Melkart, Dagon i inni bogowie sąsiadów starożytnego Izraela - Dawid Opala

Dawid Opala - historyk, badacz Starego i Nowego Testamentu, redaktor portalu testimonia.pl
00:15:45 Biblioteka z Uagarit
00:21:03 Baalowie: jeden bóg czy osobne bóstwa? Mity dotyczące Baala
00:53:32 Boginie Ugarit
01:06:24 Bóg Melkart i jego związki z kultem Jehowy
01:19:31 Bóstwa i religie Aramejczyków
01:24:56 Bóstwa i religie Ammonu
01:32:48 Królestwo Moabu, jego bogowie i klątwa herem
01:39:35 Edom
01:46:09 Filistyni
01:55:46 Bóg imieniem EL
01:57:26 Czy Jahwe to jeden z wielu bogów burz?
02:01:52 Czy kult Jahwe jest wyjątkowy na tle religii sąsiednich? Ofiary z ludzi
02:09:14 Związki religii Hebrajczyków z wierzeniami Egiptu
Ważne linki:
testimonia.pl/...
testimonia.pl/...
testimonia.pl/...
testimonia.pl/...
testimonia.pl/...
testimonia.pl/...
testimonia.pl/...
testimonia.pl/...
testimonia.pl/...
testimonia.pl/...
testimonia.pl/...
testimonia.pl/...
testimonia.pl/...
testimonia.pl/...
testimonia.pl/...
testimonia.pl/...
Podziękowania dla naszych Matronek i Patronów:
Piotr
Irena Szalacha
Jan Wielgosz
Łukasz Dadas
Rafał Pieterczyk
Jakub
Jakub Gieroń
Natalia Sitarz
Witold Lisicki
Mirosław Piróg
Tomasz Szymański
Łukasz Ragan
Marek Paszkowski
Katarzyna Głodny
Iwona PZ
Da Saart
Marta Codello
Łukasz Majewski
Kamil Boryczko
Możesz nas wspierać na Patronite:
patronite.pl/f...
Słuchaj na Spotify:
podcasters.spo...
Obserwuj na Instagramie:
/ fundacjapanteon
Dołącz na FB:
fundacja....

[@SteffiBabsiJosa]

●Od nowa ,po kolei słucham nagranych audycji i wciąż dowiaduję się nowych, interesujacych myśli i spostrzezeń. ●Bardzo serdecznie dziękuję za tę możliwość prowadzącemu audycję jak również zaproszonym gościom. ● Ogromnie LUBIĘ ten kanał, zawsze i z przyjemniścią tu wracam,i wyczekuję na następne. ❤❤❤❤

[@zanetaspado4590]

Świetna rozmowa i rozmówca, dziękuję 😊🙏

[@polemizator723]

Dziękuję za rozmowę. Świat pogrzebany w odmętach historii, na chwilę odżył.

[@doretaodindottir]

Ten odcinek podcastu o religiach pogańskich (zapewnie tym jest ten kanał) przypomniał mi mega żalosne wydarzenie z dzieciństwa. Zaczytywałam się w Bibli. Za kilka dni miałam mieć sprawdzan z matmy. Modliłam się do Boga Jahve który mi nie pomógł no jedynka. Na następny sprawdzan pomodliłam się do Baala i nagle zdałam xD teraz wiem, że to od lepszego wytłumaczenia przez rodziców tematów na sprawdzan ale ja przez całą podstawówkę wierzyłam w Baala xD ❤

[@phill.misopaste]

😂😂😂😂😂😂😂😂😂😂

[@AzP.official]

"Z gery pala z maty kolejna"

[@MrRIIISEN]

xdd

[@metalblack4697]

Extra opowieści, dzięki za wykład, stare niesamowite dzieje!

[@aleksandrakasperek5425]

Dziekuje, bardzo interesujace.

[@marjastasieniek374]

Dziękuję, świetnie się słucha Pana Dawida.

[@danielwalczak89]

WoW! genoalna rozmowa!

[@Ozziak]

Dziękuję bardzo za świetny materiał ❤

[@IiNICKSiI]

Świetny materiał. Dziękuję!

[@Roberciqs777]

Bardzo ciekawy odcinek,wiecej tematów bogów 👍🌞

[@kosciaq]

Najlepsza kondensacja wiedzy, jaką do tej pory słyszałem.. Pzdr.

