"Мал сэтэрлэх" хэмээх нь...

East Asian Buddhism and particularly in Tibet and Mongolia, the release of animals, particularly birds or fish, into their natural environment became an important way of demonstrating Buddhist pity. In Tibetan Buddhism it is known as Tsethar;[6] whilst in Mongolia it was known as сэтэр (Сэтэрлэх... This practice is based on a passage in the Mahāyāna Sūtra of Brahma's Net (Ch: Fanwang Jing), which states that "...all the beings in the six paths of existence are my parents. If I should kill and eat them, it is the same as killing my own parents. ... Since to be reborn into one existence after another is the permanent and unalterable law, we should teach people to release sentient beings." In the later Ming dynasty, societies "for releasing life" were created, which built ponds in which to release fish that were redeemed from fishermen for this purpose[citation needed]. They also bought other animals which were sold in the markets and released them.
It is increasingly recognized that animal release has the potential for negative environmental impacts, including as a pathway for the introduction of invasive species into non-native environments. This may lead to biodiversity loss over time.[7] Further, some animals are captured for the explicit purpose of being released.
Мал сэтэрлэх зан үйл
Сэтэр хэмээх нь Цэтар буюу насан гэтэлгэх хэмээх энэ насан туршид нь амь насыг нь дархлах, эдэлж хэрэглэх, үс ноосыг нь ашиглахаас үүрд дархлах зан үйл юм.
Хэдий тийм боловч тухайн сэтэрлэсэн мал хөгширч зөнөх үед сүргийн дотроос идэр залуу, хүч чадал сайтай, ижил зүсмийн малыг сонгон сэтрийг шилжүүлэх, эсвээс хөгширч нүд аниваас “эзэн шүтээн мордов” хэмээн сэтэр шилжүүлэх ёсон буй.
Энэ мэтчилэн хүч чадал, өгөөж шим ихтэй малаа овоо тахилгын үед уул усны эзэн савдагт “онголон өргөх” адуу малын буян хишгийг дэлгэрүүлэн, айл өрхийн амар амгалан, цог хийморийг бадруулах зорилгоор бурхан шүтээндээ өргөж, сэтэрлэх зан үйлийг үйлддэг.
Овоо тахилгын үед сэтэр татах бөгөөд таван өнгийн хив бөсийг тарни тогтоол, даатгал уншлага бүхий сахиусны хамтаар цагаан хонины юмуу цагаан тэмээний ноосон утсаар шилбэлэн уг малын зөв талын далан дээрх ноосонд эсвээс дэлэнд батлан уяж, тарни шившлэгээр амилуулан сэтэрлэнэ.
Түүнчлэн айл өрхүүд сар шинийн дараа сахиус бурханаа тахин, хишиг даллага авах үед сэтэртэй малынхаа сэтрийг сэргээдэг.
Мөн айл өрхүүд зурмал, сийлбэрлэн бүтээж бурхан шүтээнийхээ ойр залсан нь элбэг. Энэ мэт онголон сэтэрлэх мал нь эр, эм аль нь ч байж болох бөгөөд тухайн сахиус шүтээнээс хамаарч өнгө зүсийг нь ихэд чухалчилна.
Говий лха буюу Заяагч таван тэнгэрийн үүднээс хөх, бор зүсмийн морь
Галын тэнгэрийн үүднээс орог шар ямаа, шар халзан буюу шар түрүүт хонь, улаан ямаа
Улаан сахиус, тангарагтаны үүднээс улаан сэрх Цагаан өвгөний үүднээс цагаан зүсмийн үхрийг Гүнжи лхамо буюу өвлийн охин тэнгэрийн үүднээс тэмээ
Эрлэг номун хааны өмнөөс хөхвөр хуц Махагала бурханы үүднээс хар бараан зүсмийн морь
Лусын эзний үүднээс хөх ямаа Балдан лхам бурханы үүднээс хонгор халиун, толин сартай шарга морь
Долоон бурханы үүднээс шар халзан хонь зэрэг малын хүйс, төрөл зүсийг сонгохдоо урьдаас уламжилж ирсэн ёс заншлыг дагаж мөрддөг байна.
Зургийг Бурханч лам Г. Пүрэвбатын урын сангаас.

[@uncruisesbolor.j6598]

Гялайлаа