Eco-Museum of Himarë. The storytelling of the Himara's Iso-Polyphony, in Albanian.

Nëse do të mësosh historinë e një vendi, dëgjoji këngët. Në këngë ata kanë thurur historinë, hallet dhe dertet e tyre. Iso-polifonia popullore shqiptare, e shpallur “Kryevepër e trashëgimisë gojore të njerëzimit” nga UNESCO më, 25 Nëntor 2005, është një krenari e Kulturës Himariote dhe Shqiptare. Kënga e shpirtit, e transmetuar nga banorët që në kohë lufte, në jetën e përditshme, në evente familjare, kulturore dhe artistike. Kjo pasuri e madhe shpirtërore Himariote portretizohet fillimisht me Neço Mukën dhe
Koço Çakalin. Më 1929 janë regjistruar disqet e para në Paris me gërshetimin e tingujve të polifonisë së Neço Mukës dhe muzikës klasike të Tefta Tashkos, më pas u regjistruan disqet e tjerë më 1933. Historia
e këngës polifonike Himariote do të pasurohej me krijimin e grupit të ri me 1949-1950 me marrës Dhimitër Varfi dhe “Grupi Polifonik i Himarës”. Emra të tjerë si Andrea Bala, Panajot Kukaveshi, Lefter Çipa, etj. kanë krijuar dashurinë për këngët e Himarës. Këto ngjarje përcillen nga Znj. Katina
Bejleri e cila me nostalgji, kujton edhe ngjitjen në skenë në moshë të vogël në festivalin e Gjirokastrës.
[intervista nga Katina Bejleri]
U bë një bashkëpunim në Paris ku u incizuan të gjitha krijimet e Koços, Neços dhe të gjithë grupit që kishte krijuar. Në bazë të këtyre këngëve vazhdoi gjithë historia e këngës polifonike himariote. Në përgjithësi Himara dhe himariotët i kanë kënduar jetës dhe dashurisë.
Karakteristikë e polifonisë Himariote është zëri i tretë ose “hedhja” e këngës, ku çdo këngë ka melodinë dhe veçantinë e saj. Një tjetër emër që i ka dhënë jetë këngës me vargjet e tij është Lefter Çipa, i nderuar në vitin 2020 me titullin “ Nderi i Kombit” për mijëra vargje polifonike dhe poezi, të cilat ia ka falur jo vetëm Himarës por gjithë Shqipërisë.
[Intervista me L. Cipa]
Polifonia himariote ka nje botë më madhore sesa polifonia e trevave të tjera të Shqipërisë. Pse? Te polifonia universi i parë është vjershërimi, vargu, bregasit kanë një natyrë vargëzimi...vjershërim, as poet as bejtexhi por vjershërim .
Në Himarë dhe Pilur do të takoheni shpesh herë me Z.Kristo Çipa, drejtues i grupit polifonik “Bejkë e Bardhë” i cili na përcjell emocionet dhe vlerësimet për këtë punë.
[Intervista me K. Cipa]
Ansambli Bejkë e Bardhë ka rreth 100 këngë të reja, ndërkohë interpreton dhe këngë të vjetra. Ky grup u be bashkëkohorë duke futur elemente të reja të këngës, si, emigracioni, tematika historike, tematika lirike që është e pa diskutueshme duke bashkëshoqëruar dhe me grupin e fëmijëve, nxënësve të shkollës. Duke futur si element të ri, ritet e vjetra për të mos u harruar.
Znj. Katina Bejleri, ikonë ndërkombëtare polifonike nga Himara, ju fton mes vargjesh të vizitoni dhe shijoni bukuritë e Himarës.
[intervista nga Katina Bejleri]
Sic thotë poeti Lefter Çipa
“Himarë e bukur Himarë
Mal përpjetë
Edhe poshtë valë”
Me këngët polifonike himariote të Nase Benit
“Kush është lule vilajeti
Që i ka bota sevdanë
Himara në breg të detit
Stisur në akroqeraune”