[@ArturArthurus]

Dzień dobry Panom. No pięknie mamy kolejną odsłonę A ja muszę za chwilkę do pracy. Ale na pewno będzie słuchane. Póki co jednak przy kawie kilkanaście minut już sobie zapodam.

[@leszekdudek7183]

Niesamowicie ciekawy wywiad.

[@irenaszalacha9371]

Ogrom wiedzy , wspaniały przekaz który przenosi w świat pradawny, dając wgląd w wierzenia a ci za tym idzie mentalność ludów Kanaanu. Dziękuję

[@kurtasiak]

bardzo ciekawe

[@ROWELEK]

ALE TO BYŁ DOBRY MATERIAŁ, NIE ZAPOMNĘ GO NIGDY.

[@dawidsagan]

😂

[@polishedstacker]

Melkart.... Melkor/Morgoth. Tak mi sie skojazylo. Swietny material. Ogolnie w pracy lubie posluchac ciekawych podcast ów od was 👍 Pozdrawiam

[@wiesawad.4462]

Znakomity wykłąd, super rozmowa. Dziękuję bardzo. 🍀🍀

[@oniricsunset]

Świetnie się tego słucha, dzięki za to co robicie:)

[@SZYSZOR]

Zaproponował bym wkleić mapę gdy opisuje się ją, ułatwiło by to znacząco zrozumienie.

[@ZdzichaJedziesz]

Ciekawy wykład. Coś tam się czytało przy okazji różnych książek z egzegezy Biblii np o eposie o Kerecie, ale w końcu dowiedziałem się o co w tym eposie chodzi. Wykład omawia i systematyzuje te wszystkie około biblijne informacje

[@slawomirj815]

Ładnie 👍🏻👏🏻 Mogę dla zainteresowanych tematem polecić też kanał: Marcin Majewski. Profesor bardzo interesująco przedstawia współczesną widzę historyczną.

[@slawomirj815]

A, i ostrzegam, że jest uzależniający :)))

[@slawomirj815]

Np.: m.kzbin.info/www/bejne/qJCyp2ito8eGbbc

[@slawomirj815]

Nauki Amen-em-ope

[@slawomirj815]

Przede wszystkim jest pogłębiona analiza lingwistyczna, Pan prof jest także tłumaczem różnych pism.

[@jezuschrystus.onlycash]

​@@slawomirj815+1 Profesor jest wprawdzie katolikiem. Ale stara się przedstawiać historię neutralnie. Moim zdaniem wychodzi mu całkiem nieźle. 👍

[@MEDIASYSTEMSTUDIO]

Wow ależ ogrom wiedzy. Szkoda, że wiele kwestii jest niejasnych z powodu braku danych historycznych. Niemniej i tak wiele nam to mówi o rozwoju mitologii, z której po dziś dzień czerpie religia...

[@maciejbiakowski2398]

O matko jakie to dobre! Ta oliwka z wężem na dole i orłem na górze... Jak z Yggdrassilem..

[@Deveriell]

Całe życie myślałem że Baal to było imię jednego bóstwa, teraz dowiedziałem się że baalów było wielu...

[@LordOfTime23]

Jahwe też w sumie jest tak wielu jak wyznawców

[@krisfekete4940]

A Jahwe miał żonę, Asherę. Podejrzana sprawa, ciekawe w jaki sposób zniknęła?

[@arkadiuszmikoajewski4770]

Niech żyje Baal, drugi raz nas nabiją na pal!... Śpiewała Maryla Rodowicz :)

[@maciejbiakowski2398]

Zaraz ale czy Szabasz Szamasz i Szabat przypadkiem nie ma tego samego źródła? Czyli pewnego rodzaju bierność podczas szabatu jest ekspresją żeńskiej zasady - formy - oblicza - Szechiny?

