Рет қаралды 5,464
رۆڵی پەروەردە و فێركردن لە پێشكەوتی وڵاتدا چییە؟ ئایا پەروەردە و فێركردن لەنێو ناوەندە ناحكومیەكاندا جیاوازی هەیە و پێشكەوتووترە؟ یاخوود دۆخی ئەوانیش باش نییە، ئەم جۆرە پەروەردەی ئێستا هەمانە هیچ جۆرە پێشكەوتنێكمان تێدا دروست دەكات؟ لەم بەرنامەیە بەدواداچوون بۆ وەڵامی ئەو پرسیارانە و چەندین پرسیاری دیكەش كرا، مامۆستایەكی بە ئەزموونی بەرنامەكە رای وایە بەم جۆرە پەروەردەی ئێستا هەمانە هیچ گۆڕانكارییەك دروست نابێت.
ئەوەی گۆڕاوە، تەختە رەشەكە بووەتە سپی
مامۆستایەكی قوتابخانەی ناحكومی میوان لە بەرنامەكەدا باسی لەوە كرد لە سەردەمی خوێندكاری ئەوەوە بۆ ئێستا یەك شت گۆڕاوە ئەویش تەختەڕەشەكەی قوتابخانەكان گۆڕاوە بۆ سپی. رەخنەی ئەوەشی لە مامۆستایان گرت بەوەی دەستیان نییە لە خۆ نوێكردنەوە، ئەو كە منداڵەكانی لە قوتابخانەی حكومین ئاماژەی بەوەدا لە قوتابخانەی منداڵەكانییەوە بانگكراوە كە پارە كۆبكەنەوە بۆ كڕینی هەندێ پێداویستی قوتابخانەكە. ئەو گوتی "ئەركی دایك و باوكان نییە، لە خوێندنگای حكومی پارە بدەن بۆ كڕینی پێداویستی، تەنانەت قوتابخانە هەیە كارگوزاری نییە، مامۆستاكان لەسەر بودجەی خۆیان كەسێكیان بەكرێ گرتووە".
مامۆستایەكی دیكە ئەوەی روونكردەوە كە راستە پلان بۆ گۆڕانكاری هەیە، بەڵام تاوەكو ئێستا نەچووەتە بواری جێبەجێكردنەوە. گوتیشی "ئەوەی گرفتە وەزارەتی پەروەردە، بودجە بۆ پڕۆژە گۆڕانكارییەكانی دابین ناكات. هەندێ لە پێداویستیی قوتابخانەكان كەسانی دەوڵەمەند دابینی دەكەن".
مامۆستایەكی دیكە رەخنەی ئەوەی گرت، هەندێ یاسا بەسەر قوتابخانە ناحكومییەكاندا جێبەجێ دەكرێت بەسەر حكومییەكاندا ناكرێت، بە نموونە لە قوتابخانە ناحكإومییەكاندا 200 قوتابی دەبێت توێژەرێكی هەبێت، بەڵام لە حكومییەكاندا ئەوە جێبەجێ ناكرێت.
"قسەی قوتابییەك لە ناخەوە برینداری كردم"
"خۆزگە مامۆستاكان گەورە دەبوون و لە ئێمە تێدەگەیشتن، خۆزگە لەگەڵ ئەم سەردەمەدا خۆیان دەگونجاند و زانیارییەكانیان نوێ دەكردەوە"، قوتابییەكی نمونەیی ئەو قسەیەی بە مامۆستا سەربەست كەریم، بەڕێوەبەری راهێنان و پەرەپێدانی پەروەردەیی لە سلێمانی گوتووە. مامۆستا سەربەست دوای گێڕانەوە ئەو قسەیە گوتیشی، "قسەی ئەو قوتابییە لە ناخەوە برینداری كردم". ئەو بەرپرسەی پەروەردە دان بەوەشدا دەنێ كە شێوازی وانەگوتنەوە لە كوردستاندا نەریتییە و پێویستی بە گۆڕانكارییە، "دەبێت دیدی ئێمە بۆ پەروەردە بگۆڕدرێت".
مامۆستا سەربەست ئەوەش ناشارێتەوە كە ئێستا بۆشاییەكی گەورە لەنێوان خوێندكار و مامۆستایاندا هەیە، بە كردنەوەی چەندەها دەورە بۆ مامۆستایان هەوڵدەدەن ئەو بۆشاییە نەهێڵن.
