❤❤

[@Jula00]

Biorę od 2 miesięcy medikinet, ale nie odczuwam jego działania. Dotarłam do 40 mg medikinetu CR. Oczywiście wiem, że nadal powinnam "kombinować" z dawką. Jednak pojawiły się myśli, że może jednak nie mam ADHD i zostałam źle zdiagnozowana. Zakładając, że diagnoza była błędna i ADHD nie posiadam - czy w takiej sytuacji możliwe, że przy dawce 40mg nie czułabym żadnego pobudzenia itp., które występuje u "zdrowych" osób zażywających amfetaminę?

[@PsychologNataliaWozniak]

Bardzo dużo moich pacjentek które nie mają borderline tylko ADHD, też się okaleczają żeby wyregulować emocje ale na ogół są te inne sposoby sprawiania sobie bólu niż cięcie.

[@sarawodkowska959]

To ma sens

[@psychiatraplus]

Dziękuję

[@MrScorpion888x]

Dostałem niedawno diagnozę BPD jako mężczyzna lat 23. Zaczęło to robić dużo sensu jednak nie mam typowych objaw w stylu samookaleczanie się czy nadużywanie substancji, ale za to inne typu wchodzenie w niestabilne relacje, skupianie się mocno na danej osobie, poczucie pustki i inne takie i ostatnio dostałem sugestie po opowiedzeniu o moich problemach ze skupieniem, słomianym zapale, uzależnienieu od telefonu, kompulsywne pstrykanie długopisem czy fidget cubem to zaczyna nabierać bardzo sensu, muszę iść teraz do kogoś jeszcze potwierdzić diagnozę ADHD i będę miał obraz całości.

[@marcinchopik8964]

Poproszę o odcinek o dopaminie

[@kamilsiodmy]

Witam wszystkich

[@jobczyk]

Bardzo interesuje mnie związek pomiędzy ADHD a anhedonią. Czy niedobór dopaminy przy adhd może również wywoływać bezpośrednio pernamentny stan braku przyjemności, ślepote emocjonalną itp. Jeśli metylofenidat okaże się zbawienny nie tylko na klasyczne objawy adhd, ale także umożliwi czerpanie radości z przyjemnych aktywności, które nie cieszyły przez długi czas to istnieje ryzyko uzależnienia od leku? Czy powinno się wtedy zamienić go np bupriopionem? I jeszcze jedno pytanie: czy skoro wraz z wiekiem tracimy liczbę receptorów dopaminowych to objawy adhd i anhedonia może się nasilać? Będę niezmiernie wdzięczny za odpowiedź. Pozdrawiam

[@ewakuchowicz5536]

Bardzo proszę o materiał o dopaminie.

[@rafix1784]

Czy miałby Pan możliwość sprowadzenia leku elvanse w ramach importu docelowego stosowałem go w Niemczech ale w Polsce nie jest dostepny

[@psychiatraplus]

Tak. Ale nie robię tego, bo to zupełnie niepraktyczne. Leczenie ADHD modyfikuje się często, przy sprowadzaniu leku na zamówienie to niemożliwe.

[@agnieszkaplitta9230]

