Cao nguyên Langbiang Đà Lạt thuở sơ khai | Lịch sử hinh thành Đà Lạt

CAO NGUYÊN LANGBIAN TRƯỚC 1983
Cao nguyên Lang Bian trước năm 1983 là địa bàn cư trú của các tộc người Thượng, đông nhất là người Lat (Lạch). Trong toàn bộ vùng rừng núi Nam Trung Bộ, đây là vùng khó thâm nhập nhất đối với các nhà thám hiểm. Từ đồng bằng ven bờ biển miền Trung đi lên, người ta phải vượt qua tầng cao nguyên thứ nhất (với độ cao trung bình từ 900 đến 1.000m) trước khi lên đến cao nguyên Lang Bian (với độ cao trung bình 1.500m).
Người Chăm là những người đầu tiên tiếp xúc với các tộc người Thượng trên đất Lâm Đồng, và có thể đã đặt chân đến cao nguyên Lang Bian. Nhưng cho đến nay, chưa có công trình nghiên cứu công phu nào được thực hiện, do đó chúng ta vẫn chưa thể kết luận về vấn đề này một cách khoa học.
Về dấu vết của người Việt trên cao nguyên Lang Bian, một số tài liệu cho thấy người Việt có thể đã biết đến hoặc đã đặt chân đến cao nguyên này. Vào cuối năm 1880, một nhà thám hiểm người Pháp là bác sĩ Paul Néis, trên đường đi thám hiểm vùng rừng núi Nam Trung Bộ, có ghé đến phủ Bình Thuận. Quan tuần phủ người Việt ở đây đã nói với Néis rằng "người Việt biết rõ về núi Lang Bian, (...) biết đó là nguồn của con sông chảy qua Biên Hòa", nhưng vị quan này từ chối không chịu giúp nhà thám hiểm đi đến nơi đó [15.14]. Trong hồi ký Bảy tháng nơi xứ Thượng [20], bác sĩ Yersin có kể lại việc gặp gỡ hai nhóm người Việt trên đất Lâm Đồng. Đó là nhóm của Tong Vit Ca, một người Việt nhận khoán việc thu thuế ở vùng cao nguyên; và nhóm chính trị phạm do Thouk cầm đầu. Tài liệu của Yersin cho thấy người Việt vào thời đó (nhất là những người thu thuế, buôn bán, trộm cướp, chính trị phạm...) vẫn thường xuyên lui tới vùng cao nguyên bên dưới, xung quanh Đà Lạt (với độ cao trung bình từ 900 đến 1000m). Do đó, khả năng người Việt đặt chân đến cao nguyên Lang Bian không phải là không thể có.
Vấn đề đặt ra là: trước khi người Pháp đặt chân đến Việt Nam, người Việt đã biết về cao nguyên Lang Bian đến mức nào? Người Việt đã từng thám hiểm vùng đất này hoặc đã có ý định khai thác vùng đất này hay chưa?
#dalat #dalatxua #lichsu #gadalat #caudat #history #annam #dalatvlog #history #dalathomnay