Nazım Hikmet Hopa'da: İlk tutuklama, ilk yargılama, ilk cezaevi

Nâzım Hikmet 61 yıllık hayatına 1902'de Selanik’te, toplam 17 yıllık mahpusluk hayatınaysa 1928'de Hopa’da başladı.
Türkçenin en büyük, en yenilikçi, aynı zamanda en çok çile çekmiş şairlerinden biri.
Nâzım Hikmet, komünist olduğunu her fırsatta göğsünü gere gere söylemişti; 1923'ten beri aktif olarak Türkiye Komünist Partisi üyesiydi.
Hopa, Nâzım'ın şiir serüveni bakımından da önemlidir. "Hopa hapishanesinin tesiri şiirimde kendini gösterdi" der.
Nâzım Hikmet'in fırtınalı hayatının pek bilinmeyen bu kısa ama önemli bölümünün izini sürdük.
Nâzım Hikmet ve İsmail'i (Bilen) Peronit köyünde yakalatan Sabri Çiçek'in oğlu yakalanma hikayesini anlattı.
Nâzım'la beraber hapis yatanların çocuklarını Hopa'da ve Fındıklı'da bulduk, onların ağzından şairin mahpusluk hayatını dinledik.
Hopalılar da gönüllerinde yaşattıkları Nâzım Hikmet'i anlattı.
Video-haber: Mustafa Alp Dağıstanlı, Esra Yalçınalp
Teşekkürler:
Gökhan Salihoğlu (Kemençe)
Sedat Yıldız (Tulum)
Harun Aksu (Hemşin kavalı ve türkü)
Hasan Azaklı (Bir Zamanlar Hopa)
Adnan Bostancıoğlu
Nazım Hikmet Kültür ve Sanat Vakfı
Turgut Çeviker
Şendoğan Yazıcı
Alptekin Ocak
Haluk Oral
BBC Türkçe internet sayfası: www.bbc.co.uk/turkce
Facebook: / bbcturkceservisi
Twitter: / bbcturkce
Instagram: / bbcturkce

[@lazzuriblues]

Nazim Hikmet 3 Haziran 1963 yılında öldüğünde, ben Hopa Yavuz Selim ilk okuluna yeni başlamıştım. Nazım Hikmet'in Hopa hapisanesinde yattığını yıllar sonra öğrendiğimde içim bir buruk olmuştu. O hapisane, Hemen Ortaokulumuzun çaprazında ,Hopa çarşısına doğru yüz, bilemedin ikiyüz mt. kadarlık bir mesafedeydi. Hapisanenin girişi deniz tarfındaydı. Cadde tarafında ,hemen yaya kaldırımı hizasında, ufak demirparmaklıklar vardı. Üstelik her zaman, demir çubuklara sım sıkı sarılmış eller ve yoğun sigara dumanları hiç eksik olmazdı. Bazen yoldan geçenlere seslenirlerdi, parmaklıklar arasından uzattıkları bozuk paralarla , kendilerine Köylü, Birinci veya Bafra sigarası almalarını isterlerdi. . Çocukluk işte, şehir merkezine her gidişimizde, korkudan , mahkumlarla göz göze gelmemek için o tarafa hiç bakamazdık. Nazım Hikmet Hopa hapishenesinde neler yaşamış, neler hissetmiş kimbilir ? Bu düşüncelerle, 3 Haziranların birinde, yani tam da O'nun ölüm yıldönümünde yazdığım bir şiiri aşağıda paylaşlak istedim. " Bir Nazım göçtü bu diyardan yüreğimin diline, Oysa, nizamsız manzumeleri , kendisi gibi bir " Nazım." Sıktıkça "Bana ne"lerin köküne kibrit suyunu , Ve "Katık" gibi ,bu sofrada direnmek.. Hopa maphusanelerinde hamsili ekmek... Yan ranzada uzanmış yatıyor bir adam. Ekmek yavan, Çorba yavan Hayat yavan Sırtı döşek, gözü tavan Rüzgar boooool, yağmur boool.. piyon booool ispiyon bol.. Bir de, üstüne üstlük hep akardi dam. Ve şu bizim İsmali, Arhavili yiğit adam. Çoook ama çok sevdim, bilmem nedendir... Hadi bir çigara tellendir.. Şimdi kalk o iskemleden de yürü parmaklıklara inzibat postalından az ötedeki benim "Memleketim" Bu yüzdendir, lime lime parçalanıp dökülûr etim.. "Memleketim " ahhhhhhh, memleketim. Ateşin tam ortasında, Ateş basıp içimi, cayır cayır alevlerde yanmazdım... "Masmavi olur devlerin gözü" deselerdi asla inanmazdım. ve , inandıklarım uğruna yığıldı seneler, bilmem nedendir... Hadi bir çigara tellendir.. Ölüm yakın.. kendine bir yol bulmuş söğüt ağacı... Anadolunun tam ortasında, göz kırpıyor bana inat İçimde hasret ,burnumda yağmur sonrası toprak kokusu. ki..... ben Nazım Hikmet Ran.... ki Bu gün ,günlerden 3 Haziran

[@anlaydn3686]

Nazım Hikmet’in Hopalıların hayatına bu kadar dokunduğunu ancak bu kadar güzel anlatılabilirdi. Emeği olan herkesin yüreğine sağlık.

