Рет қаралды 23,685
Сіз Қазақстан тарихын қаншалықты білесіз? Егер толық білмесеңіз, онда белгілі тарихшы Арман Қабдешұлымен болған сұхбатты назарларыңызға ұсынамыз. Сақ дәуірінен сақталған қазақтың тегінен бастап, Тоқаевтың дәуіріне дейін кезеңді толық қамтып, 2 бөлімге бөліп көрсетеміз.
Бірінші бөлім: Орыс отарына дейінгі тарих баяндалады. Қазақ деген атау Керей мен Жәнібектің соңына ерген тайпаларға сырттан тағылып, 17 ғасырда өзімізді қазақ деп айта бастадық. Онда неге қазақ шежіресі 15 ғасырдан басталады? 6 Алаш неге 12-ге жетті? Әбілқайыр хан орысқа "бодан болам" деп хат жазғаны рас па? Мұнымен ол қазақты құтқарды ма, құртты ма? Орыс патшалығының отарлау саясатының 5 кезеңін қалай аман өткердік? "Шала қазақ" сөзі 19 ғасырда не мағына берді? Аралас мектептің астында жүріп неге қазақ шоқынып кетпеді? Алаш Ордасы идеясы неге орындалмай қалды? 70 жылғы азап - Кеңес одағы. Қазақстанды достастық елдердің сынақ алаңына айналдырғандар кім? Сұхбаттың бірінші бөлімінде осы сұрақтарға жауап беріледі.
#тарихы #қазақхандығы #әбілқайыр
Көруге ыңғайлы болуы үшін:
00:00 Анонс
01:10 Қазақ қашан халық болып қалыптасты?
01:56 Сақ дәуірі: Қазақтың тегі. Геродоттың сақтар туралы жазбасы
04:17 Ғұн дәуірі: Билеуші тайпалардың қалыптасуы
05:48 Моңғол дәуірі: бүкіл тайпалардың сапырылысуы, алғашқы билеуші әулеттердің шығуы
06:30 Қазақ бойшаң әрі көк көзді болғаны рас па?
10:00 Қазақ деген атау Керей мен Жәнібектің соңына ерген тайпаларға сырттан тағыла бастады. Қазақ деген еркін адам
10:52 Көшпелі өркениетте наразылық білдірудің бір жолы - көшіп кету. 17-ғасырдан соң өз-өзімізді қазақ деп атай бастадық
13:50 Қазақ шежіресі неге 15 ғасырдан басталады? Өзбекстанда наймандардың бізде жоқ тармақтары бар - Барлас
15:10 6 Алашты талдау
17:54 Керей мен Жәнібек Әбілқайырдан бөлініп шыққан кезде хан емес, сұлтан атанған. Соңынан 200 мың қазақ ергені рас па?
20:00 Қазақ халқы бүгінгі күні қандай деңгейде? Біз әлі неге ұлт болып қалыптаспадық? Аграрлық дәстүрлі сана деген - рушылдық
22:32 19-ғасырдың соңында "шала қазақ" деген категория пайда болды. Қазақ хандығының Ресей империясының құрамына кіруі - шоқынған қазақтар дәуірін бастайды
25:24 Отарлаудың бірінші кезеңі: аштықтың зардабы. Ұжымдастырудың қасіреті
26:33 Хандықтан кеңес одағына қалай өтіп кеттік? Әбілқайыр хан орысқа бодан болам деп хат жазса да, жазбаса да орыстың отарлауы басталып кетті
29:00 Әбілқайыр ханның миссиясы - Ресей дипломаттары жіберген қармақты жұтып қойды
31:10 Біздің шенқұмарлығымыз түбімізге жетті. Орыс патшасынан ай сайы 600 рубль айлық алып отырған Кіші жүздің ханы Нұрәлінің сатқындығы
32:28 Отарлаудың екінші кезеңі - әскери-казак колонизациясы: Қазақ жеріне казактардың келе бастауы (600 мың шаруа, 1 млн-нан астам әскер)
33:34 Ресей патшасына «Осы неге Қазақ жеріндегі хандықты жойып тастамаймыз» деген ойдың келуі. 1824-28 жылдары Сібір және Орынбор қырғыздары туралы жарлық шықты
34:12 Отарлаудың үшінші кезеңі: реформалық колонизациялау. Қазақ жерінің түгел байлығы енді патша өкіметінің меншігі
35:23 Отарлаудың төртінші кезеңі: шаруалар колнизациясы. Ресейге Қазақстанда арқа сүйейтін әлеуметтік топ керек, халық арасына ірткі салу
38:51 Отарлаудың бесінші кезеңі: мәдени-ағартушылық колонизация: Қазақ балаларын орысша оқытудың мақсаты - шоқындыру. 1864 жылы алғаш аралас мектептер пайда болды
42:44 1917 жылғы ақпан көтерілісі - қазақ интелегенциясы мен байлары
45:36 Алихан Бөкейханов: «Большевик деген сіңірі шыққан кедей» дейді
46:56 Ресей патшалығы құлағаннан кейінгі қазақ жеріндегі бірден бір заңды өкімет - Алаш Ордасы. Біздің бірінші Президентіміз - Әлихан Бөкейханов
52:50 Лениннің мұсылман халқына жасаған өтірік үндеуі - «Тәуелсіздік аласыңдар!»
53:17 Құдаймен күрес - Түркістандағы дін басыларын түгел ату
54:50 1927 жылдан кейінгі компескелеу. Байлардың тұқымын тұздай құрту. Абайдың ұрпағын жою процесі