MÜHARİBƏ VETERANLARI İSLAM QASIMOV, DAVUD QASIMOV VƏ NAZİM DAVUD OĞLU QASIMOV.

[@DavudQasmov-dw7bs]

AZƏRBAYCAN GÜLƏŞ TARİXİ: ------------------------------------------------ Azərbaycan Güləş tarixi Ölkəmizdə populyar olan Yunan-Roma və Sərbəst güləş idman növləri zəngin tarixə və özünəməxsus ənənələrə malikdir. Milli güləşimizin əksər elementlərini, fəndlər və mübarizə metodlarını əks etdirən, böyük inkişaf yolu keçən Sərbəst güləş idman növü Dünyada Amerikan güləşi kimi qəbul edilərək, mövcud güləşin Amerika Birləşmiş Ştatlarında yarandığını bildirir. Lakin xalqımızın yaddaşında olan “milli güləş” tarixən daha qədimdir.Bu milli güləşin elementlərinə Qobustan qayalarında, şifahi xalq ədəbiyyatında, klassik ədəbiyyatda, dastanlarda rast gəlmək olar. Güləşin qədimliyini sübut edən faktlardan biri Azərbaycanda toy və bayram şənliklərində insanların bu növdə özlərini sınamalarıdır.Azərbaycanda güləş yarışları xüsusi yerlərdə: Zorxanalarda keçirilirdi. 20-ci əsrin əvvəllərində pəhləvanlarımız Sali Süleyman, Rəşid və Cümşüd Yusifov qardaşları Dünyada tanınırdılar. “Milli güləş”in inkişaf etməsi və gənclərin sevimli məşğələsinə çevrilməsi bir tərəfdən milli irsimizi və ənənələrimizlə bağlıdırsa, digər tərəfdən sonradan meydana gəlmiş peşəkar məktəbli ilə əlaqədardır. Hələ, 1789-1871-ci illərdə yaşamış Hüseynqulu Mürsəlqulu oğlu, onun tələbəsi Məşədi Əbdül Əli oğlu Axundov, Şomu Abdulla, Mirzə Həşim oğlu Məhəmmədhüseyn, Sar Pənci və başqaları milli güləş ustaları kimi məşhur olmuşlar. Azərbaycanda güləş öz təşəkkülünü ikinci Dünya müharibəsindən sonra tapmışdır.”Kusturud” idman klubunun təşəbbüskarlarından və oradakı məşğələlərin iştirakçılarından olan əməkdar idman ustası Rza İbrahim oğlu Baxşəliyev Azərbaycan Respublikasında güləşin banilərindən sayılır. Rza Baxşəliyev SSRİ-nin əməkdar idman ustası, Azərbaycanın əməkdar bədən tərbiyəsi və idman xadimi, əməkdar məşqçi, Azərbaycan Dövlət Universitetinin şərqşünaslıq fakültəsinin və Bədən Tərbiyəsi İnstitunun məzunu, güləş üzrə 20- qat Azərbaycan çempionu olmuşdur. Rza Baxşəliyev məktəbinin yetirmələri dəfələrlə SSRİ çempionları Musa Babayev və İbrahimpaşa Dadaşovu, SSRİ çempionatının dəfələrlə mükafatçısı və Ümumdünya tələbələri Universiadasının qalibi Muxtar Dadaşovu, ilk dəfə 1952-ci ildə Helsinki Olimpiya Oyunlarında gümüş medal qazanan Rəşid Məmmədbəyovu misal gətirmək olar.Bu məktəbin davamçıları və ölkəmizdə sərbəst, eləcə də milli güləşin inkişafında İslam Hümbətov, Alkiviad Pavlidi, İsak Cəfərov, Sabir Hüseynov, Camal Yaqubov, Ehsan Kərimov, Oktyar Məmmədbəyovun sonrakı illərdə Dünya çempionu, Olimpiya Oyunlarının mükafatçısı Aydın İbrahimovun, SSRİ və Azərbaycan çempionlarının qalib və mükafatçısı Rəhim İsmayılovun, Nadir Məmmədovun, Kamal Cəmilovun, Eldar Marqunovun, Ramiz və Fazil Həsənov qardaşlarının Kamal və Sarı Səmədov qardaşlarını, Nəcəf Çöliyevin, Göyüş Məmmədovun, Arif və Kamal Həsənov qardaşlarının, Nuhbaba və Hacıbaba Şıxıyev qardaşlarını, Xankişi Hüseynovun, Emin Ramazanovun, Cabir Həsənovun, Firudin