KASZUBY a II WOJNA ŚWIATOWA ◀🌎 i krótko o PRL i III RP - Historia Kaszubów (cz. 4)

[@SwiatWciaga]

A tu materiały dodatkowe na kanale "Przeczytaj mi świat": kzbin.info/aero/PL_9uIeDo2qqcJNVYLS9zw-Ukh7IZ-EtOS

[@jarosawpolok9372]

No to teraz pora na Śląsk i Ślązaków.

[@wiesawaambroszczyk8889]

​@@jarosawpolok9372a

[@boguslawxiv1637]

Baro fejin cë to wëszłô. Wiôldżi Bóg zaplac za to wszëstkò. 😊

[@Tom-kv6df]

Dziękuję za tą serię! U mnie też jeden z pradziadków został zmuszony do służby w Wehrmachcie, przez co skończył w łagrze, pamiętam jeszcze ołtarzyk u mojej prababci(jej rodzice zginęli prawdopodobnie w Stargoardzie)w pokoju gdzie z całą rodziną codziennie się modlili o powrót ojca. Wrócił, ale schorowany, wychudzony i kilka lat później zmarł. Czasami będąc u prababci, dziadek i rodzeństwo płakali wspominając te czasy. Jeden z wujków walczył pod Monte Cassino po stronie Polskiej, rodzina do dziś symbolicznie sieje maki przed domem. Inni Moi pradziadkowie natomiast walczyli w obronie Polski w 39,( dziadek "Wòjna" opowiadał jak została ich garstka gdzieś w centralnej Polsce, od gospodarzy dostali ubrania cywilne i wrocili na pomorze) czy też mieszkając w Gdyni utrzymywali kontakt z podziemiem Dambka( pradziadek również utrzymywał kontakty z podziemiem antykomunistycznym pochodzącym ze Śląska) Warto też wspomnieć o tym, że kaszubi również brali udział w obronie Poczty Polskiej w Gdańsku. Czy też o marszu śmierci z którego uciekinierzy dostawali schornienie u miejscowej ludności. Natomiast czasy armii radzieckiej rodzina wspomina, "niemiec to zabijał, ale rusek to się jeszcze znęcał i gwałcił" również i moja prababcia cudem uniknęła gwałtu przez grupę czerwonoarmistow, gdzie pradziadowi udało się wybłagać u dowódcy aby kazał im zaprzestać. W wojsku, szkole dziadkowie byli piętnowani za swoje kaszubskie pochodzenie i mowę. Rodziców nie uczyli kaszubskiego w strachu, że ich dzieci doświadczą podobnych szykan. Nie raz słyszałem że jeśli ktoś mówił po kaszubsku dostawał ocenę 2 za każdym razem. Warto tez wspomnieć o początkowym konflikcie kaszubów głównie z ukraincami. Często upijali się w barze którym prowadziła moja babcia po czym krzyczeli że was kaszubow, Polaków trzeba siekierą nauczyć posłuszeństwa. W późniejszych latach kaszubi zawiązywali związki małżeńskie z Polakami, czy ukraincami przez co konflikty zaczęły zanikać. Dziadkowi udało się prowadzić działalność regionalą dopiero na przełomie lat 60/70 tych, ograniczjaca imprezy do tańców, folkloru, haftu. Nie wiem czy ktoś to przeczyta, ale morze...😉 Raz jeszcze dziękuję, pozdrawiam i zapraszam do mnie nad jeziorko na kaszuby! Wiedno Kaszëbë!

[@yugomen1310]

vjedno!/wiedno !

[@marekjozwiak5390]

Przeczytalem. Wiem ze Kaszubi brali dosyc liczny udzial w obronie Poczty Polskiej w Gdansku. Dzieki m.in. ksiazce Kaszuby Brunona Zwarry z ktorym spotkalem sie przy okazji pobytu na Westerplatte i pod Poczta Polska w Gdansku 1 wrzesnia 1999r. O ograniczeniach w mozliwosci kultywowania swojej tradycji i kultury przez Kaszubow wiedzialem ale prosze zauwazyc ze podobne ograniczenia dotykaly rowniez Polakow. Np. pierwsze dwie plyty z koledami udalo sie wydac dopiero w 1964r. Nie chce wchodzic w szczegoly i ploty sprzed wielu lat ale moze ktos moglby stwierdzic ze fakt ow byl zwiazany z powiekszaniem sie wplywu w PZPR roznych " moczarowcow " itd. itp. Jezeli chodzi o rugowanie kaszubszczyzny ze szkol i karanie za mowienie w waszym jezyku to chcialbym napisac ze pomimo pozorow sily wladza komunistow nad krajem byla dosyc slaba i byli oni czesto swiadomi ze musza " zadac " w dodatkowy gwizdek aby sie uwiarygodnic. W takich sytuacjach zawsze mozna posluzyc sie retoryka patriotyczno-nacjonalistyczna i dac przy okazji ujscie instynktow jednostek co bardziej bezkrytycznych i mniej " dogotowanych " czy bardziej " surowych ". Tak bylo i niestety bedzie. Prosze nie zapominac ze z wojny Polska wyszla z nie tylko mniejszym terytorium niz w 39r ale rowniez z narzuconym sila ustrojem ktory doprowadzil ja do ruiny.....Pozdrawiam wszystkich Kaszubow i chociaz tematyka dotyczaca waszej kultury i jezyka nigdy nie byla zbyt " modna " to w calym Kraju istnieja jednostki interesujace sie wasza czescia Polski i Wami.

[@olaf6952]

Jevać upaińców

[@oliwiastencel8588]

Przeczytane, interesujące są takie szczegóły, które są przekazywane w rodzinie z pokolenia na pokolenie 😌

[@antonipiechoczek6530]

P

[@piotrformela9787]

WIbitna praca. Jestem Kaszubem wielo pokoleniowym, ale to co zawarłeś w tych 4 filamach wypełniło ogromną luke w mojej wiedzy regionalnej, szkoda że chociaż 10% procent z tego o czym tu jest mowa nie uczą w szkole. W szkole to tylko uczą podstaw języka, miasta nazywaja ulice wybitnymi Kaszubami jak Majkowski, Ceynowa itd. Bardzo dziekuej ci za ta serie

[@SwiatWciaga]

Bardzo dziękuję za miłe słowa. I cieszę się, że mogłem dołożyć swoją cegiełkę.