[@andrzejfreewolny6936]

Świetna audycja, brakowało mi często w różnych omówieniach systemów wiary, takiego przejścia przez wieki, jak analiza warstw ziemi przez archeologów i to wszystko w jednym miejscu. Co do porównania niektórych tekstów egipskich do biblii to polecam analizy biblisty, doktora hab. teologii, Marcina Majewskiego, są niesamowicie merytoryczne (tutaj jedna z nich) kzbin.info/www/bejne/pnmlo6iOhMZ2mK8si=nR_7IouByaSRkUdr Uważam że religia żydowska i chrześcijaństwo z egiptu przejęły jeszcze w wymiarze funeralnym egipską wiarę w zmartwychwstanie ciała, podkreślaną w czytaniach na każdym pogrzebie, gdzie na pierwszy plan wychodzi nie nieśmiertelna dusza, ile właśnie to cudownie wskrzeszone ciało (z czego nie wszyscy chyba będą zadowoleni patrząc po ilości operacji plastycznych 🙂) Może nie dostrzegamy tego na codzień, ale pomimo tego, że żyją nieporównywalnie dłużej, Bogowie także umierają. O części z nich dowiadujemy się z analiz dawnych zapisków odczytanych ponownie po wiekach, ale część umarła bezpowrotnie wraz ze swymi wyznawcami, i nikt już nie jest w stanie do nich dotrzeć, jak choćby do tych czczonych w kręgach z Göbekli Tepe.

[@maciejmisiewicz2043]

23:49 Byk El rest in peace

[@user-vc9wb4lb7b]

szkoda,że tylko sam dźwięk udostępniacie.Przekaz byłby mocniejszy z obrazem :)

[@fundacjapanteon]

Może jeszcze nadejdą takie czasy, że obraz też będziemy nagrywać :)

[@panpunkt5185]

@@fundacjapanteon niesamowite to będzie. Co to będzie za postęp ;) Ale czy w ogóle jest dostępna taka technologia???

[@eliaszgaller6914]

We wczesnej historii, wystepuje rowniez, pierworodny syn Abrama, z niewolnicy Hagar, ktorych, na zadanie Sary, zony Abrama, ten wypedzil na pustynie i wg. opisow Biblii, Hagar z Ismaelem, zostali przez Boga zapewnieni, ze z Ismaela powstanie wielki narod. I rzeczywiscie, z Ismaela, powstalo kilka plemion, ktore zagospodarowaly pustkowie, tworzac gaje oliwne, ogrody, winnice, pola prosa, hodowle inwentarza, murowane domy i warownie, wydobycie i wytop metali, powstaly studnie. W tym czasie , gdy Ismael osiadl na stale, drugi syn Abrama z Sary, Isaak, wedruje, jako nomad, po pustyni, jak tez pozniej jego potomkowie, az do Mojzesza, ktory wywiodl Israelitow po zlupieniu z Egiptu i poprowadzil przez Synaj, a pozniej juz Jozue wprowadzil Israelitow do Kaanan, to do ziemi, zagospodarowanej , od 430 lat przez synow Ismaela, a wiec swoich braci. Co bardzo ciekawe, pierwotnie Ismael i Isaak, wierzyli w jednego Boga, to ta sama religia, w podobnych jezykach, do dzisiaj w Iranie wschodnim, naucza sie pierwotnego Islamu, od Ismaela , taka, podobna nauke,, mozna znalezc w Israelu, od Isaaka. Pierwotny Islam pozmieniano w 6 wieku n e , natomiast Judaizm, juz w 15 w p n e, byl zbioren niezliczonych przepisow, obowiazkow i podzielony na setki odmian, do czasow Jezusa.

[@Eugenia35]

Witam! Moje pytanie brzmi - skąd się wzięli ci bogowie i gdzie jest i było ich miejsce pobytu? Dziękuję za odpowiedź.

[@monikat2327]

Postać po prawej stronie ma godzinę drugą na zegarku.

[@jakubpytel]

Ależ skąd, to jest godz. 17.35. Trzeba spojrzeć na ułożenie dłoni, żeby ustalić, gdzie na cyferblacie jest południe i dopiero odczytać godzinę. Swoją drogą ciekawe, czy to jakiś żart grafika, czy bransoleta łudząco podobna do dzisiejszych zegarków.

[@monikat2327]

@@jakubpytel To nie jest żart. Widziałam zdjęcie tej płaskorzeźby jeszcze przed erą internetu.

[@jedruskmicic1167]

poczytaj o anunaki

[@ZdzichaJedziesz]

Po co Mardukowi zegarek ? 😁 Sięgnij po lepsze zdjęcia. Widzisz co chcesz zobaczyć, matołku 😁

[@monikat2327]

@@ZdzichaJedziesz Nie rezonuj matołku 😬

[@jezuschrystus.onlycash]

Balów było wielu. Isztar też. Dzisiaj mamy wielu Jezusów, Mahometów, itd. W sumie jesteśmy gorsi od naszych przodków. Nie wymyślamy żadnych nowych bogów.