سەربەست كەریم ئەوەشی خستەڕوو، یەكێك لە ئامانجەكانیان ئەوەیە لەجیاتی مامۆستا خوێندكار بكەنە سەنتەر و مامۆستاش بكەنە هاریكار و رێبەر و گوتیشی، "ئەگەر مامۆستایانی ئێمە خۆیان نوێ نەكەنەوە كێشەی گەورە لە ناوەندەكانی خوێندن دروست دەبێت".
دەبێت لە ساڵی نوێی خوێندن مامۆستایان ئەم خولە ببینن
مامۆستا سەربەست ئەوەش ناشارێتەوە كە بەبێ دابینكردنی پێداویستییەكانی خوێندن و پێداویستییەكانی مامۆستا پەروەردەیەكی باشمان نابێت، ئەو بەرپرسەی پەروەردە دەڵێت، "خوێندكارانی ئەم سەردەمە بەهۆی ئەوەی کە زمانی دیكە دەزانن، دنیابینییان فراوانترە لە قوتابیانی رابردوو".
بەڕێوەبەری راهێنان و پەرەپێدانی پەروەردەیی لە سلێمانی ئەوەش دەخاتەڕوو، بۆ ئەم ساڵی خوێندن لە سلێمانیدا 176 راهێنەریان هەیە، هەر یەكەشیان 10 قوتابخانەی لە لا دەبێت بۆ راهێنانی مامۆستایان، "لە ساڵی خوێندنی 2024 بۆ 2025 سەرجەم مامۆستایانمان دەبێت 20 كاژێر راهێنان وەربگرن، ئەگەر ئەو راهێنانەی بە مامۆستایان دەكرێت بەردەوام بێت ئەوە سەرەتایەكە بۆ گۆڕانكاری گەورە".
سەربەست كەریم رەخنەی ئەوەش لە قوتابخانە ناحكومییەكان دەگرێت و بۆچوونی وایە جیاوازی چینایەتیان دروست كردووە، "بە چ لێكۆڵینەوەیەك خوێندن لە قوتابخانە ناحكومییەكان باشترە لە حكومییەكان؟ بەڕاستی لە هەندێ قوتابخانەی ناحكومی لەسەر حیسابی خۆش ژیانی قوتابی كۆمەڵێك شتی دیكە لەبیر كراوە".
گیسكەكەی هەیاسی خاس
هەرێم جەمال ئەوەش ناشارێتەوە كە بەردەوام گرفتی جۆراوجۆر بۆ مامۆستایان دروست دەكرێت. ئەو گوتی، "وەك گیسكەكەی هەیاسی خاسمان لێدەكەن، سێ مانگ باشمان دەكەن و چوار مانگ خراپ، لەگەڵ رێزمدا دۆخی مامۆستا بەو جۆرەیە". ئەو مامۆستایە دژی ئەوانەش كە پێیان وایە كورد لە باشووری كوردستان 32 ساڵە حكومڕانی خۆی دەكات. ئەو دەڵێت، "لە 2005ـەوە بە كرداری دەسەڵات و بودجەمان هەبووە".
ئەو بۆچوونیشی وایە، کە دەبێت واقیع لەگەڵ قسەی بریقەدار لێكجیابكرێتەوە و راستییەكانیش بە بەڵگەوە بخرێنەڕوو. ئەو گوتی، "لە هەرێمی كوردستاندا 6874 ناوەندی خوێندنی حكومیمان هەیە لە بەرامبەر ئەوەدا 577 ناوەندی خوێندنی ناحكومیمان هەیە؛ واتە رێژەی قوتابخانەی ناحكومی هەر زۆر كەمترە لە حكومی لەگەڵ ئەوەشدا بە زۆری یەكەمەكانی كوردستان لە قوتابخانە حكومییەكاندان".
هەر لە بەرنامەكەدا، ئەحمەد رەسوڵ كە وەك مامۆستایەكی راهێنەر بەشداربوو ئاماژەی بەوەدا، كێشەكانی كۆمەڵگا بەهەمان بڕ و شێوە لە نێو سیستمی پەروەردەشدا هەن، "بۆیە بۆ گۆڕانكاری لە كۆمەڵگادا دەبێت لە پەروەردەوە دەستپێبكەین". ئەو راهێنەرە روونیشكردەوە ئامانج لە پڕۆسەی خوێندنی كوردستان ناڕوونە، "هەر ئەوەندە دەزانین بۆ بەدەستهێنانی بڕوانامەیەك دەخوێنین، لە ئامانجە قووڵ و فراوانەكەی تێنەگەیشتووین".