ΜΝΗΜΗ ΝΙΚΟΥ ΣΚΑΛΚΩΤΑ | 30 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ (19-9-1949) | ΕΡΤ | 1979

Η ταινία αποτελεί προσωπογραφία του συνθέτη Νίκου Σκαλκώτα που φωτίζει σημαντικές πτυχές της ζωής και του έργου του μεγάλου δημιουργού. Συνεντεύξεις ανθρώπων που τον γνώρισαν, μελών της οικογένειάς του και προσωπικών του φίλων ξετυλίγουν με τις αφηγήσεις τους την μουσική του διαδρομή και σκιαγραφούν την προσωπικότητά του.
Ο Νίκος Σκαλκώτας γεννήθηκε στη Χαλκίδα το 1904. Προερχόμενος από οικογένεια με μουσική παράδοση - οι γονείς του έπαιζαν στη Φιλαρμονική Χαλκίδας και παρέδιδαν μαθήματα μουσικής- στα πέντε μόλις χρόνια του, άρχισε να παίζει βιολί. Με τον θείο του, που ήταν κι εκείνος μουσικός, ξεκίνησε τα πρώτα του μαθήματα. Σπούδασε βιολί στο Ωδείο Αθηνών, λαμβάνοντας κατά την αποφοίτησή του την ανώτατη τιμητική διάκριση του πρώτου βραβείου και χρυσού μεταλλίου. Για τα χρόνια εκείνα μιλάει η πιανίστρια Κική Βερδεσοπούλου, αδελφή του συνθέτη.
Με την Αβερώφειο υποτροφία του Ωδείου Αθηνών ο Νίκος Σκαλκώτας έφυγε στο μεσοπολεμικό Βερολίνο για να συνεχίσει τις σπουδές του, όπου ήρθε σε επαφή με σπουδαίους καθηγητές - σπούδασε κοντά στον περίφημο Γερμανό βιολιστή Βίλλυ Ές- αλλά και με μια παρέα εκλεκτών Ελλήνων σπουδαστών όπως, ο Δημήτρης Μητρόπουλος, η Πολυξένη Ματέυ Ρουσσοπούλου, η Νέλλη Ασκητοπούλου-Ευελπίδη, ο Αντώνης Σκόκος και η Κατίνα Παρασκευά-Σκόκου. Από νωρίς στράφηκε στη σύνθεση και μαθήτευσε δίπλα στον Φιλίπ Γιάρναχ και τον Αυστριακό συνθέτη Άρνολντ Σένμπεργκ, γνωστό για το υψηλό επίπεδο της διδασκαλίας του και την αυστηρότητα των απαιτήσεών του, ο οποίος διέκρινε το ταλέντο του μαθητή του. Μιλούν σχετικά ο μουσικολόγος Γιάννης Παπαϊωάννου, η πιανίστρια Μαρίκα Παπαϊωάννου και η Νέλλη Ευελπίδη.
Για την περίοδο του Βερολίνου και τη φιλική του σχέση με τον νεαρό Νίκο Σκαλκώτα, μιλάει ο συνθέτης Γιάννης Κωνσταντινίδης (κατά κόσμον Κώστας Γιαννίδης), ο οποίος έκανε επίσης εκείνη την εποχή τα πρώτα του καλλιτεχνικά βήματα. Στη συνεργασία της με τον Νίκο Σκαλκώτα, το 1930, αναφέρεται η πιανίστρια και φίλη του από τα χρόνια του Βερολίνου Πολυξένη Ματέυ-Ρουσσοπούλου.
Κατόπιν, γίνεται λόγος για τα δύσκολα χρόνια της επιστροφής του στην Αθήνα το 1933, όταν αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το Βερολίνο, μετά την άνοδο του Ναζισμού στη Γερμανία. Είναι η περίοδος που αντιμετώπισε την εχθρότητα των ομοτέχνων του, την μη αποδοχή του έργου του, και την σταδιοδρομία του ως βιολιστή στο τελευταίο αναλόγιο της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών. Ο Γιάννης Παπαϊωάννου, στη συνέντευξή του, προσπαθεί να αιτιολογήσει τους λόγους απόρριψής του από μουσικό κατεστημένο, γεγονός που σε συνδυασμό με τις οικονομικές δυσκολίες τον οδήγησαν σε βαθιά μελαγχολία και ο ίδιος ο Σκαλκώτας απομονώθηκε στον εαυτό του. Για τη δυσκολία πρόσληψης του έργου του από το ελληνικό κοινό μιλάει, επίσης, η Μαρίκα Παπαϊωάννου. Κατά την περίοδο αυτή, στην Αθήνα, και μέσα σε 16 χρόνια ως τον πρόωρο θάνατό του, από επιπλοκή κήλης, το 1949, ο Σκαλκώτας έγραψε τον μεγαλύτερο όγκο του έργου του, το οποίο επρόκειτο να ανακαλυφθεί μεταθανάτια. Τότε συνέθεσε και τους “36 Ελληνικούς Χορούς” το χειρόγραφο των οποίων αφιέρωσε στον φίλο του Δημήτρη Μητρόπουλο. Η εκτέλεση 4 από τους 36 χορούς έγινε για πρώτη φορά στην Αθήνα, από τον Δημήτρη Μητρόπουλο το 1955, στο πλαίσιο του Α΄ Φεστιβάλ Αθηνών, με τη Φιλαρμονική της Νέας Υόρκης. Ταυτόχρονα, η αδερφή του Κική Βερδεσοπούλου εξηγεί πώς γράφτηκαν οι «36 Ελληνικοί Χοροί».
Το τελευταίο μέρος του ντοκιμαντέρ εστιάζεται αποκλειστικά στο έργο του Νίκου Σκαλκώτα. Για τη δυσκολία συγκέντρωσής του, για τα χαρακτηριστικά του έργου του και για την μοναδικότητά του, μιλάει ο Γιάννης Παπαϊωάννου (1915-2000), ο οποίος είχε προσωπική επαφή με τον Σκαλκώτα, μιας και τον γνώρισε όταν ήταν μόλις 13 ετών. Ο ίδιος συνέβαλε καθοριστικά στην προσπάθεια συγκρότησης και διαφύλαξης του αρχείου του συνθέτη, καθώς και της έκδοσης και διεθνούς προώθησης του έργου του. Στην ταινία μιλούν επίσης για τον Νίκο Σκαλκώτα, οι βιολονίστες Σπύρος Τόμπρας και Τάτσης Αποστολίδης, η σύζυγος του Σκαλκώτα, πιανίστρια Μαρία Παγκάλη η οποία αναφέρεται στη γνωριμία τους και σε στοιχεία του χαρακτήρα του, καθώς και ο συνθέτης Νίκος Μαμαγκάκης, που εκείνη την περίοδο ο ίδιος έγραφε το έργο του “Εγκώμιο στον Σκαλκώτα, για κλαρινέτο”, ο οποίος εξαίρει τη μουσική ιδιοφυία του Σκαλκώτα.
-------------------------------------------------------------------------------------
Κάντε εγγραφή στο κανάλι μας : / @musicvaultgr
Ακολουθήστε μας στο Facebook : musicvault.gr/
Ακολουθήστε μας στο Instagram : 3tragoudia
------------------------------------------------------------------------------
Τα πνευματικά δικαιώματα ανήκουν εξ ολοκλήρου στους δημιουργούς. Το βίντεο ανεβαίνει στο KZbin ως υλικό αρχείου και σε καμία περίπτωση για την δημιουργία κέρδους από αυτό.