Stoa Felsefesinde Sevgi (ἔρως/amor) Anlayışı

Merhaba değerli dostlar bu yayında gelen bir soru üzerine Stoa felsefesinde sevgi konusunu ele alacağım.“Stoa Felsefesinde Duygu / πάθος Anlayışı” başlıklı videoda incelediğim gibi duygu veya tutkuları dışlayan Stoacılar tümüyle sevgisiz mi?
Sonda söylemem gereken şeyi başta söyleyeyim. Hayır, tümüyle sevgisiz değiller. Burada önemli olan sevgiyi nasıl tanımladıklarıdır.
Stoa literatüründe sevgi Yunancasıyla ἔρως (erôs), Latincesiyle amor’dur. Genel olarak Yunanca literatürde eros cinsel tutku ve arzu bağlamında karşımıza çıkar, ancak Stoacılar için bu anlam söz konusu değildir. Çünkü cinsel tutku veya arzu, onlara göre ne iyidir ne de farksızdır. Farksız olarak çevirdiğimiz kavramın Yunancası ἀδιάφορος (adiaphoros), Latincesi indifferens’tir. Farksız “ne iyi ne kötü olan”dır. Dolayısıyla eros veya amor cinsel tutku ve arzu anlamında kullanılırsa, dahası iyi ve farksız değilse, o halde o kötüdür. Bu yüzden Stoacılar bu kavramı basitçe bir yakınlık kurma, ilişki halinde olma anlamında kullanmıştır. Bu da temelde sevginin zıddı olan nefreti dışlamalarından kaynaklanan bir durumdur.
Şimdi kaynaklara dayanarak konuşalım.
Stoa felsefesinin kurucusu olan Zenon bilgenin seveceğini söyler. Bu aktarımla ilgili iki kaynağımız var. Birincisi Diogenes Laertius 7.129, ikincisi Cicero, Tusculanae Disputationes 4.34.72
Diogenes Laertius: Bilge yaratılışça erdeme yatkın görünen gençleri (τὴν πρὸς ἀρετὴν εὐφυΐαν,) sevecektir. (ἔραμαι - ἐρασθήσεσθαι)
Cicero, Tusc. 4.34.72: “Stoici sapientem amaturum esse dicunt.”
Erdeme yatkınlık sevginin gerekçesidir.
Burada ısrarla vurgulanması gereken husus cinsel sevgi ile erdem temelli, erdeme erişmiş olmaya ilişkin sevginin ayırt edilmesidir. İkisi tamamen zıt şeylerdir. Cinselliği amaçlayan sevgi seni ahlakî kusura yani vitium’a götürür, erdem temelli sevgi ise adı üstünde seni en yüce iyi olan erdeme götürür. Bu ikinci sevgi türüne, sıfat ve isim değişimiyle ἐρωτική ἀρετή (erôtikê aretê) denir. Yani “sevgi dolu erdem” veyahut “sevginin dışlanmadığı erdem”.
Devam edelim.
Diogenes Laertius 7.130’da şöyle deniyor:
“Sevgi dış güzelliğin yardımıyla (διὰ κάλλος ἐμφαινόμενον) dostluk kurma (φιλοποιία) dürtüsüdür (ἐπιβολή).” (ἐπιβολὴν φιλοποιίας)
Dürtünün doğal olduğuna dikkat edelim.
Doğa kaçınılmaz olarak sevgiyi güzellik yoluyla tetikler.
Buradan anlıyoruz ki güzellik kavramı Stoa felsefesinde dışlanmaz, aksine güzellik dostluk kurma amacıyla sevgi dolu erdeme götüren doğal bir unsurdur.
Aynı yaklaşımı Cicero’da da görüyoruz.
Tusc. A.e.: Stoici vero et sapientem amaturum esse dicunt et amorem ipsum conatum amicitiae faciendae ex pulcritudinis specie definiunt.
Sevgiyi güzellik görüntüsünden hareketle dostluk kurma girişimi olarak tanımlıyorlar.
Dr. C. Cengiz Çevik
/ jimithekewl

[@serkanyuksel672]

Hocam bir de youtube 100 tane reklam koyuyor, tam sinirlenecektim, dedim ki sen bir stoa videosu izliyorsun duygularına hakim ol!! :) Birşeyler öğreniyoruz, çok faydalı buluyorum derslerinizi sağolun..sağlıcakla kalın..

[@haticeergin5554]

Hocam kitaplık neden o kadar dağınık? 🙃

[@muratkavak8405]

Yunanca da eros kelimesinin yanında bizim sevgi diye çevirdiğimiz phillo ve aggipa gibi kavramlar var ki bu kelimeler sevginin farklı biçimlerini ifade ediyor.Phillo dosluk diğeri ilahi sevgi gibi.Latincede böyle bir ayrım var mı? Yoksa sevgi sadece bedenden kaynaklanan bir iştah ve içgüdü olarak mı değerlendirilmiş.Dosluk ve ilahi sevgi nasıl yorumlanmış?

[@serkanyuksel672]

Hocam, stoacılar kumar olgusuna nasıl davranır, kumar da bir heyecan vardır insanlar buna tutkuyla bağlanır, stoacı terapi ile psikiyatristler bu bağlanmayı tedavi edebilirler mi? Bu konuda çalışmalar var mı? Bu soru size daha önce sorulmuştu sanırım..

[@melisasena9950]

Ahlaki kusurun Latincesi neydi acaba kaçırdım

[@sahintuna8436]

19.15 dakikada anladığım kadarıyla " Virtihum " gibi bir şey diyor hoca, ama Latince sözlük'ten baktığımda virtihum için erdem deniyor. Siz öğrenebildiyseniz paylaşabilir misiniz?

[@ilhamsenerdem726]

Video bozuk sanırım. uğraştık uğraştık açamadık. Diğer tellerdende açılmıyorsa tekrar yüklenmesi uygun olur.

[@seneca333]

Açılıyor