Lublin Bezcenny depozyt

Рет қаралды 1,185

Күн бұрын

Zacznij wspierać ten kanał, a dostaniesz te bonusy:
/ @pawelzlublina
Historia bohaterskiego ocalenia wspaniałych obrazów Jana Matejki , rozpoczyna się we wrześniu 1939 roku.
Gdy wojska niemieckiego agresora były coraz bliżej Warszawy, władze Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie, przewidując nadchodzące zniszczenie stolicy podjęły decyzję o ewakuacji wielu bezcennych obrazów.
Skupię się jednak na tych , które miały trafić do Lublina , czyli dziełach Jana Matejki „Kazanie Skargi ” oraz znienawidzony przez niemców „Bitwa pod Grunwaldem”.
Ten ostatni szczególnie był ważny w czasach okupacji bowiem, przedstawia największą bitwę średniowiecza , na której Krzyżacy czyli Niemcy ponoszą wielką porażkę z wojskami polskimi.
Ściągnięte z ram płótno zostało zwinięte i spakowane do długiej na 4.5 metra skrzyni a następnie umieszczone na wozie zaprzężonym w dwa konie.
Ten cenny konwój ruszył do Lublina w asyście dyrektora administracyjnego galerii Stanisława Mikulicza-Radeckiego, wiceprezesa warszawskiej „ Zachęty „ Stanisława Ejsmonda oraz malarza Bolesława Surałły.
9 września o 7 rano konwój z obrazami dotarł do siedziby Muzeum Lubelskiego ,mieszczącego się wówczas w gmachu Wojewódzkiej Biblioteki imienia Łopacińskiego przy ulicy Narutowicza.
Początkowo obrazem zajmowali się profesor Władysław Wojda intendent placówki oraz pracownicy Henryk Krzesiński i Roman Pieczyrak z urzędu miasta.
Gdy niemieccy okupanci dotarli do Lublina rozpoczęło się gorączkowe poszukiwanie obrazu Bitwa Pod Grunwaldem, pierwszym krokiem były brutalne przesłuchiwania pracowników muzeum ( bicie, tortury i straszenie Majdankiem ) miało to miejsce w siedzibie SS i Policji ( w tak zwanej katowni Pod Zegarem ) przy Kurt- Luck Strasse ( obecnie ulica Radziszewskiego ).
Nie uzyskawszy informacji na temat obrazów, Niemcy wyznaczyli wysoką nagrodę pieniężną za wskazanie miejsca ich przechowywania.
By przechytrzyć okupanta, mające w Londynie swoją siedzibę polskie radio nadało fałszywy komunikat o bezpiecznym dotarciu obrazów do Anglii, od tego momentu Niemcy zaprzestali poszukiwań.
Pracownicy muzeum odetchnęli z ulgą, jednak ich spokój nie trwał długo ponieważ na początku lat 40 Niemcy planowali przejąć budynek muzeum.
Znowu pojawiła się potrzeba ewakuacji obrazów, by zmniejszyć krąg osób wtajemniczonych postanowiono zaaranżować fikcyjną wywózkę obrazów z miasta i tu pojawia się postać Franciszka Galery, patrona niewielkiego skweru w dzielnicy Kośminek.
Kilka dni przed Wielkanocą Roman Pieczyrak Naczelnik jednego z wydziałów Zarządu Miejskiego w Lublinie , wydaje polecenie przewiezienia rzeczy do ukrycia przed Niemcami.
Tajemniczym transportem miał zająć się Franciszek Galera , kierownik Taborów Miejskich.
By nie wzbudzać podejrzeń zdecydowano jednak nie posyłać kierownika tylko zaufanego woźnicę Michała Grzesiaka, ewakuację obrazów przeprowadzono w dzień , miała ona charakter zwykłej przeprowadzki jakich wówczas w Lublinie było wiele.
Wóz drabiniasty załadowany został różnościami, meblami , garnkami niczym co mogło wzbudzić zainteresowanie czy podejrzenie.
W miejscu ukrycia skarbu czekał już Franciszek Galera zarówno on jak i woźnica nie wiedzieli dokładnie co takiego wiozą.
Przejazd z Muzeum Lubelskiego na teren Taborów Miejskich ( mieszczących się przy Elektrowni ) nie napotkał żadnych problemów.
Po zamknięciu bramy zakładu i upewnieniu się , że w pobliżu nie ma Niemców rozpoczęto rozładowanie wozu, początkowo nie było tam nic szczególnego , jakieś meble domowe , metalowa balia.
Po chwili zauważono długi, gruby na około 130 cm rulon , okazało się że są to dzieła Jana Matejki i należy je dobrze ukryć przed Niemcami.
Bezpieczny depozyt zaplanowano na terenie elektrowni miejskiej przy ulicy Elektrycznej w budynku gdzie przechowywano sprzęty gospodarcze zakładu Taborów Miejskich.
Mimo wcześniejszego fałszywego komunikatu radiowego o bezpiecznym dotarciu obrazów do Anglii , zachowywano wszystko w sekrecie.
W Wielki Piątek na terenie zakładu zostało tylko kilka zaufanych osób a stróż i dozorca dostali wolne.
Skrytką był głęboki dół odpowiednio zabezpieczony deskami a bezcenny rulon owinięto azbestem, ceratą a na koniec nasmoloną papą.
Skarb zakopano wzdłuż jednej ze ścian i zamaskowano tak by nic nie wzbudziło podejrzeń. Na zasypanym dole wykonano betonową podłogę by nikt nie zorientował się, że ziemia jest świeżo zasypana dodatkowo by zniechęcić Niemców przed dokładniejszym przeszukiwaniem zakopany skarb zastawiono różnymi gratami.
Franciszek Galera i wtajemniczone osoby, przez wiele lat nie wyjawili sekretu, nawet córka naszego bohatera dowiedziała się o wszystkim po tak zwanym wyzwoleniu w 1944 roku.
13 listopada 1944 roku nastąpiło odkopanie obrazów, wszystko zostało nagrane przez Polską Kronikę Fimową następnie premier i członkowie zarządu podpisali akt przekazania obrazów społeczeństwie polskiemu.