[@marekjozwiak5390]

Nic nie przeszkadza w zainteresowaniu uczniow czterema odcinkami ktore rowniez obejrzalem nie tylko z wielkim zainteresowanie ale i satysfakcja. Dane mi bylo poznac wybitnego Pomorzanina s.p. Zygmunta Wilczewskiego z Tczewa.

[@jackblack2214]

Piękne jest to ze Kaszubi nie zdradzili Polski I za to mają Szacunek I niech utrzymują swoją kulurę I jezyk !

[@mariuszformella698]

super materiał o nas kaszubach , jak to wszystko tak pięknie opowiadasz to mi na myśl przychodzi historia 17 patriotów kaszubskich przywiezionych do lasu w Borowie w celu ich likwidacji , a pr5zebig tej akcji opowiedział mi mój stryj który w tym momencie był świadkiem tej zbrodni . Po egzekucji jeden z SSmanów podszedł do chłopaka który miał wówczas 16 lat i powiedział ; jeżeli komu kolwiek powiesz o tym co widziałeś , to też tak skończysz . Pomnik jest , historia smutna ale prawdziwa zamordowani spoczywają obecnie na cmentarzu w Żukowie . Cześć i chwała naszym kaszubskim patriotom , pozdrawiam wszystkich Kaszubów

[@Erykqq]

Dziękuję za tą serie, jestem z Kaszub, Jastarni. Znam historie z opowieśći dziadków i opowieśći rodziców... Za mówienie po kaszubsku w szkołach bili. Kaszubski był tylko w domu. Przez fakty, o których jest tu mowa. Masa historii, strasznych. Ale jezeli chodzi o germanizacje,moi dziadkowie zrobili z tego języka kod, mówili tym językiem żeby zapewnić dziecią bezpieczeństwo. Żeby nie wiedzieli o czym mówią.

[@Mufafa89]

Bóg zapłac za tã seriã. Wiele Kaszëbów czësto nie znaje swòji historië.

[@Bekier3]

Brat dziadka(kaszub) mając 20 lat gromadził i zbierał broń z lini frontu, dlatego że Anglia i Francja (sojusznicy Polski) miała nam przyjść z odsieczą każdy wie jak to się skończyło. Był patriotą nie podpisał vokslisty przyjechało po niego SS ,ktoś doniósł na niego. Stracil życie w obozie Sttuthof.Zostaly po nim tylko prochy .

[@grzegorzplewka5445]

Dziękuję Ci za ten odcinek jak i cała serię o Kaszubach. Niewiele się mówi o tym regionie Polski, jego mieszkańcach i ich losach. O ile Ślązacy nie mają oporów upominać się o swoje miejsce w historii i "wyjątkowość" o tyle Kaszubi zacisnęli zęby i po cichu przyjmowali kolejne ciosy jakie spadały na ich ludność w zasadzie odcinek każdego z krajów w skład którego akurat wchodzili. A jednak udało się im w jakimś stopniu zachować tożsamość etniczna. W końcu doceniamy to że jak ktoś jest inny, inaczej mówi to nie jest gorszy albo obcy.

[@patrykkulaszewicz3647]

No to jest Opus Magnum! Oglądam całą serię i dla mnie jako Kaszuba którego jedna cześć rodziny była w KL Stuthoff a druga była na Folksliscie w 2 kategorii gdzie pra dziadek zostal zaciągnięty do Wermahtu to odcinek bardzo ważny - podsumowujący tamten straszny czas. Faktycznie może teraz czas na Śląsk :)

[@lorakphloda4440]

Mój dziadek miał zginąć w Piaśnicy bo był polskim urzędnikiem (wiceburmistrzem), choć pochodzenia niemieckiego, ale słono zapłacił i go wypuścili i ostatecznie wylądował w Wehrmahcie. A siostra babci wyszła w czasie wojny za żołnierza Wehrmahtu, on chyba później wrócił do Niemiec a ona wyszła za Akowca, powstańca warszawskiego i ukrywała to że była w związku z nazistą aż do swoich późnych lat , także przewrotne bywają losy wojenne.

[@Fiuufiuuu]

jo ja jezdem też Kaszub ale moja rodzina była całkowicie zniemczona ale z relacji mojej rodziny przeciwko hitlerowskiej wojnie nie z jakiś ideologicznych przyczyn, po prostu przez tą wojnę wielu z mojej rodziny zginęło moja rodzina straciła małe majątki, po wojnie byli jako Niemcy latami w obozach pracy więzieni, nigdy nie odzyskała przedwojennego skromnego dobrobytu. Nigdy nie podnieśli się po tym.

[@styropian5543]

Patryk. Chyba trochę przesadziłeś! I to na pewno! II grupę mieli zdeklarowani polacy jako niemcy natomiast III grupę tylko ci którzy zostali do tego zmuszeni. Dlatego po II wojnie światowej Sejm podjął uchwałę abolicyjną mówiącą o tym że kto pod przymusem przyjął folkslistę obligatoryjnie zostaje przyznane mu obywatelstwo Polskie. Polska wybacza!!!

[@andrzejfiuk1170]

​@@FiuufiuuuBardzo smutna historia, to były straszne czasy i trudno sobie wyobrazić co wtedy ludzie musieli przeżywać a często ginąć, niepewność czy się dożyje jutra. Oby to nigdy się już nie powtórzyło. I pomyśleć, że to ludzie ludziom robili takie rzeczy, mało tego wierzący, no chyba że byli niewierzący w tego samego Boga.

[@waldemarzielinski7379]

Zrobił Pan bardzo dobra robotę dla samych Kaszubów jak i dla wszystkich zainteresowanych tym regionem Polski. Bardzo dziękuję i pozdrawiam.

[@Pentametrjambiczny]

Byłem niedawno na kaszubach piękny region polecam każdemu

[@danielos8284]

Obejrzałem całą serię kaszubską i jestem pod wrażeniem, mieszkam na Pomorzu i interesuję się historią tego regionu, myślałem że mnie nie raczej nic nie zaskoczy ale było inaczej, dobra rzetelna robota, gratuluję,👍 pozdrawiam dzielnych Kaszubów.

[@barbarathomasen7598]

Cieszę się, że wzbogaciłam swoją wiedzę o Kaszubach ,ciekawe,patriotyczne i też smutne, pozdrawiam serdecznie .

[@altaa7513]

Jako Ślązaczka, czuję pewne przywiązanie z Kaszubami jako "solidarność mniejszości" (może też dlatego, że mój ojciec przybył tu właśnie z kaszubskiej wioski z okolicy Chojnic-Człuchowa.