Həsənovun, Soltan Kərimovun, Əli Məmmədovun, Ramazan Səmədovun, Mustafa Orucovun, Dünya Kubokunun sahibi, Avropa Çempionu Rafiq Haciyevin, Yaqub Məmmədovun, Oqtay Hüseynovun, Seyxan Ocaqovun, Nadir Rəhimovun, Manaşir və Livi Mişiyev qardaşlarının, Tahir və Məmməd İbrahimov qardaşlarının, Cavanşir, Xanlar və Ağayusif Qurbanov qardaşlarının, Xosrov Cəfərovun, Çingiz Quliyevin, Nağı Quliyevin, Firudin Ağasıyevin, Ramiz Tağıyevin, Həsrət Məmmədyarovun, Ələddin Hacıyevin Tahir Əliverdiyevin, , Sevindik Səfərovun, Muxtar Novruzovun, Rəhim Novruzovun, İlham Abbasovun, Dünya və Avropa çempionu Xəzər İsayevin, Telman və Ələddin Paşayev qardaşlarının, Aslan Ağayevin, Nadir Həmidovun, Azər İsayevin. Elşad Allahverdiyevin, Firdovsi Umudovun, Nazim Əlicanovun, Elman Əsgərovun, Abil İbrahimovun, Namiq Sevdimovun, Olimpiya çempionu Namiq, Dünya çempionu Arif Abdullayev qardaşlarının, Vüqar Qurbanovun, Vüsal Axundovun, Saday İsmayılovun, Rüstəm Ağayevin, Həmid Rəsulovun, Tahir Əliverdiyevin və başqalarının əmək və xidmətləri olmuşdur. 19-cu əsrin sonlarında və 20-ci əsrin əvvəllərində Fransız güləşi adlanan və təşəkkül tapan Yunan-Roma güləş növünün vətəni Yunanıstandır.Qədim Ellada da müharibələrə sonqoyub, güc-qüvvələrini idman meydançalarında nümayiş etdirmələri istəyindən Olimp dağında yandırılan tonqal cəngavərləri yarışmalara dəvət siqnalı idi.Bu yarışlarda kürəkdən yapışaraq bir-birinə güc gəlmələri Yunan-Roma güləşinin ibtidai əsasları idi.Ölkəmizdə əvvəllər klassik güləş kimi tanınan Yunan-Roma güləşi ikinci Dünya müharibəsindən sonra təşəkkül tapmışdır.İlk Dünya çempionu titulunu 1978-ci ildə Meksikada keçirilən Dünya çempionatında Arif Niftullayev qazanmışdır. 1980-1990-cı illərdə Məhəddin Allahverdiyev 3 qat Dünya çempionu tituluna sahib olmuşdur. Azərbaycan respublikasında Yunan-Roma güləşinin inkişafında RZA Baxşəliyevin,Ağakərim Tağıyevin, Əhmədağa Hüseynovun, Mənsur Bayramovun, Şahmar Rzayevin, Nazim Qasımovun, Nəcəf Nəcəfovun, , Elçin Cəfərovun, Ağakişi İsgəndərovun, Əhəd Quliyevin, Fikrət Tahirovun, Fikrət Əhmədovun, Kamal Rzayevin, Əliqulu Həsənoğlunun, Qəhrəman Cəbrayılovun, İsmayıl Əbdülqadirovun, Hüseynağa Ələsgərovun, Firudin Qurbanovun, Viktor Abdiyevin, Kamandar Məcidovun, Əhəd Əliyevin, Əli Əliyevin, İlham Umayevin, Natiq Eyvazovun, Ceyhun Zahidovun, Vilayəddin Hacıyevin, Rəşid Əliyevin, Qərib Əliyevin, Allahverdi Bağırovun, Mustafa Orucovun,Fərhad Paşayevin, Viktor Avdişevin,Zakir Məmmədovun, Əlyar Əliyevin, Ağalar Aslanovun, Heydər Əliyevin, Azda Əliyevin, Vüqar Aslanovun, Vitali Rəhimovun, Tahir Zahidovun, Rəsul Çunayevin, İsmayıl Çöpsiyevin, Rövşən Bayramovun, Elbrus Məmmədovun, Emil Bəşirovun, Arif Mehdiyevin, Nurəddin Rəcəbovun, Vilayət Ağayevin, Seymur Qasımovun, Tofiq Eyvazovun, Şəkərxan Alısmanovun, Hicran Şərifovun, Azad Əsgərovun, İlqar Abdulovun, Fuad Əliyevin, Rafael Əliyevin,Zöhrab Əliyevin, Olimpiya Çempionu Fərid Mansurovun və başqalarının əmək və xidmətləri olmuşdur. Yeniyetmələr arasında Azərbaycandan ilk dünya çempionu Mənsur Bayramov olub .( ABŞ 1969 il )