Қўқон Хонлигининг тарихини ёзган Муҳаммадҳакимхон Тўра | Buyuk yurt allomalari

"Буюк юрт алломалари" кўрсатуви
"Ўзбекистон тарихи" телеканали
Ўзбекистон республикаси тарихи шавкатли номларга бойдир. Шунингдек, хоҳ дунёвий илмлар бўлсин, хоҳ диний илмлар бўлсин бизнинг юртимиздан бошқа ҳеч бир ҳудудда учрамайдиган даражада кўп алломалар етишиб чиққан. Биз бу буюк аждодларимиз ал-Бухорий, ат-Термизий, Аҳмад Яссавий, Баҳоуддин Нақшбанд, ал-Хоразимий, Беруний, ибн Сино, Навоий, Улуғбек, Бобур ва бугунги кунда бутун дунёга машҳур бошқа Шарқ донишмандларини ёд этамиз ҳамда улар билан фахрланамиз.
Биринчи Президентимиз биргина имом ал-Бухорий ҳақида шундай деганлар: Имом ал-Бухорий ҳазратлари нафақат ўзбек халқи, балки бутун мусулмон оламининг фахр-ифтихоридир. Ул табаррук зотнинг ҳаёти том маънодаги илмий ва инсоний жасорат, букилмас ирода, сўнмас эътиқод тимсоли деб таърифлаганлар.
Бу бежизга эмас. Муҳаддислар султони, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳадисларининг «табиби», набавий ҳадисларнинг саҳиҳларини ажратиб, улардан Қуръони каримдан кейинги иккинчи ишончли манба саналмиш «Саҳиҳи Бухорий» номли ҳадислар тўпламини тузган бу улуғ аллома, имомуд-дунё, олимлар пешвосининг номи бутун дунёда машҳур ва маълум. Бухорийнинг «ал-Жомеъ ас-саҳиҳ»и Аллоҳ таолонинг китобидан кейинги Исломнинг энг улуғ ва афзал китобидир. Ҳозирги кунда бу китоб одамлар учун энг олий санаддир.
Мамлакат раҳбари ҳаққоний таъриф берганидек, «Имом Бухорий ҳазратлари нафақат ўзбек халқи, балки бутун мусулмон оламининг фахр-ифтихоридир. Имом Бухорий ҳазратларининг «Ал-Адаб ал-муфрад» (Одоблар хазинаси) асари илм аҳли ўртасида жуда машҳур ва мўътабарли китоб бўлиб ҳисобланади. Имом Бухорий бу китобда 1322 та одоб-ахлоққа доир ҳадиси шарифни 644 бобда ривоят қилганлар. Аксарият олимларининг қайд этишларига «Ал-Адаб ал-муфрад» китоби одоб ва ахлоқ ҳақидаги Расулуллоҳ алайҳиссаломнинг одобларини ўзида жамлаган ва исломий, инсоният тартиб қоидаларини тарғиб этади. Имом Бухорийнинг бу муборак асарлари ўз мавзусига мувофиқ ота-онани ҳурмат қилиш ва уларга яхшиликда бўлиш, уларга асло оққ бўлмаслик, ота-она дуосини олиш, уларга силаи раҳм қилиш, қариндош уруғлар билан чиройли муносабатда бўлиш, фарзандлар тарбияси, уларга раҳм-шафқатли бўлиш ҳақида, қўни-қўшнилар ҳақи, одамларга очиқ чеҳрада муомала қилиш, мискин ва бечораларга ёрдам бериш, зиёрат қилиш одоблари ҳақида, одамларга озор бермаслик, бемор кишиларни кўришга бориш ҳақидаги ҳадиси шарифлар зикр этилиб, уларга чиройли усулларда шарҳ битилган. Хулоса қилиб айтганда ушбу китобни ўқиш, ўрганиш орқали одоб-ахлоқ ҳақидаги тушунча ва тасаввуримиз камолатга етади. Бу китоб оилаларда фарзанд тарбияси ва уларни баркамол инсон бўлиб етишишларида муҳим дастурул амал бўлиб қолади.
Имом Бухорий бутун ҳаётларини, интилиш ва ҳаракатларини ҳадис илмига бахшида этган эдилар. Жуда оз ухлар, уйқудан ташқари пайтларда эса атрофдагилар у кишини ё устозлардан ҳадис эшитаётган ёхуд ёзиб олаётган, ё ўзлари шогирдларга ҳадис айтаётган, ё ёлғиз ўтириб, қўлда қалам билан жамлаган ҳадисларининг нодир жойларини қайд этиб ўтирган ҳолда кўрар эди. У кишининг ҳар бир куни илм олувчи, таълим берувчи ва китоб таълиф қилувчи мақомида ўтарди.