[@demianovsky]

Jeden z nielicznych ostatnio kanałów, który swoją merytoryką i rzetelnością wybija się wysoko. Trzymam kciuki i ode mnie tylko prośba o więcej z serii "Na mapie" :) Pozdrawiam

[@garafit]

Co roku jeżdżę na msze świętą do lasu piasnickiego i naprawdę czuc przytłoczenie

[@bernardaprzybya-zaremba5252]

Straszne. Niemcy chcieli ich eksterminować, a Polacy zatrzeć po nich ślady. Chwała tym, którzy utrzymali skarb języka i kultury.

[@TalinskiSwir]

Zgadza się

[@janorion2518]

Przecież Kaszubi są Polakami inaczej nie ginęli by za Polskę tworząc Gryfa Kaszubskiego.

[@LesławPilarski]

Nie Polacy chcieli zatrzeć , ale komuniści polscy .

[@agak8336]

Smutny los I historia Kaszubów. Nie zdawałam sobie z tego sprawy i ta seria podkastow bardzo mi ich historię przybliżyła. Wielkie podziękowanie autorowi za solidna prezentację i dobre zaplecze historyczne.

[@BarmankaK]

Jako Kaszubka muszę przyznać, iż materiał bardzo ciekawy oraz rzetelny za co bardzo dziekuje❤ Niestety w mojej rodzinie również było wiele przykładów niesprawiedliwego i strasznego traktowania za pochodzenie i używanie języka kaszubskiego. Jednak co było to było trzeba się cieszyć dniem dzisiejszym, wiec pozdrowienia z Kaszub i jeszcze raz dziekuje za wspaniały materiał ❤

[@jolantadrelichowski6470]

Świetny materiał 👍 zobaczyłam wszystkie 4 odcinki jeden po drugim😊 Nie jestem z Kaszub ale jestem bardzo wdzięczna za pokazanie historii tego regionu 🥰. Pozdrawiam

[@kawaczarna1850]

Skoro jest to kanał geograficzny, wspomnę o podziałach administracyjnych Pomorza i Kaszub od roku 1945 do współczesności. Zaraz po wojnie utworzono województwo gdańskie oraz szczecińskie - granica między nimi mniej więcej pokrywała się z przedwojenną granicą polsko-niemiecką. W tym czasie wielu Kaszubów osiedliło się na Ziemiach Odzyskanych - ale głównie na obszarach sąsiadujących z przedwojenną polską częścią Kaszub, w okolicach Bytowa i Lęborka, skąd było blisko do rodzinnych stron (i do pozostających tam krewnych). W tym czasie województwo szczecińskie sięgało aż do Bytowa i Człuchowa. Do tego okolice Chojnic należały do województwa bydgoskiego. Północnym krańcem tego województwa była gmina Lipnica - przed wojną znajdowała się ona w polskiej wypustce granicznej, to tam w 1920 roku miała miejsce wojna palikowa - przestawienie przez Kaszubów słupków granicznych z korzyścią dla Polski. W 1950 z województwa szczecińskiego wydzielono koszalińskie - od tej pory Kaszuby były podzielone między województwa: koszalińskie (Bytów i Człuchów), gdańskie (Lębork, Kościerzyna, Kartuzy, Wejherowo, Puck) i bydgoskie (Chojnice z Lipnicą). Kolejna reforma - gierkowska z 1975 - wydzieliła z koszalińskiego województwo słupskie. Granicę między województwami słupskim i gdańskim przesunięto nieco bardziej na wschód: Lębork, Bytów, Człuchów i wspomniana Lipnica znalazły się w woj. słupskim, Kościerzyna, Kartuzy, Wejherowo i Puck - w woj. gdańskim, a Chojnice - pozostały w bydgoskim. Ostatnia reforma - z 1999 - zlikwidowała województwo słupskie (i koszalińskie też), a cały obszar Kaszub został włączony do woj. pomorskiego (czyli gdańskiego). Po raz pierwszy od dawna całe Kaszuby znalazły się nie tylko w jednym kraju, ale też (po raz pierwszy od średniowiecza) w jednej jednostce administracyjnej. Dla Kaszubów jest to sytuacja o tyle korzystna, że wszystkie kaszubskie instytucje znajdują się w jednym województwie - na przykład szkoły prowadzące naukę języka kaszubskiego podlegają jednemu kuratorium, a nie rozproszonemu kierownictwu. Moja babcia od czasu osiedlenia się pod Bytowem w latach 40. w ogóle się nie przeprowadzała, ale zmieniała województwa - kolejno: szczecińskie, koszalińskie, słupskie i pomorskie (gdańskie). ;) Jeszcze raz wielkie dzięki za CAŁĄ kaszubską serię!

[@megaforte-megaforte-]

Dzięki za dodatkowe informacje.

[@marekjozwiak5390]

Bardzo wazny i ciekawy wpis. Pozdrawiam

[@filipanio8967]

Niewyobrażalny kawał roboty wykonałeś tworząc tę serię. Jestem pełen szacunku i podziwu dla Twojej pracy 👏

[@SwiatWciaga]

Bardzo dziękuję!

[@maciekszymanski6898]

Taka mała uwaga: Istniała zasadnicza różnica między traktowaniem ludności "narodowo niepewnej" na terenie Pomorza i Wielkopolski. Podczas gdy Greiser, gauleiter Warthelandu, niemal każdego podejrzanego o polskość wysyłał do GG albo do obozów, Forster miał bardziej liberalne podejście. Często uznawał nawet rodowitych Polaków z Gdyni za volksdeutchów, bo potrzebni mu byli na miejscu specjaliści i doświadczeni robotnicy. Natomiast Greiser potrzebował gospodarstw, które mogliby objąć Niemcy sprowadzani z Rumunii, Węgier, krajów bałtyckich, Ukrainy, więc Polacy byli w tym dziele jedynie przeszkodą. Na tym tle doszło nawet do konfliktu między nimi: Greiser oskarżał Forstera o nieprzestrzeganie rasowych przepisów i słał w tej sprawie raporty bo Berlina. Forster mało się tym przejmował, bo miał potężnych mecenasów w Kancelarii Rzeszy. Obaj znali się zresztą bardzo dobrze - Greiser był prezydentem senatu Wolnego Miasta Gdańska, a Forster miejscowym szefem partii nazistowskiej. Obaj skończyli w podobny sposób: złapani i przekazani władzom Polski, po procesach skazani na śmierć i straceni.

