Κ. Καρπόζηλος: Τι συνέβη στο σύντροφο Μπεναρόγια; Οι χαμένοι κόσμοι του Εβραϊκού σοσιαλισμού

Μετά τη δημοσίευση του βιβλίου μου Ελληνικός Κομμουνισμός: μια διεθνική ιστορία (1912-1974), Αντίποδες, 2024, έλαβα αρκετά σχόλια από τους αναγνώστες σχετικά με το πρώτο κεφάλαιο, το οποίο επικεντρώνεται στους Εβραίους σοσιαλιστές της Θεσσαλονίκης και την επιρροή τους στην ανάπτυξη του Ελληνικού σοσιαλισμού μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους. Οι αποκρίσεις αυτές αποκαλύπτουν συχνά μια συγχώνευση του ιστορικού εβραϊκού σοσιαλισμού με τις σύγχρονες συζητήσεις γύρω από τις πολιτικές του κράτους του Ισραήλ. Αυτή η συγχώνευση υποδεικνύει ένα ευρύτερο ζήτημα: την πολύπλοκη και συχνά παρανοημένη σχέση μεταξύ σοσιαλισμού, εθνικισμού και εβραϊκής ταυτότητας, καθώς και τη διαγραφή του εβραϊκού σοσιαλισμού από τη συλλογική μνήμη της Ελληνικής Αριστεράς.
Σε αυτή την ομιλία, θα εξετάσω τη μακρά ιστορία του εβραϊκού σοσιαλισμού, με ιδιαίτερη έμφαση στην «ελληνική» του διάσταση. Αυτό θα περιλαμβάνει την εξέταση της μετάβασης από την Οθωμανική Αυτοκρατορία στο ελληνικό έθνος-κράτος, την κρίση του διεθνισμού εντός της Δεύτερης Διεθνούς, όπως αυτή βρήκε απήχηση στους σοσιαλιστές της Θεσσαλονίκης, και τη σημαντική επιρροή του εβραϊκού σοσιαλισμού στα πρώιμα εργατικά και σοσιαλιστικά κινήματα στην Ελλάδα. Ενώ πολλές αναφορές για τον εβραϊκό σοσιαλισμό στην Ελλάδα τελειώνουν με τη δημιουργία του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος (ΣΕΚΕ) το 1918, θα επεκτείνω αυτή την αφήγηση για να συμπεριλάβω το κομμουνιστικό κίνημα του μεσοπολέμου στη Θεσσαλονίκη και την εξέλιξη του εβραϊκού ριζοσπαστισμού καθώς διαπλέκεται με τις πολιτικές του Κομμουνιστικού Κόμματος. Αυτή η ευρύτερη προοπτική θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε την παράδοξη εξαφάνιση της εβραϊκής σοσιαλιστικής παράδοσης από τη συλλογική μνήμη και τις πρακτικές που σχετίζονται αυτήν της ελληνικής Αριστεράς, ιδιαίτερα κατά τη μεταπολεμική και μεταπολιτευτική περιόδο.¨
Κωστής Καρπόζηλος