[@deviernof1435]

Przecież wymyślamy to bogate rody i ludzie.Kiedyś bogom przeszkadzało że ludzie się bogacą i ich doganiają przez to jest za duży halas i zrobili Potop by wyzerować zagrożenie.Terwz też myślą o depopulacji bo znowu zwykli ludzie się bogacą i bogom zasoby zabierają.

[@panpunkt5185]

Jak nie? A żydowski sodomita Harari?

[@jezuschrystus.onlycash]

@@panpunkt5185 Gdzies był jakiś przekaz dnia. Ale widocznie nie doczytał. XD Harari nie jest Sodomitą. Pochodzi z Hajfy. Sodomitą był Lot. Boski ulubieniec który zerżną i zapłodnił swoje dwie córki. Albo na odwrót. W sumie żadna różnica.

[@deviernof1435]

@@jezuschrystus.onlycash Nie on a one bo go upiły i nieprzytomnego wymłóciły.W apokryfach i przekazach żydowskich jest że miał jeszcze jedna córkę która została spalona za pomoc biednym mieszkańcom Sodomy.Prawo jak w hinduizmie mówiło że chory i biedny ma zdychać pomimo bogactwa do okoła a kto pomaga ma zginać.To był powód interwencji tzw.aniołów ocena oskarżenia młodej kobiety która zginęła z głupiego ale bardzo poważnego powodu pychy wladców wobec praw człowieka.Opis bazuje na Sumeryjskim opowiadaniu i przekazie a oni jeszcze pamiętali obyczaje i wyuzdanie Atlantów

[@ZdzichaJedziesz]

​@@deviernof1435Za dużo oglądasz rosyjskiej telewizji 😁

[@ArturArthurus]

Godzina 3:00 w nocy, w końcu dokończyłem odsłuchiwanie. Mieszane mam odczucia. Chociaż jednocześnie tego się przecież spodziewałem. Mnogość bogów wszelkich, we wszelkich krainach wokół mezopotamskich ale również i krainie egipskiej. Wieczne wojny, starcia bogów, pożoga i gwałty. Żadnego wyróżniającego się Boga a wręcz przeciwnie.., kolorystyka bóstw wszelkich pokazuje że wpajane nam od dzieciństwa tak zwany monoteizm to czysta fikcja. Nadal jednak - i to jest zastanawiające - wciąż nie ma jasnego określenia kim, bądź czym był i skąd się wziął bóg Jahwe. Znam wszystkie wywiady pana Łukasza Niesiołowskiego-Spano. A jednak mimo wszystko nie ma jasności Dlaczego na arenie nagle pojawia się Jahwe? Na pewno jedna konkluzja dla mnie przynajmniej jest tutaj oczywista: ten sam czas pojawiania się wszystkich bogów w tych wszystkich krainach, pokazuje że oni sami ze sobą walczyli, wykorzystując lokalne ludy do tych walk. Ale przecież trzeba przyznać i to mnie zastanawia że żaden z tych pana Gości nie idzie dalej, że wszyscy ci bogowie muszą mieć początek w jednym zwrocie którego wszyscy oni unikają... Anunnaki. I po raz czwarty bądź 5 tutaj wspominam nie jest to przecież żaden wymysł. Przecież mamy potwierdzoną i udokumentowaną archeologiczne stelle z prawem Hammurabiego! A tam jak byk ,nomen omen, napisane jest kto jest bogiem naczelnym w Babilonie i skąd pochodzi. Przecież wystarczy się tylko pochylić chociażby nad samym wstępem do tego kodeksu aby zrozumieć że wszyscy oni czyli ci bogowie, cała ta pięćdziesiątka to bogowie od Boga ANU! We wszystkich tych rozważaniach na wszystkich kanałach dochodzimy do pewnej ściany i nikt nie przejdzie dalej jak gdyby pojęcie anunnaki nie istniało jak gdyby nie było dowodów na ich istnienie i na to że bogowie to właśnie Anunnaki. Ale pójście dalej , co jest dla mnie znów zrozumiałe, wymagałoby zgody na to że jednak w grę wchodzi ktoś zupełnie z zewnątrz, jakaś obca nam cywilizacja. I z tym wszyscy mają problem jak gdyby Bóg nie miał być również Bogiem obcych cywilizacji. Przydałby się równocześnie więcej na temat pism z Ugarit ale również z Nag Hammadi.