[@pliedtka]

Jako fakt mojego pradziadka duże gospodarswo w Komorsku zostało w części oddane Niemieckim osadnikom z Rumunii. A rodzina mieła do wyboru - podpisanie Völkslisty albo roboty. Po tym jak prababki brat zmarł w obozie, wybrali 'liste. W '43-44 dwoje braci wylądowało w Wermachtcie, jeden w Włoszech, gdzie po przejściu przez selekcję w obozie jenieckim znalazł się w Armi Andersa, a mój dziadek na wybrzeżu Francji z Ślązakami do obsługi dział dużego kalibru. Po wojnie znaleźli się w Grudziądzu.

[@dariuszwalesiewicz3773]

Bardzo dobry materiał, gratulacje. Kropka w kropkę jak historia Górnego Śląska, z tą różnicą, że po zmianach ustrojowych Kaszubi odetchnęli natomiast Górny Śląsk to dalej dla warszawki "ukryta opcja niemiecka". Pozdrawiam

[@kawaczarna1850]

Dziękuję za całą ŚWIETNĄ serię! Połowa mojej rodziny to Kaszubi - odnalazłem więc tutaj losy moich krewnych, zwłaszcza z czasów pierwszej i drugiej wojny światowej. Do dziś wspominamy w rodzinie tamte wydarzenia.

[@karolgora6412]

Dziękuję za pracę na Nasz temat.

[@franekwandtke3196]

Wiôldżi Bóg zaplac

[@madziacytrynka6842]

Mam 13 lat pochodzę z kaszub i uczę się tego języka, z tego co wiem np. Mój dziadek bardzo dobrze mówił i po polsku i po kaszubsku ale np. jego kuzyn mówił tylko po kaszubsku i mu strasznie trudno było w szkole

[@lambos123]

Rodzice ci pozwalają komentować?

[@piotrullo]

@@lambos123 nie

[@madziacytrynka6842]

@@lambos123 ???

[@robal514]

Po to jest szkoła, żeby uczyć się polskiego "literackiego". Kaszubska mowa to dialekt

[@tigerk-na3938]

@@robal514 słabo oglądałeś serię skoro nie wiesz , że kaszubski to język z własnym słownictwem, gramatyką i ortografią. Jesteś ignorantem jeśli tego nie pojąłeś. Przez takich ludzi jak ty Kaszubi nabrali sporo dystansu do Polski i polskości. Przy spotkaniach z takimi jak ty dopiero widać odrębność kaszubską i to, że różni się od polskiej mentalności.

[@blady19971226]

Wspaniała była to seria - nie zapomnę jej nigdy 😇

[@SwiatWciaga]

Dzięki Bartku! :)

[@adamtrojanowski3972]

Super materiał, ciekawy. Byłem kiedyś na grzybach w lasach piaśnickich, i jakoś dziwnie się czułem,rozglądałem się na boki.I po kilku minutach uciekłem stamtąd.

[@bazejpajda2205]

Super robota na mało znane tematy. Dużo konkretnej wiedzy.

[@karolrzepka4724]

Dziękuję za bardzo ciekawe odcinki! 👍

[@Carlossitto]

Dziękuję za tą serię, moim zdaniem naprawdę dobrze opisuje dzieje Kaszubów. W chojnickiej dolinie śmierci zamordowano w 1939-40 około 500 osób, w tym proboszcza z mojej rodzinnej miejscowości,.Dość duża część ofiar to byli pensjonariusze chojnicekigo oddziału szpitala Kocborowo. Ponadto ginęli funkcjonariusze słuzby granicznej (Chojnice w 2RP było miastem granicznym, budynek strażnicy stoi do dziś w m. Topole, obecnie zamieszkały).

[@MieczysawDerezinski]

Jak wielu Polaków jest zachwyconych Niemcami językiem niemieckim i dobrowolną robotą w Niemczech!!!

[@piolundotcom]

Genialne. Dorzucam się do kawy. Liczę na więcej o Gdyni ;) mam taką osobistą teorię, że to najbardziej polskie miasto z polskich miast ;)

[@gracjantriglav6141]

Dzięki za tę czteroodcinkową prezentację.

[@TheFranekMaly]

Miałem w planie kilka spraw ale chyba jutro...albo za 45min😆😉

[@lukaszlewczuk]

Czekałem aż wszystkie części pojawią się na kanale i przesłuchałem (podglądając jednocześnie mapy) wszystkie pod rząd. Koronkowa robota panie Kierowniku. Nie wyobrażam sobie ile pracy to Cię kosztowało, ale efekt powala. Nigdy nie trafiłem na tak plastycznie i obrazowo przedstawioną historię Kaszubów poruszającą tak wiele aspektów. W skali od 0 do 10 chciałbym dać Ci 20, ale mogę tylko powbijać łapki w górę, co też czynię. Dziękuję Ci Wojtku ślicznie za tą pracę, za to 4-częściowe dzieło. Myślę, że to bardzo ważny cykl dla wielu Twoich widzów i słuchaczy - wśród nich są wszak mieszkańcy Kaszubszczyzny, którzy po wysłuchaniu całego cyklu spojrzą nieco nowym okiem na rodziców, dziadków - z większym zrozumieniem..... Cholercia, to ważna rzecz, to co zrobiłeś, naprawdę. Szacun Mistrzu !!

[@norbertszmajter5597]

Siemka 🖐 obejrzałem wszystkie 4 cz. Ja pochodzę z Kociewia i bardzo chciałbym chociaż jeden odcinek zobaczyć o moim regionie świetna robota pozdrawiam 😉

[@RooiGevaar19]

Jako kaszubski sąsiad też chciałbym. I w sumie życzę Kociewiakom, aby rozwinęła się i rozkwitła im tożsamość kociewska w tym naszym pomorskim uniwersum :D

[@gryf1882]

@@RooiGevaar19 dorzucam się do tej prośby

[@grzebyk8748]

Super filmy teraz wiem co z czym.od strony mamy babcia pochodzi z Przemyśla dużo opowiadała jak podróżowała między Gdynią a Przemyślem w wagonach dla bydła.a od strony taty teraz też wiem dla czego tata nie rozmawiał ze mną po kaszubsku.tata z babcia rozmawiali między sobą po kaszubsku jak ja się wtrącałem automatycznie przełącza li na Polski i dalej ze sobą po kaszubsku. Ale większości moich znajomych nawijają po kaszubsku jak złoto ja się ciągle uczę nie wstydzę i mówię gdzie się tylko da.Pozdrawiam z Kaszub 🙋

[@mirellaprzewozniak8478]

Jestem znowu...i po raz kolejny oglądam zachwycona 🙏🎩💚 Historie opowiadane przez Dziadków, ale w Pana wydaniu, nabierają barw 👏🌹

[@JanKowalski-pu5pi]

Łapkę w górę daję zanim obejrzę i..... WIADOMO 👍 Pozdrawiam Prowadzącego - jesteś Mistrzem. Nie cukruje Ci bo jest ZAWSZE po prostu IDEALNIE 👍

[@patrykhinca2361]

Do dzisiejszego dnia ludność napływowa na pomoże nie Kaszubi czują się lepsi mądrzejsi itd. Nawet jeśli nie można tego logicznie uzasadnić. W firmie Lotos moja była żona mówiła że ktoś tam był z pochodzeniem kaszubskim lecz co do zasady takich się nie przejmowało. Ogólnie to co było za 2 RP jest dalej. Przyzwyczajenia się szybko nie zmieniają.

