Hafiz Sami Efendi - Beyati Gazel

Hâfɪz Sâmi Efendi (1874-1943)
Beyâtî Gazel
Sami'nin kizkardesi Sɪdɪka Aktürk der ki:
"Agabeyimin okudugu mevlidlerden birkaçi ile hakikaten iftihar duydum. Bunlardan biri 1317'de (1901) Zeyrek'te Kilise Camiinde okudugu mevlid'dir. O gün o Cami kalkti kalkti oturdu idi".
"Mesrutiyet yillarinda idi. Esad Efendinin tekkesinde (Ṣeyh Esad Erbili) tekkesinde bir Sûre-i Mülk okudu. derviṣler öyle bir hâle geldiler ki dizleriyle kütür kütür tepinmege, kendilerini yerlere vurmaya, bagirip çagirmaga basladilar. Semâhâne gürültüden bambaska bir hale girdi. Herkes çildirmis gibi idi. Vaziyet çok kötülesti. Ṣeyh Efeni yüksek sesle Fatiha diye bagirip okumayi kestirmek zorunda kaldi."
1912'de ruhunda beliren bir skinti üzerine Camiilerde muntazaman okuma islerine son vermis. Bundan sonra okumalari hep tesadüfe bagli kalmistir. 1936'da Ṣükrü nailî, Süreyya Hidayet paṣalarin delaletiyle, Gülhâne hastanesine yatirilmis ve tedavisine çalisilmis, sinir iztiraplari bir müddet sükûn bulur gibi olmus ise de biraz sonra buhranlar alabildigine sürüme koyulmustur. Bu siralarda kulaklarinin da isitmemeye baslamasi zavallinin sikintisini katmerlestirmis. Sami, gündüzlerini azap, gecelerini iztirap içinde geçirmeye mahkum olmustu.
Merhum, hastaliginin cismani degil, ruhani olduguna iyice kanaat getirmis oldugu için doktorlara bas vurmayi lüzumsuz görür, maddî ilaçlardan fayda ummazdi. Kendisini hem agabey, hem baba ve hersey bilen hemsiresi, onun çektigi aci iztiraplara dayanamayarak bir aksam üstü Fatih'teki Rahmi Duman'a götürmek istedi, Sami bermutad gitmek istememis ise de çok sevdigi hemsiresinin rica ve israrlarini reddetmeyerek beraberce Mehmed Aga'daki evlerinden çikip Zincirlikuyunun yaninda Nisanci Caddesi'ne dogruldular. Hafɪz Paṣa Camiine yaklasmislardi, Sâmi orada birdenbire durup sirtindaki musambasini çikardi ve hemsiresine:
Sɪdɪka! Dönelim, kardesim! Dedi. Hemsiresi eliyle isaret edip "evin uzak, doktorun daha yakin oldugunu anlatti ve gitmelerini yalvardi."
Bu yalvarmaya dayanamayan Sami bir adɪm attɪ. Ikincisini atarken hemṣiresinin koluna tutundu ve cok kükrek ve korkunç bir sesle allah diye haykɪrdɪ, yere düṣtü, uzandi. Hafɪz Sâmi ölmüṣtü.
26 Nisan 1943 Pazartesi günü akṣamɪ saat yedi buçuk.
Inna Lillahi ve Inna Ileyhi Raciûn.
Ertesi gün namazi Fatih Camiinde kilindiktan sonra tramvay yolunu takiben Edirnekapisi disindaki ebedî karargahina götürüldü. Yapilan cenaze töreni pek ruhanî ve pek zengin idi. Birçok güzel sesli hafizlar, önde okuyor, binlerce insan aglaya aglaya Hafiz Sami'nin tabutunu kollari üstünde tasiyorlardi.
Mezarinin yerini kendisi sagliginda tayin eylemisti. O tarafa geçtikçe mezarcilarla konusur, ölünce oraya gömülmesini onlara tenbih eder dururmus.
Sâmi'de nagme yapma tarzlari:
Bu zât, Osman gibi (Hafiz Sasi Osman Efendi) sesine durmadan oynaklik vermez. Ardi arasi kesilmez nagmelerle kulaklari sasma ve sasirmaya sevketmez, sirasinda nagmesiz uzatir, sirasinda en saheser nagmeleri yapar. Dönüm yerlerinde yaptigi en kivrak nagmelerde zerre kadar falso bulunmak söyle dursun, ignenin ucu kadar tekellüf de yoktur. O, bir sudur, külfetsiz akar. O, bir bülbüldür, dem çek uzatir. Fakat yeri gelince saksakaya baslar, kutsal illerden derip getirdigi içten nagmelerle "iç"leri hoplatir.
Sâmi, istimdadlarda sesini titretmez. Dümdüz çeker. Fakat tizlerde sesin bir parçalanma isi vardir, hayretlere sezadir. Bu, Süleyman (Karabacak) tarafindan da yapilirdi. Sesin ve hançerenin zenginligini gösteren bu "parçalanma" sanati, halâvet bakimindan pek yüksektir. Sâmî'nin son okudugu "Ey Kamer Tal'at" Muhayyer gazelinde meyaninin sonunda bu ses parçalanmasi güzelligi vardir.