[@Davven86]

> Dlaczego na arenie nagle pojawia się Jahwe? Samo to nie jest jakąś wielką tajemnicą. Bogowie pojawiają się wraz z triumfującymi ludami/kulturami/cywilizacjami. Po prostu w pewnym momencie czciciele Jahwe zaczęli wygrywać, unormowali kult państwowy i trzymali się go wystarczająco wytrwale. To dość banalna odpowiedź, ale tak to wygląda. > że wszyscy ci bogowie muszą mieć początek w jednym zwrocie którego wszyscy oni unikają Nie muszą. Bogowie mają początek w konkretnych, lokalnych potrzebach ludów, a nie w świeckim micie o jakichś kosmitach.

[@ArturArthurus]

@@Davven86 Dzień dobry dziękuję panie Dawidzie za pana komentarz na mój komentarz. Nie ukrywam że jestem zagorzałym zwolennikiem Pana wiedzy, retoryki i sposobu przedstawiania faktów, ,ale.... I tutaj pozwolę sobie dokończyć dopiero w godzinach popołudniowych gdyż chcę aby tym razem ta wypowiedź była wyważona, skoro będzie odnosić się konkretnie do takiego autorytetu jak Pana osoba. Przez kilka godzin będę zajęty więc teraz nie podejmę wyzwania. Pozdrawiam.

[@alchemik2010]

​@@Davven86nie ma świeckich mitów o kosmitach.

[@alchemik2010]

​@@ArturArthurusprzecież on nie przyzna ci racji, bo jego praca straciłaby sens, więc będzie brnął w wąski wycinek nauki i uprawiał swoje poletko które daje mu utrzymanie.

[@ArturArthurus]

@@alchemik2010 tak.., Mam tego świadomość, wrócę do tematu jutro a w zasadzie już dzisiaj przed południem choć zamiar był taki aby odpisać moje przemyślenia jeszcze w dniu dzisiejszym. Niestety nie znalazłem czasu.

[@polemizator723]

59:46

[@IiNICKSiI]

Ciekawe czy betyle są głazami w które uderzył piorunu. Dało by się to może zbadać polem magnetycznym. Skały, w które uderzyły pioruny były czczone w Ameryce północnej tylko tam je obrabiano.

[@Maciex295]

Czy można odtworzyć wiarę w religie kananejskie . I wierzyć ponownie w tych bogów

[@doretaodindottir]

Jak można wierzyć w wikińskie tj Asatru egipskie tj kemetyzm greckie tj hellenizm więc można odtworzyć wiarę w Baala

[@pawelhuczewski2772]

Odtworzyć może być trudno , ale można dopisać brakujące fragmenty i zrobić dla siebie swoją prywatną religię .

[@Maciex295]

@@pawelhuczewski2772 są teksty fenickie , kartagińskie itp podoba mi się to . To jest lepsze od tego naszego jahwizmu

[@pawelhuczewski2772]

@@Maciex295 Jak religię wymyśli się dla siebie , będzie idealna dla nas . Coś jak buty szyte na miarę . "Nasza" czyli Judaistyczno-Jezusowo-Rzymsko-Słowiańska jest słaba . Dla mnie jest bez sensu . Nie dziwię się że ludzie szukają alternatywnej .

[@PiotrJaroszewicz-ri9pw]

może omówienie jak kościół katolicki ingerował w geometrię żeby ziemia była płaska bo śmiecie po tym do dziś mamy w szkolnictwie

[@piotrkozaczewski9511]

Tak tak, Kościół głosił ciemnotę ... Jak to mawiali doradcy Elżuni Tudorowny, co należy robić z katolikami? Opluć, okraść, opluć, zabić, opluć. Cała ta tzw. reformacja to uzasadnienie zlodziejstwa, dokonanego na Kościele Katolickim, dewastacji zakonów, opieki zdrowotnej i oświaty, odebrania ziemi biednym dzierżawcom u uczynienie z nich de facto niewolników, nie mających ani źródeł utrzymania ani opieki.