[@Worskla-ii2du]

Zajebiście rozwinoł się ten kanał .. pozdrawiamy Wojtka

[@karols3622]

Bardzo fajnie żebyś też się rozwinOł

[@ukaszbakaj9706]

Mój pradziadek Antoni Potrykus był więźniem w Stutthofie.

[@RooiGevaar19]

Mojego dziadka siłą do wehrmachtu wsadzili, udało mu się uciec do Anglii i tam on służył w angielskiej armii, a jak wrócił na Kaszuby, to 20 lat komuchy polskie go kontrolowały i pilnowały, czy nie jest szpiegiem - ale i tak co niektóre polskie janusze będą pierniczyć, jak to u nas wszyscy dumnie służyli w hitlerowskiej armii, żeśmy jakaś rzekoma opcja niemiecka... Tak jak gadali o Tusku, że jego dziadek też był w wehrmachcie, że to Niemiec, a nikt nie wspomni, że jego siłą też wciągnęli, jak wielu innych, bo to już niedobra o tym mówić. Gdyby tak zajrzeć do historii członków LWP czy nawet Armii Czerwonej, to ci sami ludzie obrażający nas by zamknęli się. Takie to były czasy, jak nas obce siły rozszarpywały na swoje strony. W prawie każdej rodzinie na Kaszubach znajdziemy kogoś, kogo wsadzili łapankami albo do obozów, albo do armii hitlerowskiej. A ta garstka, co volksliste podpisali, to albo nie żyją, albo już dawno w Niemczech siedzą. My Kaszubi dużo cierpieliśmy przez nazistów, też jesteśmy ich ofiarami, wbrew temu, co niektórzy mówią.

[@piotrtalarek58]

Jak zwykle świetny odcinek i podpinam się pod pytanie o Śląsk chociaż nie jestem Ślązakiem to coś czuję że historia Ślązaków może być równie ciekawa i niejednoznaczna jak ta kaszubska pozdrawiam i dziękuję za świetną serię

[@SwiatWciaga]

Dzięki. Jeśli chodzi o Śląsk, do oczywiście byłoby ciekawie zrobić taką serię (sam jestem oryginalnie ze Śląska). Ale ponieważ seria o Kaszubach wypruła większość moich sił witalnych i zabrała bardzo bardzo dużo czasu - póki co nie planuję serii o Śląsku. Może kiedyś się na nią porwę, ale chyba nie szybko. :)

[@marekjozwiak5390]

@@SwiatWciaga Naprawde - bez zadnego " kadzenia " zrobil Pan albo " odwalil " kawal ciezkiej i wyboistej roboty. Z gratulacjami i podziekowaniami - zagorzaly kibic pilkarskiej jedenastki Warty - a poza tym historyk uniwersytecki.

[@SwiatWciaga]

@@marekjozwiak5390 Bardzo dziękuję za miłe słowa. Muszę powiedzieć, że to była najbardziej wymagającą dla mnie seria. Ale mam nadzieję, że pożyteczna. Pozdrowienia

[@marekjozwiak5390]

@@SwiatWciaga Bez zadnego " podrzucania " do gory wykonal Pan ja celujaco. O Kaszubach czytam co nieco od dawna a przy tym niezle je schodzilem i oplynalem kajakiem ale sam dowiedzialem sie naprawde wielu waznych i ciekawych rzeczy. Co dopinguje mnie do jeszcze wiekszej ilosci lektur i roznorodnej aktywnosci turystycznej....Sztama tak po poznansku....

[@marekjozwiak5390]

Jezeli Pan nie czytal to goraco polecam Panu ksiazke Jozefa Feldmana " Bismarck a Polska " wydana w 1938r. ( o ile dobrze pamietam ). Pomimo ze opublikowano ja przed wojna 1939r stanowi zupelnie podstawowa prace nt. polityki Niemiec cesarskich wobec Polakow w zaborze pruskim. Polecam ja rowniez wszystkim osobom interesujacym sie zaborem pruskim tym bardziej ze Polska powrocila na Kaszuby i na Gorny Slask w chyba ostatnim momencie....Podobno obecnie nazywa sie to timingiem.....

[@Greg_Lepkie_Raczki]

Opowiedziane 🎆 Brawo Wojtek, chylę czoła mistrzu 😅😁

[@mexican2503]

Super film! Dobrym pomysłem było coś nagrać na temat Olędrach Pyzderskich i Puszczy Pyzderskiej.

[@AbcDef-ny4ix]

Świetny odcinek. Świetna seria. Ze względu na moje zainteresowania najlepsza! 👍🏻

[@dawidkaniuk5970]

Bardzo ciekawy film, fajnie by było zobaczyć historie II wojny światowej na Śląsku w twoim wykonaniu

[@teoretyczny]

Jak zwykle pełna profeska!

[@yugomen1310]

baro dzãkùje :3

[@danielrenowski9977]

Witam ponownie bardzo dobrze przedstawiony temat Kaszubów tak na prawdę było dziś jest trochę lepiej lecz moim zdaniem żle sie dzieje na ziemi Kaszubskiej pozdrawiam...

[@andrzejfiuk1170]

A czemu źle? Jakbyś rozwinął trochę temat.

[@DJLawa-gp2wr]

Krótko Mówiąc SZCZERE PODZIĘKOWANIA od Dumnego Wejherowskiego KASZUBA

[@piotrmiller715]

Super filmik dużo ciekawych informacji

[@fazer9649]

Super materiał :D. Fajnie zobaczyć na filmie swoją miejscowość xd

[@SwiatWciaga]

Którą?

