Houtzaagmolen Fram - Woltersum 2024

De houtzaagmolen Fram is een belangrijke blikvanger in Woltersum. Wilte Evenhuis (1837-1929) liet in 1867, nog voor de aanleg van het Eemskanaal, een zaag-, koren- en pelmolen bouwen . De molen werd gebouwd door de molenbouwers J. Dreise en J. Ritsema. Behalve zagen kon de molen ook graan malen en gerst tot gort pellen. Samen met de koren-, pel- en zaagmolen ‘De Zwaluw’ in het Friese Birdaard, zijn dit de enige twee molens in Nederland met die unieke combinatie. 33 jaar lang werd enkel de windkracht gebruikt om het hout te zagen, nadien kwam er een stoommachine om ook bij windstille dagen de molen aan te drijven. De zoon van Wilte Evenhuis (91 jaar oud geworden), Cornelus Evenhuis, was degene die de molen zijn ietwat bijzondere naam ‘Fram’ gaf. Deze naam zal pas na 1900 aan de molen gegeven zijn, temeer omdat Cornelus in 1883 geboren is en de Fram (Voorwaarts in het Noors), het schip van de Noorse ontdekkingsreiziger Fridtjof Nansen, pas in 1893 in de vaart is genomen. Tot die tijd zal de molen ongetwijfeld ‘de molen van Evenhuis’ genoemd zijn. Dat was de gewoonte bij molens, in de provincie Groningen, die geen eigen naam hadden.
Rond 1931 is de molen stil komen te staan en werd de zagerij alleen nog maar elektrisch aangedreven. In 1946 werd het wiekenkruis verwijderd. De houtzagerij van Evenhuis bleef tot 1955 in bedrijf. In 1959 nam de gemeente Ten Boer de molen over, waarna in 1961 een restauratie plaatsvond door molenmaker A. Dreise met de molenmakers Schuitema en Doornbosch als onderaannemer. De molen kreeg voor het eerst in zijn bestaan een (tweedehands) gietijzeren bovenas. Op 5 december van dat jaar slaat de molen in een zeer zware storm echter op hol en gaat zeer snel achteruit draaien. Enkele dappere mannen, waaronder Joop Dreise, weten de molen tot stilstand te dwingen, door de kap van de molen te kruien. Dreise werd een maand later als beherend molenaar aangesteld. De restauratie van 1961 bleek bij lange na niet genoeg om de molen in goede conditie te krijgen en in 1973 was daarom nog een restauratie noodzakelijk. Het zou tot december 1975 duren voordat een nieuwe, lange en uitvoerige restauratie tot stand kwam. De zeer uitvoerige restauratie werd wederom uitgevoerd door molenmakerij Doornbosch voor de som van maar liefst f 500.000,-. Na een aantal tegenslagen kon de geheel gerestaureerde molen op 3 mei 1980 in gebruik worden genomen. Het wiekenkruis heeft bij deze restauratie fokwieken gekregen. Naast molenaar Dreise werd Tom Krabbendam benoemd tot molenaar, later aangevuld door Auke Oosterhoff, Sietse Pot en Peter Heidema. De oudgediende molenaars Dreise en Krabbendam overleden beiden in 2012. Een laatste restauratie aan de molen werd rond 2010 uitgevoerd door molenaar en molenmaker Krabbendam. In 2012 werd de molen door Het Groninger Landschap overgenomen. De molen is vrijwel wekelijks in bedrijf en zaagt op vrijwillige basis.
Tekstbron:
• groningermolens.nl
Beeldbronnen:
• eigen foto’s en filmmateriaal
• Molendatabase.nl
• Fotografen genoemd op molendagabase.bl
Muziekbron:
• via KZbin account @woodenChair - • Welcome to my Swing Ja...
Houtzaagmolen ‘Fram’ in Woltersum bezocht tijdens het Groninger Molenweekend in juni 2024.