Көк төбет.

[@БектұрғанНұрсейіт]

Туқмы осып ар қазақтың уинде болуды алла насып етсын

[@СагидуллаБеккалиев]

Қазақтың ата-бабадан мұра боп қалған қазақы бөрібасар иті боп мыңдаған жылдар бойы қалыптасқан төбеті мен тазысы бар екен. Бұл ертеден құлағымызға сіңіп, түйсігімізге қонған түсінік. Бірақта бүгінгі біздің көрмелерде көріп жүрген төбеттеріміздің түр-тұрпатына (экстерьеріне) қарасақ, олар әр түрлі иттер. Әртүрлі породадан (тұқымнан) шыққан аралас иттер сияқты. Көрмеге әкелінген иттер әртүрлі, бір айрықша белгілері жоқ, анау да төбет, мынау да төбет. Менің ойымша төбеттер "төрт көзді" ірі иттер болуы керек, кеуде жағы кең, физикалық тұрғыдан мықты, мойын жағы жуан әрі жүнді. Үй маңында, әдетте жуас мінезді итке ұқсайтын, бірақ ит-құс кездессе, қаны қозып, мінезі өзгере салатын. Сондай біздің төбеттердің бір сыртқы белгілері (стандарты) бар болған емес пе? Мысалы: сыртқы дене пішіні, денесінің формасы, денесінің үлкендігі, көз жанары, реакциясы (бөтен адамға, бөтен итке, ит-құсқа, т.б.). Тұқымы төбет болса, олардың бір өзіне тән ерекшеліктері болуы керек қой,- деп ойлаймын. Мысалы: кавказдық бөрібасардың мойын жүні қалың және ұзын. Мінезі ашулы,- десе болады. Кейбір повестьтерден оқығанмын, мысалы ерте кезде жалғыз өзі қасқыр алатын тазылар да болыпты. Сырттан-тазы деп жүргеніміз сондай тазылар болар. Ал ол тазылар қандай болған, ірілігі жағынан, мінезі мен дене пішімі жағынан? Құмай-тазы мен сырттан-тазының айырмашылығы неде?