[@fazer9649]

@@SwiatWciaga a był taki wycinek na ziemie Słowińców ;)

[@DarthForest]

Powiem tak nie jestem z Kasztebi ale mam dwie zaprzyjaźnionego rodziny. I poleciłem im twoje filmy i naprawdę zadowoleni że ktoś tak dokładnie mówi na ich temat

[@malgorzatastaniszewska5987]

Pięknie, dziękuję panu

[@jaraskowalski9967]

Jestem Wielkopolaninem i los moich pradziadków był podobny do Kaszubów. Germanizowali ich, wmawiali, że Polska to szajs, a oni trwali w polskości, dzieci robiły strajki, dorośli poszli do Powstania i wygrali Polskę!! My z byłych kresów zachodnich Polski wiemy jak smakuje walka ze szkopami o polskość.

[@Sebastian_Zet_]

czekam z niecierpliwością na Żuławy i Mierzeje, może kiedyś się doczekam

[@marekjozwiak5390]

Znakomity odcinek. Z tym ze wydaje mi sie ze nalezy bardziej odroznic w dziejach PRL-u lata do 1956r i po nim chociaz jeszcze w latach 80-tych kiedy przemierzalem Kaszuby czulem duza nieufnosc i niechec do poruszania pewnych tematow co dedukcyjnie rozumialem na nic nie nalegajac. Ilu Kaszubow zostalo wywiezionych w 1945r i pozniej ? Wywozki dotknely tez poza Slazakami - ok. 70 tys. osob rowniez mieszkancow Warmii i Mazur - np. Ojca Prof. Huberta Orlowskiego zwanego w Poznaniu " orzelkiem...".

[@patrykhinca2361]

Na początku tego wieku za mówienie po kaszubsku na okręcie w wojsku też było się inaczej traktowanym. Oficerowie jak miałem wachtę spali z otwartymi oczami niektórzy na innych okrętach.

[@michab1169]

Polecam gorąco odwiedzić lasy piaśnickie, jest tam przerażająco cicho...jedyne co odstrasza to milion tabliczek i pomników, robiąc z miejsca pamięci, miejsce jarmarku - kto wystawi najpiękniejszą pamiątę :/ co do volkslisty, mój dziadek (Kociewie - wieś Osówek) musiał ją podpisać, został zabrany na frony włoski do pilnowania magazynów, potem dostał się do niewoli alianckiej i wrócił w końcu na Kaszuby i zamieszkał w Gdyni. Odszedł w 1992 roku i nie zdążyłem dowiedzieć się nic więcej...

[@marekjozwiak5390]

Jestes stamtad dlatego staraj sie podtrzymywac pamiec o lasach piasnickich i lesie szpegawskim wsrod osob z innych czesci Polski. W Wielkopolsce Polacy w latach okupacji przymierali glodem - doslownie - i byli zmuszani od 12 roku zycia do niewolniczej pracy ( o glodzie ) na rzecz Reichu ale pozytywem tej sytuacji byl fakt ze trzej starsi Bracia mojego Ojca nie dostali powolania do Wehrmachtu i przezyli. Pozdrawiam i dlon sciskam - zagorzaly kibic pilkarskiej jedenastki Warty w 3 pokoleniu........Michal B.@ P.S. Dane mi bylo poznac wybitnego Kociewiaka i Pomorzanina mec. Zygmunta Wilczewskiego absolwenta prawa na UAM.

[@pliedtka]

Kuźwa, u mnie praktycznie taka sama historia. Mojego dziadka brata także wcielono do Wermachtu (Warlubie, Komorsk) i wylądował w Włoszech. Z niewoli aliantów trafił do Armi Andersa na krótko przed Monte Cassino. Wielu było w Wermachtcie, to fakt ale czy z własnej woli, w to bardzo wątpię. Większość podpisywała Völksliste w związku z represjami, by uratować jakoś skórę. Dziadek razem z kilkoma Ślązakami byli obsługą działa na Francuskim wybrzeżu - oprócz szkolenia nie wystrzelili żadnego pocisku.

[@marekjozwiak5390]

@@pliedtka Ludzie o tym wiedza, przynajmniej ci ktorzy chca tym bardziej ze istnieje ksiazka Ryszarda Kaczmarka " Polacy w Wehrmachcie ". Na Slasku bylo identycznie. Z tego co wiem to w Bydgoszczy czyli w Okregu Gdansk-Prusy Zachodnie niektorym Niemcy przyznawali volksliste droga pocztowa - listem poleconym. Kto chce ten wie....

[@WacjanWaruna]

znakomita robota. Gratuluję. Marzy mi się jeszcze jeden serial w Pańskim wykonaniu. Mianowicie o śląsku. Terytorialnie i ludnościowo, no i historycznie. domyślam się że bedzie to masę roboty. Ale poczekam.

[@SwiatWciaga]

Dziękuję. Jest kilka odcinków o Śląsku - choć ich zakres tematyczny jest inny. Polecam najbardziej odcinek "Ukryte granice".

[@renatamaciejowska7580]

Kaszubi byli przymusowo wcielani do Wehrmachtu. Stawiający opór trafiali do Stutthoff

[@l_u_c_k_i_s]

A ja teraz na Kaszubach:) Borzestowska Huta koło Chmielna i Garcza:)

[@annaj5702]

Do złudzenia przypomina to operację "Tannenberg Wielkopolska".😢 Warto się zainteresować tym tematem bo to działo się w całej Polsce.

[@avatarroku8254]

Piękna robota, zapraszamy na Światowy Zjazd Kaszubów 2022 w Brusach!

[@michapetrycki1048]

Jak zwykle świetny materiał Panie Wojtku. 🤓👍 Co ciekawe - akurat jestem na urlopie z małżonką i dziećmi w Małych Swornych Gaciach - co czyni ten filmik jeszcze aktualniejszym. 😀 Pozdrawiam i czekam - by kiedyś zrealizował Pan podobny materiał o Górnym Śląsku - z którego się wywodzimy. 🙂

[@timebolt-rapid-video]

Thank you for the great product suggestions! I can't reply via Messanger anymore but wanted to thank you... great idea with the image for podcasts!

[@kijek2137]

Frnomenalnie ze wspomniałeś o masakrze pod Starogardem i w Skarszewach bo mieszkam bardzo blisko i każdego roku jest o tym przypominane a cała seria bardzo mnie dużo nauczyła po mimo tego ze większość bohaterów znam ale o niektórych wątkach nigdy nie słyszałem i jest to bardzo budujące Pozdrawiam i życzę powodzenia

[@marekjozwiak5390]

Nie lubie mocno brzmiacych skrotow myslowych ale od dawna mysle o Piasnicy i Szpegawsku jako o pomorskim Katyniu. 19-20 tys. ofiar i poza historykami - dalece nie wszystkimi - terra incognita. Aby nie uleglo zapomnieniu......

