Рет қаралды 545
Լիսագոր, գյուղական համայնք Արցախի մարզի Շուշիի շրջանում։ Շուշիի կիրճի վերջնամասում գտնվող բնակավայրերից են Զառիստն ու Լիսագորը։ Մինչև 20-րդ դարի սկզբները Լիսագորը ուներ Թթու ջուր անունը։
Առնվազն 12-13-րդ դարերից սկսած Զառիստը և Թթու ջուր բնակավայրերը գոյություն ունեին։ Բնակավայրի հարևանությամբ գտնվող Թթու ջուր նշանավոր աղբյուրից էլ գյուղը կրում էր Թթու ջուր անունը։
20-րդ դարի 20-ական թվականներին Շուշիի և Թթու ջրի բնաշխարհագրական առանձնահատկություններն ուսումնասիրող գիտնական Ֆիգուրովսկին գրել է․ «Չափավոր տաք, նույնիսկ հով ամառը, որը միաժամանակ համեմատաբար պարզ է ր չոր, այդ վայրը դարձնում է առհասարակ Անդրկովկասի ամենալավ կլիմայական վայրերից մեկը և ամենալավը ամբողջ Արևելյան Անդրկովկասում։ Շուշին և Թթու ջուրը այս տեսակետից վաղուց ի վեր հայտնի են, ինչպես և Դիլիջանը, ամառը այստեղ իր ջերմաստիճանով նմանվում է Ցյուրիխին, Բերնին, Ժնևին և այլ Շվեյցարական և Տիրոլյան վայրերին»։ Պատահական չէ, որ 19-20-րդ դարերում Թթու ջուրը հովեկների, մասնավորապես շուշեցիների համար, հարմարավետ ամառանոցային բնակավայր էր[2]։
Մինչև 19-րդ դարի վերջը Թթու ջուր բնակավայրում միայն հայեր էին ապրում։ 18-րդ դարի վերջերից սկսած հայերը սկսեցին հեռանալ Թթու ջուր գյուղից։ 19-րդ դարի վերջերին գյուղում մի քանի ընտանիքներ էին մնացել։ Ցարական արքունիքը, Այսրկովկասն գերիշխանության տակ առնելուց հետո, իր հետագա նպատակների իրագործման համար տարածաշրջանում ձգտել է ստեղծել նաև ազգային հենարան։ Այդ նպատակով 19-րդ դարի 20-ական թվականներից՝ Երմոլովի կառավարչության շրջանում, Հայոց արևելից նահանգներում բնակեցնում էին ռուսաստանի տարբեր նահանգներից բերված գաղթականներ
1830-ական թվականներից մինչև 1880-ական թվականները Ղարաբաղում հիմնվեցին Շաբա-Կիշլյակ, Ռուս Բորիս, Գորելոյե, Կարյագինո, Միխայլովկա, Նովո-Իվանովկա, Սարատովկա, Սլավյանկա, Նովո-Սպասկոյե, Նովո-Տրոիցկոյե գյուղերը։ 1880-ական թվականներից մինչև 1903 թվական՝ Կոտլյարևկա, 1903-1917 թվականներին՝ Ալեքսեևկա, Գեորգևսկայա, Գոլիցինո, Լևոն-Արխ, ռուսական Խոջալու, Խոնաշեն գյուղերը