Jestem trochę zdezorientowana, bo z jednej strony wydaje się Pan być przychylny stosowaniu DBT w leczeniu BPD (odwołuję się do wcześniejszych i późniejszych materiałów), z drugiej strony kwestionuje Pan w zasadność diagnozowania osobowości chwiejnej w dotychczasowy sposób (zakładam, że chodzi o ICD, nie wiem czy o DSM też, tym bardziej, że jego najnowsza wersja jako alternatywę dla kryteriów jakościowych proponuje też kryterium ilościowe) albo w ogóle. Przecież BPD, mimo że bardzo często współwystępuje z ADHD (z ChADem zresztą też), ma dużo bardziej złożoną etiologię i strukturę. (Pomijam fakt, że mówimy tu o zaburzeniu osobowości a nie, w przeciwieństwie do ADHD czy ChADu, rozwojowym czy nastroju.) Nie można "zignorować" BPD u pacjenta z ADHD jeśli faktycznie ma osobowość chwiejną bo oba zaburzenia leczy się inaczej zarówno na poziomie farmakoterapii i psychoterapii. Dla stosowania metylofenidatu borderline jest wręcz przeciwwskazaniem (vide chociażby ulotka Medikinetu). Z kolei stabilizatory nastroju (wbrew temu co Pan stwierdził w niektórych materiałach), jak np. lamotrygina, w połączeniu SNRI świetnie się sprawdzają. Tak, zdaję sobie sprawę, że każdy pacjent jest inny, ale lekarz musi wiedzieć w którą pójść stronę w pierwszej kolejności i jakie są ryzyka stosowania leków). Co do psychoterapii - DBT w Polsce w zasadzie się nie praktykuje ze względu na koszta, więc w grę wchodzi albo CBT, bardzo dobry w ADHD, albo terapia psychodynamiczna . BPD leczy się cebetem tylko "powierzchniowo", dopóki nie można przejść do leczenia "core content". Co do BPD jako specyficznego zaburzenia osobowości - część badaczy postuluje objęcie wszystkich zaburzeń osobowości ogólną diagnozą "zaburzenie osobowości" z ewentualnym naciskiem na typ zaburzenia. I jeszcze jedna refleksja. Mam watpliwości czy podważanie sensu stawiania diagnozy BPD nie stanowi w odczuciu pacjentów ich unieważnienia. Nawet jeśli zakwestionujemy zasadność takiego odbioru albo go zlekceważymy, to może to być ich prawdziwe szkodliwe doświadczenie. Z kolei nazwanie ich problemu i uzyskanie przynajmniej podstawowych informacji o nim często daje pacjentom z BPD dużą ulgę. Podsumowując, myślę, że diagnostyka BPD jest kluczowa do skutecznego leczenia. Co więcej, pacjenta, którego objawy mogą wskazywać na BPD, najlepiej gdyby diagnozował psychiatra będący równocześnie psychoterapeutą psychodynamicznym (lub inny przy wzięciu pod uwagę opinii terapeuty) PS. Mam jeszcze pytanie o praktykę wystawiania zwolnień lekarskich w oparciu o diagnozę ADHD. Jak z Pana perspektywy jest to traktowane przez ZUS? Czy takie zwolnienia nie są cześciej podważane (ze względu na percepcję ADHD w społeczeństwie - tj. jego bagatelizowanie, również, jak zakładam, przez urzędników)?

[@psychiatraplus]

Tu nie ma żadnej sprzeczności. Ponieważ BPD to ADHD

[@agnieszkaplitta9230]

​​​​@@psychiatraplus przy wielu cechach wspólnych dla BPD i ADHD (ten overlap jest bardzo ważny i temu chyba nikt nie przeczy), są też jednak kluczowe różnice, które współdeterminują sposób leczenia (nawet jeśli w BPD w niektórych przypadkach, leczenie stymulantami czy atomoksetyną sprawdza się lepiej niż stabilizatory, SSRI, SNRI czy inne). Żeby nie być gołosłowną, powołuję się jeszcze raz na obowiązujące w Polsce i za granicą kryteria diagnostyczne. Literaturę dotyczącą diagnostyki różnicującej pomiędzy tymi jednostkami chorobowymi zna Pan z pewnością nieporównywalnie lepiej niż ja (choć wystarczy podstawowy research żeby dotrzeć do wiarygodnych aktualnych źródeł). Jeśli ma Pan swoje wątpliwości co do zasadności diagnostyki BPD, może warto doprecyzować, że to jedno ze stanowisk - mianowicie to, które Pana przekonuje - zamiast wypowiadać się kategorycznie i bez należnego, w mojej opinii, widzom uzasadnienia? Mam na myśli Pana lakoniczną odpowiedź na mój komentarz (zabrzmiała zresztą trochę protekcjonalnie, a chyba chodzi o edukację?), ale to nie jest jedyne takie miejsce. I jasne, ICD i DSM są i będą aktualizowane, ale w kwestiach tak dyskusyjnych może warto chociaż w miarę szczegółowo (i krytycznie) odwołać się do stanowiska powszechnie przyjętego przez gremia ekspertów z towarzystw psychiatrycznych na całym świecie. Piszę to wszystko oczywiście z pełnym szacunkiem dla Pana kompetencji i dorobku naukowego w zakresie leczenia ADHD. (Gdyby mógł Pan jeszcze odnieść się do kwestii zwolnień lekarskich, byłabym bardzo wdzięczna.) Pozdrawiam

[@Doktur.Lubicz]

Faktycznie jako 20latka zostalam zdiagnozowana jako border- dopiero ok rok temu- po 14 latach poszlam się zdiagnozować i jednak mam ADHD… mysle ze jest dokladnie tak jak pan doktor wspomnial czyli border rozwinal mi sie przez niezdiagnozowane ADHD (parafrazujac w dużym uproszczeniu).

[@psychiatraplus]

Dziękuję

[@AS2585]

Gdzie można znaleźć książkę o adhd o której mowa w filmie?