[@nazmorhan5451]

HOPALİIYIM DAHA HOPAYI GÖRMEDİM GELİP GÖRECEĞİM 68 YAŞINNDAN SONRA

[@apuskin70]

Gerçekten çok iyi dokunmuş

[@ssexalted]

hopalaıların hayatına dokunması kadar hopalılarda nazımın hayatına gambazlayarak dokunmuş

[@cemburak6586]

Nazım'a ve hakkı yenmiş tüm aydınlarımıza özlemle... Değerli emeğiniz için gurur duydum. "Yoldaşlar, ölürsem o günden önce yani, - öyle gibi de görünüyor - Anadolu'da bir köy mezarlığına gömün beni ve de uyarına gelirse, tepemde bir de çınar olursa taş maş da istemez hani... 1953, 27 Nisan Barviha Sanatoryumu"

[@nur7616]

Yasamak bir agac gibi tek ve hür, Ve bir orman gibi kardescesine...

[@awokado7655]

Teşekkürler BBC. Dış mihrakta olsan en azından kendi insanımızın yapamadığını sen yapıyorsun :)

[@feritcansirkeci4640]

Dış mihrak da

[@apuskin70]

Bu nasıl bir yaklaşım ??? Biraz saygı lütfen , mükemmel bir video hazırlamışlar ... Dış mihrak ???

[@orhanalbayir5167]

Sonundaki abinin şiirini on kere dinledim. Ancak bu kadar güzel soylenirdi

[@melisakocak78]

Teşekkürler ekip, teşekkürler BBC ve teşekkürler Nazım Hikmet Kültür ve Sanat Vakfı.

[@kayafener9013]

ama insan burkuluyor.

[@MCkts]

Hüzünlü, hüzünlü olduğu kadar gurur verici. Bilgi de var. Örneğin: ' Nazım Hikmet' in kaymakama alfabeyi öğretmesi, köylü diye aşağılanan kişileri yükseltmesi, büyüklük kompleksi yaşayanlara dönerek: ' Sen kendini ağa görüyorsun da köylü diye aşağıladigin fakirler Lâtin alfabesini senden önce öğrendi, ne haber diyor. ' Size kendimden bahsetmek isterim müsaade ederseniz , lütfen: ' Ben İngiltere de yaşıyorum uzun yıllar. ' Ben de Nazım Hikmet sevgisiyle özgürlük mücadelesi, eşitlik, kadın, çocuk hakları ve tabiata da dostça davranalım diye ' 12 Eylül faşist cuntası tarafından hapisler, sürgünler, zindanlar, .... Şu anda İngiltere de 26 senedir evden çıkamıyorum, hastaneler ve dünyanın en güzel yeri Türkiye ye senede 10 gün gelebiliyor. 'Yine de umutsuz yaşanmaz, hastane' ye gittiğimde cevremdekilere ceserat vermeye çalışıyorum. Örneğin nerelisin, diye sorular sorarlar: ' Ben de dünya yurttaşıyim, dünya saatte 108 bin kilometre hızla güneşin etrafında dönerken şuraliyim diyebilirmiyiz....? Yine örneğin kendine ingiliz'im diye beni hor görüp aşağılayıcı bir tavırla kendini yükseklik hastalığından kurtaramayip 74 yaşında öldü! Komşu oğlu Uzak Doğuya gittiği gün kalp krizi geçiriyor , iki gün sonra kız kardeşi merak edip evine gittiğinde sandelye'de oturur vaziyette ölmüş. Tabi biz duymadık , mesafe iki komşu kapısı bitişik 30 santim. Eşim cenazesine katıldı, iki oğlu var biri polis, diğeri postacı. Arada buzlar eridi, eşim iki gün de bir yemek verdi oğlu bizi anne baba bildi. Çünkü küçük oğlu 45 yaşında. ' Annesi ölen komşuya dedim ki: komşuluk hakkı akrabadan önce gelir, annen bana düşmanca baktı yıllarca, bir merhaba demedi, bir bardak çayımızı içmedi, yemek yemedi, bir samimiyet içinde olsa ambulans atardık annen ölmez di dediğim de komşu: annem sizi yabancı gördü, hor gördü dedi. ' Burada çıkarılacak ders: ' Ölürken mal, mülk mezara gitmiyor. Teşekkürler bu yaşantıyı sizinle paylaşmak istedim. Nazım Hikmet sayesinde yiğit ' Hopalilarin ne kadar misafirperver olduklarını dinleyince Hopaya gitmek istedim, maalesef yürüyüp gidemem, rahatsızım. Sevgi ve saygılar. Ben de biraz kendimi' Hopali hissediyorum...