[@pabloelpasso4674]

Iluver - Iluvatar :)

[@eliaszgaller6914]

Gdy, na pustyni Izraelici, umierali od jadowitych wezy, Jahwe kazal Mojzeszowi, sporzadzic miedzianego weza na drzewie, gdy na tego spojrzeli, powracali do zycia, kto mysli, pozna, ze wybawieniem dla Izraelitow, jest ten pierwotny waz z Edenu, a ze wisi na drzewie, wskazuje na posmiewisko z Jezusa, wiszacego na drzewie, ktory wczesniej, uczonych w pismie, skladajacych ofiary dla Jahwe, nazwal plemieniem zmijowym. Biblia pisze, w ks Wyjscia, ze Boga nie mozna widziec, tymczasem Mojzesz, spotykal sie twarza w twarz z Jahwe i rozmawial z tym w namiocie, lub obloku. W ks Sedziow, znajdziemy opis konfliktu pokolen Izraela z pokoleniem Beniamina, ktore rabowalo, zabijalo i chciano ich ukarac, i blagal caly Izrael Jahwe o powodzenie, tymczasem, trzykrotnie, Jahwe nie tylko im nie pomogl w sprawiedliwej sprawie, zostali, w liczbie, ponad 100000, przez Beniaminitow, swoich braci, wyrznieci, czyzby ten Jahwe, nie rozpoznawal sprawiedliwosci?

[@jedruskmicic1167]

bUg dał Izrael jako ziemia obiecana żyda tylko zapomniał to powiedzieć o tym tubylca

[@ZdzichaJedziesz]

Izrael to byli miejscowi jak wynika ze źródeł archeologicznych i źródeł pisanych. Całe to wyrzynanie miejscowych to mit

[@jedruskmicic1167]

@@ZdzichaJedziesz cała ta semicka mitologia to plagiat z Sumeru i Egiptu a na dodatek z psychopatów robili mężów stanu

[@MrZabao]

Skąd ten koleś ma zegarek na ręce?

[@MrZabao]

A zupełnie serio, jeśli ktoś wie, bardzo proszę o informację co przedstawia ilustracja.

[@arturtyszkiewicz1643]

[@KrystynaR67]

Mam jedno pytanie. Czy mając tę wiedzę można być wierzący chrześcijaninem?

[@Davven86]

Można. Aczkolwiek pewnie nie jest to raczej takie "typowe chrześcijaństwo", jak się popularnie o tym myśli :0

[@pawelhuczewski2772]

Pewnie , dawne wierzenie traktuje się jako mitologię . Katolikom nie przeszkadza Zeus czy Perun.

[@piotrpolcyn9798]

Skała która pływa-dżizas, to opis W Y S P Y, Tyr był oddzielony od lądu, dopiero Aleksander Wielki, szturmując to miasto, nakazał usypanie grobli, łączącej go z lądem... "Teologia" muzułmańska- trudno mówić o czymś co nie istnieje, wszystkie kiełki myśli filozoficznej u kozoj... edów pochodzą od starszych i mądrzejszych cywilizacji..

[@IgthornTheDuke]

Czy pan Dawid jest ateista?.. tak z ciekawosci pytam

[@RitaRita-sw4ug]

7 synow i 7 corek ? Pewnie nigdy z lozka nie wychodzili 😂

[@JB-tt4mt]

Baltic

[@pawepawowski5133]

Czy ten pan zajmuje się tym zawodowo, czy po prostu sobie opowiada, bo coś czytał?

[@ZdzichaJedziesz]

Dużo wie, widać że zajmuje się tym naukowo

[@pawepawowski5133]

@@ZdzichaJedziesz Z tego co wygooglowałem, to nie zajmuje się zawodowo. Uczył się historii kościoła

[@ZdzichaJedziesz]

@@pawepawowski5133 ja wiem mniej, ale nie przekazałem go na żadnej nie prawdzie. Swoje oceny i hipotezy też formułuje w sposób wyważony i świadomo kiedy przestaje mówić o faktach. Zresztą cała te około biblijna wiedza to tak naprawdę historia polityczna i historia ideii

[@jezuschrystus.onlycash]

​@@pawepawowski5133Pytanie bez sensu. Dzisiaj w Polsce "zawodowo" można zajmować się tylko biblistyką.

[@pawepawowski5133]

@@jezuschrystus.onlycash historią również. Dlatego pytanie jest z sensem, a twój komentarz bez sensu