[@gryf1882]

@@marekjozwiak5390 Jest jeszcze taka miejscowość jak Stężyca.Tam zamordowali resztę ludzi z gryfa pomorskiego,zdradzonych przez kapusia Kaszubowskiego

[@marekjozwiak5390]

@@gryf1882 Dlatego niech lokalsi z Pomorza pilnuja tych spraw. Stezyce znam ze splywu kajakowego " kolkiem radunskim " i Radunia w chlodnym lipcu 96r. Zaczelismy w Krzesznej i oplynelismy cale kolko na odwrot. Pozdrawiam kibicow Gryfa Wejherowo....

[@szymonlubinski1679]

Super materiał !

[@slonskipieron]

To była niezwykle fascynująca i wciągająca seria o historii Kaszub, a zarazem też smutna bo niestety los nie był przyjazny dla Kaszubów i musieli oni mierzyć z wielowiekową germanizacją, a później polonizacją w czasach międzywojennych i PRL. Naszczęście w 2005 roku kaszubski został uznany za język regionalny w Polsce i jest nauczany w szkołach na Pomorzu, choć mimo przyszłość kaszczubczyzny wciąż jest niepewna. Z drugiej trzeba być dobrej nadzieji bo widzi się że coraz więcej młodych Kaszubów jest chętnych odkrywania swoich korzeni i deklarowania swojej narodowości, a takie filmy edukacyjne jak te mogą im pomóc. Ze Ślązakami było dość podobnie jak Kaszubami w wielu momentach. Choć mówienie po śląsku nie jest obecnie ograniczane i karane jak za PRL'u, to wciąż ten język nie jest uznawany i nauczany tak jak kaszubski, ale mimo to powstaje ostatnio dość dużo przekładów książek na śląski i trochę filmów na KZbin prowadzone po śląsku, a niektórzy ludzie są chętni by poznawać ten język i ja sam znam go w miarę dobrym stopniu i od czasu do czasu się nim posługuję. Śląski podobno występuje także na północnym wchodzie Czech 🇨🇿, bo kawałek Śląska wchodzi w skład tego państwa.

[@marekjozwiak5390]

Szanowny Panie - moze Pan pisac i mowic sobie jak Panu pasuje ale chcialbym Pana poinformowac ze gwara slaska ( w odroznieniu ) od kaszubszczyzny jest bezdyskusyjnie gwara jezyka polskiego jak mowa Podhalan a w Czechach odmiana morawska stanowi jeden z regionalnych wariantow jezyka czeskiego. Sven Zimmermann@ P.S. Poza tym obrane pseudonimy podobnie jak w innym wymiarze nadawane przez rodzicow imiona niekiedy mowia wiecej niz to sie na pierwszy rzut oka wydaje.

[@yugomen1310]

@@marekjozwiak5390 "kzbin.info/www/bejne/a2TLoKebbrF6lZI" z tą bezdyskusyjnością bym nie przesadzał ....

[@marekjozwiak5390]

@@PominReklamy Z patronatem UE a bardziej konkretnie Niemiec. A moze sie myle ?

[@slonskipieron]

💛💙Jŏ przaja ślōnskij gŏdce i mōm Ślōnsk we zŏcy. Chciołbych cōby ta gŏdka sie ńiy traćiła. Bez to weluja za tym aby ślōnskŏ gŏdka boła nauczanŏ we szkołach. Bo to je naszŏ erbowizna.

[@oloszolosz1818]

Bardzo fajna seria, zresztą jedna z wielu świetnych na Twoim kanale. Ostatnio dość przypadkowo trafiłem na temat wyspy Hans. Może chciałbyś zrobić materiał na ten temat? Pozdrawiam

[@mateuszba9657]

Szkoda że to ostatni odcinek z tej serii, łapka w górę jak zawsze. Pozdrawiam

[@piotrrossudowski2758]

To samo było w kiedyś w Norwegii, tam dialektów jest całe mnóstwo.

[@rademeus]

Dziękuję za materiał i za Twój czas poświęcony na jego przygotowanie. Jest szansa na osobny film dot. Pomorza w PRL? Pozdrawiam.

[@ubezpieczeniagrz3455]

Dziękuje 👍

[@michalkrefta4803]

Dziękuję 🥲

[@MrTome96]

Super materiał! Zrobił byś cos takiego o Śląsku albo innych rejonach w Polsce? O wielu tych rzeczach nie miałem pojęcia jestem ciekaw jak ten kraj i ludzie mogą mnie jeszcze zaskoczyć. Pozdrawiam

[@krismajster_86]

27:30 tak było również ze wszystkimi gwarami. Moi przodkowie posługiwali się gwarą kielecką. Mówienie w szkole gwarą było źle widziane. Nawet nie nazywano tego gwarą a "językiem wieśniackim". I nie działo się to za PRL ale na przełomie XX i XXI wieku.

[@adamknopp6631]

Odcinek z książki “Spod Stalingrad do Andersa” Lokator w domu ojca w Tczewie : Któregoś dnia w styczniu Werner wyjechał z pracy bardzo wcześnie. Wrócił do domu prawie o świcie. Był nie tylko zmęczony, ale też bardzo przygnębiony. Nic nie mówiąc, położył się do łóżka. Kiedy wróciliśmy z pracy, siedział z butelką wódki - bardzo już wstawio ny. Ponieważ nie był w pracy, matka zaproponowała mu jakiś posiłek. Niewiele dowiedzieliśmy się. Widać był związany jakąś przysięgą. Po dziękował matce za kolację i powiedział tylko: - Jesteście bardzo przyzwoitymi ludźmi. Kiedy wojna się skończy, pamiętajcie o Szpęgawskim Lesie. Zapytany, co ma na myśli, powtarzał: - Pamiętajcie o Szpęgawsku. Jego tajemnicze wyjazdy powtórzyły się jeszcze kilka razy, a w kil ka dni później wrócił do Rzeszy. Po wojnie okazało się, że te lasy były jeszcze jednym miejscem egzekucji Polaków. W lasach tych ginęli Po lacy już od 22 września. Szacuje się, że zginęło tam od 5-7 tys. Polaków. Nielicznym udało się uciec. Takich miejsc kaźni było na Pomorzu wiele.