[@psychiatraplus]

Nie wydaliśmy jej jeszcze :(

[@zuzanka4554]

​@@psychiatraplusadehadowo😅😅 Trzymamy kciuki i czekamy z ciekawością 😊😊😊

[@kachulec]

To film o mnie. Cała ja, jak w mordę strzelił. Mój psychiatra stwierdził już jakiś czas temu, że nie zna terapeuty, który dałby mi radę 😢

[@annakuczynska2692]

❤

[@psychiatraplus]

Prosze sie nie martwic. To wynika z faktu, ze zaden nurt terapeutyczny nie zajmuje sie tak emocjonalnoscia jak DBT

[@kachulec]

@@psychiatraplus terapia behawioralna jest nie dla mnie. Zostają mi leki, samoświadomość i kontrola u psychiatry raz na dwa miesiące - czy żyję i kolejne recepty.

[@which_witch975]

Słyszałam też taką opinię, że Borderline to CPTSD, które zaszło bardzo daleko.

[@haniagorejko]

Nierzadko też u dzieci po doświadczeniach traumatycznych ich objawy są błędnie traktowane jako ADHD. O PTSD i cPTSD chyba jeszcze tu nie było, a to zdaję się też ważna perspektywa.

[@magorzatawaszniewska3182]

Czy w takim razie za uczelnię borderline nie jest skorelowane dodatkowo z zaburzeniami więzi, z jakąś deprywacją potrzeb we wczesnym dzieciństwie? Ciekawa jestem,czy kobiety z adhd, wychowujące się w bezpiecznym środowisku mogą rozwinąć zaburzenie borderline...

[@PaulinaFox]

Samo ADHD może być "odpalone" środowiskowo, np traumatycznym wydarzeniem. Nierozpoznane ADHD może narażać "niegrzeczne i leniwe" dziecko na trudności tak w domu rodzinnym jak i środowisku szkolnym, a zaburzenie potraumatyczne o objawach bliźniaczych dla BPD nie musi być wywołane traumą. Wystarczy, że dziecko nie ma zasobów do poradzenia sobie np z unieważniającymi jego emocje rodzicami. Część badaczy uważa cPTSD za składową BPD. Niemniej statystycznie mówi się o ok 30% pacjentów z BPD bez poprzedzającej go traumy, a samo zaburzenie wiązane jest z genetyką, jako, że w badaniach występuje częściej wśród rodzin z innymi zaburzeniami psychicznymi. Korelacja, czy związek przyczynowo skutkowy?

[@mirosawbestry6142]

czy jedzenie podczas seksu podwyższa poziom dopaminy dwukrotnie?

[@psychiatraplus]

Raczej nie, bo wtedy z seks raczej nie stanowi źródło dopaminy :(

[@cassiopeia9291]

Jak by się Pan odniósł do tego, ze tak naprawde wieksza czesc osob z BPD (mająca tez adhd) nie moze brac metylofenidatu? Bo z tego co sie orientuje uzależnienia, zaburzenia odzywiania oraz pewne zaburzenia lękowe, czyli rzeczy z czym zmaga sie zdecydowana wiekszosc osob z BPD są przeciwwskazaniem do brania tego leku.

[@psychiatraplus]

O stosowaniu każdego leku decyduje lekarz, a nie ulotka.

[@PaulinaFox]

MPH wpływa pozytywnie na regulację impulsów, czyli źródło uzależnień behawioralnych. Impulsywność odpowiada za niektóre zaburzenia odżywiania, więc jak wyżej, jest szansa na poprawę. Lęk jest jednym z najczęstszych objawów towarzyszących ADHD, wtórnych do podstawowej diagnozy, a MPH wpływając na ogólną poprawę funkcjonowania jednostki, może jak najbardziej łagodzić objawy lękowe. Lęk w ADHD wynika też z pewnego wewnętrznego niepokoju i napięcia, którym w dorosłości zastępowane jest "bieganie po klasie". Stymulanty dają pacjentowi "ciszę". W BPD nasilenie objawów nie jest stałe, także w ujęciu linii życia. Eskalacja przypada na okolice 25 rż, 40rż i później to okres remisji. Same zaburzenia osobowości nie są "czyste" i BPD w zależności od danej domieszki oraz aktualnego momentu życiowego pacjenta może wymagać różnego leczenia. Pozostaje też kwestia naddiagnozowania BPD i pacjentek, których diagnoza po latach zostaje zmieniona na ADHD oraz skomplikowana kwestia BPD i cPTSD.