GAJDOSZE I DUDZIARZE - DUDZIARZE I GAJDOSZE. Czesław Węglarz

𝗖𝘇𝗲𝘀ł𝗮𝘄 𝗪𝗲̨𝗴𝗹𝗮𝗿𝘇
Folklorysta, multiinstrumentalista, budowniczy instrumentów, propagator muzyki ludowej z Beskidu Żywieckiego.
Urodzony 19 kwietnia 1957 roku. Wychowywał się w Baraniej Cisieckiej w rodzinie muzykanckiej. Swoją pasję do instrumentów odziedziczył po dziadku Wojciechu, który był ich kolekcjonerem, a także wiejskim skrzypkiem. Tata Jan był heligonistą i grywał po lokalnych weselach. Dzieciństwo mijało mu, jak większości dzieciom w tamtych czasach, na graniu w piłkę, pasieniu krów i pomaganiu dziadkom i rodzicom w pracach w polu. Od małego otoczony był więc muzyką, przede wszystkim tą lokalną - wiejską. W szkole podstawowej rozpoczął naukę gry na akordeonie u Pana Tadeusza Duca, który prowadził zajęcia dla dzieci w przyzakładowym klubie przy Odlewni Żeliwa w Węgierskiej Górce. W 8 klasie szkoły podstawowej uprosił tatę, żeby zakupić fisharmonię i po wyremontowaniu jej, rozpoczął naukę gry na tym instrumencie, zapoznając się przy okazji z podstawami harmonii muzycznej. W szkole średniej dołączył do orkiestry dętej w Śrubiarni w Żywcu, z którą grał na saksofonie pod okiem Pana Sylwestra Szczygła. W wieku 17 lat dołączył do zespołu „dancingowego” z Węgierskiej Górki. Grali aktualny, jak na tamte czasy, repertuar muzyki rozrywkowej. Pan Czesław grał z nimi przez całą szkołę średnią na okolicznych dancingach, a zarobione pieniądze przeznaczył na zakup pianina. Po szkole średniej miał możliwość kontynuowania nauki na uczelni technicznej, ale postanowił kształcić się w kierunku muzycznym. Rozpoczął studia na kierunku wychowanie muzyczne na Uniwersytecie Śląskim w Cieszynie. To właśnie wtedy zainteresował się muzyką ludową, między innymi za sprawą ludzi, których spotkał. Ze znajomymi założyli znaną do dziś kapelę “Torka”, w której grał na kontrabasie.
Po studiach rozpoczął pracę w Kamesznicy Górnej, Milówce, a potem Szarem, jako nauczyciel muzyki, fizyki i chemii. W Kamesznicy udzielał również dodatkowych lekcji gry na różnych instrumentach, między innymi na skrzypcach, na których sam już dokładnie nie pamięta kiedy nauczył się grać. Zagłębiając się coraz bardziej w tradycyjną muzykę Beskidu Żywieckiego, wykonywaną niegdyś przez dudziarza i skrzypka, Pan Czesław zakupił dudy. Podpatrując mistrzów tego instrumentu, takich jak Franciszek Mrowiec i Feliks Jankowski, nauczył się na nich grać. Pamiętając jednak opowieści swojej babci Ludwiki o gajdoszach z Żywiecczyzny, zapragnął odtworzyć na tych terenach (dorzecze Soły) kapelę gajdy - skrzypce. Ponieważ zakup gajd w tamtych czasach wiązał się z ogromnym kosztem, Pan Czesław postanowił sam zbudować ten instrument. W Kamesznicy u niejakiego Kiełbasy, zakupił szczątki gajd i na podstawie eksponatu z muzeum Jana Kawuloka w Istebnej, zrekonstruował gajdy, na których gra do dzisiaj.
Jako muzyk i znawca tradycyjnego repertuaru z Żywiecczyzny współpracował z wieloma zespołami folklorystycznymi w regionie, m.in. z Groniami i Sędziołami z Żywca, Haśnikiem z Węgierskiej Górki, Grojcowianami z Wieprza, zespołem Juhas z Ujsół. Przez kilkanaście lat był również kierownikiem muzycznym Regionalnego Zespołu Pieśni i Tańca Wierchy z Milówki. Od lat prowadzi Klasę Instrumentów Ludowych w Państwowej Szkole Muzycznej w Żywcu. Jest laureatem wielu prestiżowych nagród w konkursach i przeglądach folklorystycznych w całej Polsce. Dowodem jest przyznanie mu w 2019 roku Nagrody im. Oskara Kolberga w dziedzinie „Muzyk. Budowniczy Instrumentów”. Pan Czesław do dziś pełni rolę pedagoga, nauczyciela i mentora muzyki ludowej, a swoją pasją do instrumentów i muzyki zaraża kolejne pokolenia.
Nagranie i realizacja: Dominik Imielski
Tekst o muzyku autorstwa Marta Matuszna dla Archiwum Ludowe
Projekt zrealizwany w partnerstwie z Fundacja Górom
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Instytutu Dziedzictwa - Niematerialne - przekaż dalej