[@pliedtka]

Mojego ojca rodzina jak wielu mieszkańców Kaszub, Kociewia musiała oddać dużą część gospodarstwa na rzecz niemieckich osadników z Bessarabii. Jednak udało im się deportacji. Po tym jak prababki brata zabrano do obozu koło Bydgoszczy gdzie zmarł, prababka ze strachu zdecydowała się podpisać Völksliste. No a potem Niemcy zabrali synów do Wermachtu. Ale że nie byli rodowitymi Niemcami los był dla nich milszy i nie znaleźli się głównych liniach frontu. Najstarszy dostał przydział do wojsk walczących w Grecji, gdzie później dostał się do niewoli i w konsekwencji w 2 Korpusie Gen. Andersa. I tak przeszedł przez Monte Casino i resztę Kampanii Włoskiej. Drugi wraz innymi Pomorzanami i Ślązakami na wybrzeżu Francuskim, gdzie bez walki trafili do niewoli Alianckiej. Najmłodszy syn znikł w marcu '45 roku gdy Sowieci przekraczali Wisłę i ślad po nim zaginął. Można powiedzieć że jednak im się udało, bo wiele rodzin spotkał o wiele gorszy los.

[@stanwojcik8221]

Generalnie w szkolach starano sie eliminowac gwary. Pochodze z okolic Lublina i w naszej szkole bylo podobnie jak w relacji cytowanej powyzej. Wprawdzie gwara w naszej okolicy byla juz w zaniku ale jeszcze pojedyncze gwarowe slowa byly przez nas, dzieci uzywane. Mowie tu o latach szescdziesiatych kiedy uczeszczalem do szkoly podstawowej. Chodzi mio to ze surowosc nauczycieli nie musiala wynikac z antykaszubskosci.

[@Krzysztof_Kwiatkowski]

👍Pozdrawiam 😃

[@Siera000]

I cyk leci like Teraz kurwa nie pójdę spać bo muszę obejrzeć poprzednie odcinki serii o Kaszubach

[@sowiogorski5648]

Byłoby cudownie jakbyś przedstawił temat szeroko o zamianie granic w 1951 r (Ziemia Sokolska na Ziemię Ustrzyk D.) ! Pozdrawiam !

[@marekjozwiak5390]

Temat ow juz mozna znalezc na YT.

[@sowiogorski5648]

@@marekjozwiak5390 Przejrzałem. Bardzo krótkie i mało treściwe Materiały

[@michapetrycki1048]

Zapomniałem dodać iż materiały dodatkowe na kanale "Przeczytaj mi świat" są również bardzo ciekawe i uzupełniają główne wątki - np. te dotyczące wspomnianych wcześniej Kaszub. 😀👍 Pozdrawiamy raz jeszcze z małżonką i dziećmi z Małych Swornych Gaci. 👋

[@Ekowal1965]

Jestem Kaszubem ze stony mojej mamy i moge dodac ze wielu Kaszubow wyemigrowalo do Kanady gdzie w prowincji Ontario jest region nazwany Kaszuby.

[@krzysiekstaniak]

Dobry wieczór panie i panowie 😊

[@lukelewkowicz2233]

Moj zyciorys ma babcie z nazeiskiem Kaszuba i podnosze uszy jak slysze to slowo. Jest jedna swiadomosc kturrej potrzebne jest jej utrwalenie. W Kanadzie jest okolica znana polskiej emigracji, jako Kaszuby. Poczatki jej istnienia mialy miejsce przez przesiedlenie ludzi Kaszub za sprawa Prus i Angli. Nikt nie mial w tym wiecej interesu jakt Prusy skumani z Anglia jako armia najemna do walk w Ameryce o utrzymanie hegemoni. Prusy mieli sojusznika z angielskiej strony by wysiedlic Kaszubow na kontynent Ameryki. Wielu ludzi Kaszub za sprawa przetrwania szukalo pracy w nowej ekonomi przemyslu w kopalniach Gornego Slaska.

[@marekmiszkiel8617]

Obejżałem wszystkie odcinki bo mieszkam przy jeziorze Gardno , być może znana jest wam miejscowość Kluki jest tam muzeum Kaszubskie i coroczne " czarne wesele " w maju .

[@dariuszjanta1336]

Represjonowani byli również nauczyciele . Jak np. przybyły inspektor z kuratorium na boisku usłyszał mowę kaszubska to nauczyciele byli poddawani róznym represjom

[@majstered7092]

Moja Prababcia została wywieziona do obozu w Sztutowie bo nie chciała opuścić gospodarstwa i została zagazowana wraz w kilkunastoma żydami Wiele członków mojej rodziny zostało zamordowanych podczas okupacji niemieckiej na ziemiach kaszubskich .

[@michalkrefta4803]

Witam Lekko nie mieli,dziadek opowiadał ze Piłsudski Kaszubom nie ufał urzędów nie dawał. Babcie mówiły już 16-17 września chodziły do niemieckiej szkoły. A maswe grób-y widziałem Kartuzy na wylocie do Żukowa. Podkoniec wojny wykonywano zwłoki i palono napalmem. Dziadek widział te poszczególne etapy . Zbierał jagody

[@joyce120564]

Świetna seria👍 Może pójść za ciosem i kolejna seria o innych regionach w Polsce? Kurpie są dobrym tematem, puszcza biała na obrzeżach Mazowsza. Pozdrawiam i chylę czoła przed talentem i pracowitością Twoją👍

[@andrzejfiuk1170]

Ponoć Kurpiowie to są potomkowie dawnego plemion(a) pruskiego, którzy uciekli przed nawałą krzyżacką która ogniem i mieczem nawracała pogańską wówczas ludność.

[@mirnonwolodyjowski5883]

Moj wujek Franciszek Troszczylow napisal o tym ksiazke o kaszubach wysiedlonych na kongresowke

[@kowal9889]

Pozdro!!!

[@Majkerek]

Wojtku, super materiał jak zawsze. Mam dla Ciebie pomysł na odcinek, ostatnio dowiedzialem sie, ze jest taka wyspa na oceanie indyjskim - Sentinel Północny, i jest o tyle ciekawa, ze zyje na niej ludność tubylcza odcięta od cywilizacji, co jest obecnie bardzo rzadkim zjawiskiem. Chcialbym uslyszec cos wiecej na temat tej wyspy, bo na wikipedii za wiele o tym nie ma, a Ty masz swoje zrodelka pewnie :D

[@lidialezanko8483]

Zdumiewa mnie i zachwyca Twoje zaangażowanie i umiejętność w wyszukiwaniu informacji na tak przeróżne tematy, jakie przedstawiasz w swoich programach. Dziękuję.

[@SwiatWciaga]

Dziękuję!