Рет қаралды 5,524
Гепард/Закаспийский гепард (Acinonyx jubatus raddei) - Орта Азияда өмір сүрген гепардтың түршесі.
Ірі мысық, аяқтары ұзын және жіңішке, дене бітімімен итке ұқсас. Табандары да мысыққа емес, итке көбірек ұқсайды. Тырнақтары тартылмайды, сәл иілген және доғал. Дене құрылымы мен әсіресе аяқтарына қарағанда, мысықтың тез жүгіруге бейімделгендігін көрінеді. Құлаңы қысқа және дөңгеленген. Құйрығы ұзын. Дененің жоғарғы бөлігі мен аяқтарының сыртқы беткейінің негізгі түсі бозғылт-сарғылт болып келеді. Тұмсығының алдыңғы жағы ақшыл, шамамен ақ түсті. Көздің ішкі бұрышынан ауызына дейін қоңыр-қара жолақ созылады. Бүкіл денесі, әсіресе арқасы кішкентай қара дақтармен тығыз жабылған. Бастың артқы жағынан жауырынына дейін жүні ұзартылған, ұзындығы 8-10 см. Құйрығының іші және соңында ақ түсті. Дене ұзындығы 128 см, иығына дейін биіктігі 74 см, құйрығының ұзындығы 63 см, құлақтың биіктігі 7 см, салмағы 40-60 кг.
Гепард әр түрлі шөлдерде өмір сүреді. Шөлді таулардың бөктерінде, жұрнақтар мен шыңдардың жанында тұрады. Гепард - күнгі жануар. Әдетте таңертеңнен түске дейін аң аулайды, күннің соңында екінші рет аң аулауға шығады. Бұлтты ауа-райында және қыста күннің кез келген уақытында белсенді болады. Олжасына 100-150 м қашықтыққа дейін білдірмей жақындап, сағатына 100 км-ден астам жылдамдықпен жүгіріп, ұстауға тырысады. Олжасына қуып жетіп, аяғымен ұрып құлатады, содан кейін тамағын тістерімен ұстап, қылқындырады.
Қазақстан аумағында гепард Маңғыстау мен Қызылорда облыстарында мекендеген. XVIII ғасырдың аяғы - XIX ғасырдың басында Каспий теңізінің шығыс жағалауында және Арал теңізіне іргелес шөлдерде гепард үнемі кездесетін. XIX ғасырдың ортасында жыртқыш Маңғыстау мен Үстіртте сирек кездесетін болды. 1947 жылы Үстірттің батыс шыңында екі гепард ауланған. 1949 жылы Маңғыстаудағы Ақтау тауларының маңынан екі аң ауланған. 1947-1964 жылдар аралығында Маңғыстау мен Үстіртте 16 аң ауланғаны белгілі. Соңғы 50 жыл ішінде аталған жерлерде осы жыртқыштың кездесу туралы нақты ақпарат жоқ.
Қазақстанда гепард негізінен қарақұйрықтарды, киіктерді, үстірт арқарларын, құм қояндарын, тарпаңдарды, құландарды және басқа жануарларды аулаған.
Жыныс мүшелері өмірдің үшінші немесе төртінші жылында жетіледі. Күйлеу кезі ұзартылған, көбінесе желтоқсан-қаңтар айларында болады. Жүктілік 90-95 күнге созылады, 2-4 төл туады.
ГЕПАРД ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҚЫЗЫЛ КІТАБЫНА ЕНГІЗІЛГЕН.
Дереккөз: • Video
#Қазақстанныңжыртқышмысықтары, Қазақстанның жыртқыш мысықтары, Қазақстан қар барысы, Казахстан снежный барс, #хищныекошкиКазахстана, хищные кошки Казахстана, Kazakhstan animals, Kazakhstan wild cats, Kazakhstan big cats, Kazakhstan cheetah, Kazakhstan Asiatic Cheetah