Kryzys Rzeczypospolitej w XVII wieku | To się przyda w szkole #33

Рет қаралды 1,776

Күн бұрын

#rzeczpospolita #polska #litwa #historia #historiapolski #kryzys #barok #nowożytność #tosięprzydawszkole #elekcje #xvii #gospodarka
Szybki skrót:
1. Straty spowodowane wojnami
A. Każda z armii, która w XVII wieku pustoszyła terytorium Rzeczypospolitej (Szwedzi, Kozacy, Rosjanie) utrzymywała się kosztem podbijanej ludności. Na wsiach wybijano całe chłopskie rodziny, przez co na szlacheckich folwarkach zabrakło rąk do pracy. Przetrwały jedynie większe gospodarstwa, które przejmowały niezagospodarowane czy spustoszone tereny i przeradzały się w LATYFUNDIA MAGNACKIE. Jednak i one nie były w stanie utrzymać handlu na poziomie sprzed wojen, więc stanął eksport na zachodnią Europę, więc ciężko było się wzbogacić.
B. W zniszczonych miastach ciężko były cokolwiek odbudować, nie mając na to pieniędzy. Miasta często stały zniszczone oraz brakowało tam rzemieślników czy kupców.
2. Oligarchia magnacka
Szlachta średnia, zaściankowa i gołota, nie mając własnego źródła utrzymania (ich folwarki zostały zniszczone) szukały zatrudnienia u najbogatszych magnatów. Ponieważ byli politycznie uprzywilejowani i mieli prawo głosu na sejmie, magnaci wykorzystywali ich jako ludzi od głosowania na co trzeba. Taką grupę szlachty nazywamy KLIENTELĄ MAGNACKĄ. Nie interesowali się oni już polityką, a głosowali wyłącznie według instrukcji pracodawcy. Od tej pory wpływ na rządy w Rzeczypospolitej zamiast ogółu szlachty, miało jedynie kilkanaście najbogatszych rodzin magnackich, a ustrój, który się przez to wykształcił, nazywamy OLIGARCHIĄ MAGNACKĄ.
3. SKARB PAŃSTWA
Wskutek wyniszczających wojen skarbiec świecił pustkami. Podstawową formą wzbogacania się państwa były podatki - do ich wprowadzenia potrzebna była zgoda sejmu, jednak szlachta na nim zawsze broniła się jak tylko mogła, by nie płacić podatków. Mimo, że dobrze zdawali sobie sprawę, że państwo jest w złej kondycji, nie chcieli w najmniejszym nawet stopniu dzielić się swoim majątkiem.
Podatki jednak istniały - do 1629 istniał podatek łanowy, płacony od 1 łana ziemi (1 łan ≈ 24,2 ha). Potem zastąpiono go podatkiem podymnym (dym - zamieszkały dom), płaconym od gospodarstw domowych. Podatek pogłówny płacono od każdej osoby powyżej 10 roku życia, czyli od każdej głowy. Hiberna to podatek na rzecz stacjonującego wojska.
4. Problemy wyznaniowe
U progu XVII wieku Rzeczpospolita była krajem wielokulturowym i wielowyznaniowym, powszechnie panowała otwartość i tolerancja religijna. Znaczący wpływ na zmianę tych nastrojów miały kolegia jezuickie, w których członkowie Zakonu Jezusowego nakierowywali młodych na katolicyzm i nastawiali przeciwko protestantom. Z czasem w miastach zaczęto likwidować protestanckie zbory, a protestantów prześladowano - było to zajęcie lubiane przez uczniów jezuitów. Po potopie szwedzkim, kiedy często Polacy i Litwini przechodzili na stronę Szwedów, pojawiła się ogromna niechęć do protestantów (tymi byli Szwedzi). W ślubach lwowskich Jan Kazimierz obiecał wypędzenie z kraju arian - od tego czasu stawaliśmy się katolickim państwem wyznaniowym. (Potop szwedzki 👉 • Potop szwedzki | To si... )
1645 - Colloqium Charitativum w Toruniu; wówczas jedyne na świecie spotkanie ekumeniczne katolików i protestantów
Na wschodzie trwały konflikty między ludnością katolicką, prawosławną i unicką. Na Rusi dominowało prawosławie, jego przedstawicielami byli Kozacy. Unici to prawosławni, którzy uznali zwierzchność papieża, aby patriarchat w Moskwie nie mógł rościć sobie praw do ziem przez nich zamieszkanych. Prawosławni Kozacy się buntowali, ponieważ prawnie traktowani byli jak chłopi i kiedy urbanizacja i kolonializm polskiej i litewskiej szlachty dotarł na Ukrainę, nie chcieli być na równi z chłopami. (Powstanie Chmielnickiego 👉 • Powstanie Chmielnickie... )
Subskrybuj kanał 🔔 kliknij łapkę w górę 👍
Dołącz do grupy 👉 / 167295238495661
Kontakt ze mną - przemyslaw.yt.kontakt@gmail.com
Przyślij mema, a może pojawi się na odcinku :-)