Рет қаралды 221
Ο οικισμός του Σπηλαίου σύμφωνα με έρευνες αρχαιολόγων είναι ένα από τα παλαιότερα κατοικήσιμα χωριά της περιοχής. Από την εποχή του σιδήρου το 1100 π.Χ. βρισκόταν στην ίδια τοποθεσία που καταλαμβάνει και σήμερα. Σε κοντινή απόσταση έχουν ανακαλυφθεί τα τείχη της αρχαίας ακρόπολης με μήκος 1 χλμ. όπως και νεκροπόλεις όλων των ιστορικών και προϊστορικών χρόνων.
Στην ευρύτερη περιοχή τα χρόνια της επανάστασης έδρασε και η οικογένεια Ζιάκα. Γνωστότερος ήτανε Γιαννούλας Ζιάκας, ο οποίος οχύρωσε το Σπήλαιο μετατρέποντας το σε προπύργιο των επαναστατών εναντίον των Τουρκαλβανών. Συμμετείχε ακόμη στην υπεράσπιση του Μεσολογγίου όπου έχασε και τρία μέλη από την οικογένειά του. Η πορεία του στα πεδία των μαχών σταμάτησε αφού δολοφονήθηκε στην πόλη των Γρεβενών το 1826.
Την σκυτάλη παρέλαβε ο Θεόδωρος Ζιάκας, ο οποίος με νέους μαχητές τον Φεβρουάριο του 1854, ξεκίνησε από την Λαμία με σκοπό να επιστρέψει στα Γρεβενά, και να δώσει νέα πνοή στην επανάσταση. Μετά από μάχες που έδωσε στην κεντρική Πίνδο, αποκομμένος από τις άλλες επαναστατικές ομάδες, αναγκάστηκε να οχυρωθεί στο Σπήλαιο Γρεβενών, το οποίο ήτανε το τελευταίο οχυρό των αρματολών. Εκεί το Μάιο του 1854 έδωσε μια άνιση μάχη με τον στρατό του Αβδή Πασά των Ιωαννίνων, η οποία έληξε με την παρέμβαση των ξένων διπλωματών απομακρύνοντας τον πληθυσμό του χωριού στην ελεύθερη Ελλάδα (Λαμία). Ο Θεόδωρος Ζιάκας πέθανε το 1882 στην Αταλάντη σε ηλικία 84 χρονών.