Kvadratura kruga: Srbi u Istanbulu

U godini koja je na izmaku navršilo se pet vekova od kako je Sulejman Veličanstveni sa sobom u Carigrad poveo 2.000 srpskih porodica iz Beograda.
Oni su, nakon Sulejmanovog osvajanja Beograda, odvedeni kao roblje i radna snaga koja bi održavala rimski vodovod i devet izvora sa kojih se Carigrad snbadevao vodom. Sulejman je u Beogradu zatekao izuzetno očuvan i održavan rimski vodovod. Sličan je postojao i u Carigradu, koji nakon zauzimanja Osmanlije nisu znale da održavaju i zato je poveo beogradske Srbe kako bi održavali izvorišta i taj vodovod. Deo njih tada se naselio uz Carigradsku tvrđavu, u mahali koja se i danas zove Beogradska, deo na prostoru gde su bili izvori koje su Srbi čuvali i održavali, a koji se danas zove Beogradska šuma, a deo njih na periferiji Carigrada koji se još uvek zove Beogradsko selo.
Samo pola veka kasnije iz Jagodine i okoline prinudno je odvedena nova grupa Srba u Tursku koja je naseljena u Galipolju. Time nisu završene prinudne seobe Srba u Osmansko carstvo.
Dervišmom, odnosno dankom u krvi u Tursku je odvedeno na hiljade izabranih srpskih dečaka sa prostora Srbije, Bosne i Dalmacije. U periodu od 1543. do 1612. godine na turskom dvoru bilo je deset velikih vezira srpskog porekla. Veliki vezir je imao ulogu sultanovog zastupnika i zamenika, u čijim rukama je praktično bila izvršna vlast. Prvi veliki vezir srpskog porekla bio je Mahnud paša Anđelović, koji je tu titulu stekao za vreme Mehmeda Osvajača, a kasnije zvanje velikog vezira dobijaju Ahmed paša Heregovac, Rustem paša Opuković, Omer paša Latas, Mahmud paša Bušatlija i Mehmed paša Sokolović, najveći i najpoznatiji među velikim vezirima koji su bili srpskog porekla. Mnogi od njih doprineli su usponu i slavi Otomanskog carstva.
Osim njih, na osmanskom dvoru bilo je još 23 vezira srpskog porekla, zatim osam kapudin paša, odnosno admirala, na desetine beglerbegova, tj. upravnika pašaluka i spahiluka, na stotine visokih administrativnih službenika, učitelja i prevodilaca, kao i na hiljade janjičara u turskoj vojsci.
Srbi su osmanskom dvoru dali i dve princeze, Oliveru Lazarević ćerku kneza Lazara, udatu za Bajazita Prvog, koji je postao sultan posle Kosovskog boja i Maru Branković udatu za Murata Drugog, koja je podigla Mehmeda Osvajača. On je kasnije zauzeo Carigrad.
Šta su Srbi još dali Turcima, a šta su kroz vekove, u procesima akulturacije i asimilacije, primili od njih, počev od jezika, preko kuhinje, pa do mentaliteta, saznaćete u novom izdanju Kvadrature kruga.
Urednik: Branko Stanković
Snimatelj: Darko Bursać
Montaža: Marija Baronijan Šašić
Urednik emisije Branko Stanković autor je 18 dokumentarnih filmova i dve drame koje su ekranizovane na RTS-u, a i mnoštva dokumentarnih emisija, koje su, kao i filmovi, nagrađivane na domaćim i međunarodnim festivalima.
Label and copyright: Radio-televizija Srbije
Zabranjeno svako kopiranje video i/ili audio snimaka i postavljanje na druge kanale!
#kvadraturakruga
#rts