[@kayafener9013]

@@MCkts o kadar güzel yazmışsın ki hem de üşenmeden👐

[@MCkts]

@@kayafener9013 Teşekkürler Kaya Fener. ' Montasque derki: ' Dikkatli bir okuyucu, yazarın görmediklerini yazardan daha iyi görür der. Siz de de bilgi ve bilinç var, yaşantınızda sağlık ve mutluluklar dilerim, memnun oldum tanıştığımıza,

[@kayafener9013]

@@MCkts Rica ederim, kendimce analiz etmeye çalışıyorum, Montasque'dan örnek çok güzel, ben de memnun oldum tanıştığımıza, bakarsın buralarda tekrar denk geliriz ve konuşuruz yine:), tabi denk gelmeden önce de konuşabiliriz, şimdilik görüşürüz 👐

[@ibrahimkorkmaz3141]

Heykelin yanında Piraye kafe vardı ismi değiştirildi :( BBC ye de teşekkürler fakat diğer efsaneler yaşamını sürdürüyor:) İzin hiç kaybolmayacak.İyi ki buralardan geçtin Nazım Hikmet...

[@alidemir4536]

İki yıl Fransızca ve felsefe-sosyoloji öğretmenliği yaptım Hopa Lisesi'nde 1976-1978 yılları arasında. Sonra da, N. Hikmet'i anlatmaya çalıştım çok kez yurtiçi ve yurtdışında. Fransız şairlerinin Nazım için yazdıkları şiirleri çevirdim Türkçe'ye (Charles Dobznyeski, Patrıck Pérez Secheret, Annie Salager, Andrei Voznessenki) Anısına çok saygıyla...

[@tuceyildiriim]

Ben bir insan, ben bir Türk şairi Nazım Hikmet. Ben tepeden tırnağa insan, tepeden tırnağa kavga, hasret ve ümitten ibaret...

[@naideerturk537]

Unutulmaz süper bir şair

[@nazmanmak2286]

Bulunduğu her yerde ışık saçmış bir şair Nazım Hikmet.

[@istanbulnoisemusicstudio7617]

Bir sevdadır Nazım Hikmet

[@augustblanqui1543]

Ekibin eline sağlık. Teşekkürler.

[@oktaykarakurt8986]

Bir İnsan Düşünün, Kısa Bir Zamanda Bütün İlçenin Yüreğine Dokunmuş Ve Gelecek Nesilde Aynı Yürekle Aynı Tutkuyla Besleniyor.. Selam Olsun İnsanların, Aşkların, Şairlerin Şairine..

[@mehmetozgen9541]

Çok teşekkürler ellerinize sağlık

[@muhammedgunduz407]

Mükemmel olmuş gerçekten elinize sağlık

[@apuskin70]

Teşekkürler bu güzel video için . Roportajlar mükemmel olmuş ) Hopa nın insanıda bir başka mükemmel ama , helal olsun . Hafızaları ne kadarda diri Nazım konusunda . Heykelini dikmişler 👏🏻👏🏻👏🏻

[@duyguyagmur2669]

izlerken ağlamaya başladım ya neden böyle bir insan bu kadar haksızlığa uğradı? vasiyeti anadoluda gömülmekti şimdi bambaşka ülkede... keşke birileri mezarını buraya taşısa adamın vasiyetini bile gerçekleştiremedik.... kırgınım hemde çok

[@ulasilhan7604]

Bu kadar insanın nazımı tanıması ve şiirlerini bilmesi çok güzel bir durum.

[@yakupparlayc153]

Heyyyy Hikmet'in Oğlu! Geçtiğin yer bastığın toprak efsaneleşmiş. Sen ne büyük bir şairsin.

[@ahadtas683]

Çok güzel olmuş, Hopa'ya tekrar gidince heykele de gideceğim bu arada ablacım izliyorsan öpüyorum seni :***

[@ahmetgurbuz3260]

Teşekkürler..!!

[@ayberkteker31]

Dünyadan bir Nazım geçti!

[@hazryiyicipezevenk2910]

Kemençeyi dayadınız kulağımıza.

[@serdarpalaz1667]

Emeği geçenlere çok teşekkürler. Nazım Ustaya da bin selam olsun...

[@djkk5097]

9:35 de o nasıl bir Türkçedir ya. Nazımın dokunduğu yerde Türkçe doğmuş galiba

[@Emre-we7bo]

Doğmuş değil de korunmuş aslında. Cumhuriyetten önceki dönemlerde de fazla karışıklığın olmadığı göç almayan bir yer. Oysa batıda fetihler yapıldıkça göç edildiği için çeşitlilik de fazla. Anadolumuz çok değerli sapasağlam türk milletinin kökleri. Şaire sadece evini değil gerçekten yüreklerini açmışlar. Ben de artvinliyim, öyle has öyle bozulmamış ki hem doğası hem insanı... türklük nedir insanlık nedir kültür nerededir, işte dedelerimiz gösterir. Medeniyeti batsın karman çorman olmuş şehirlerimizin...

[@apuskin70]

ünlü bir düşünür Hopa laz-acar, Artvin acar yani bu insanlar Gürcülerin bir kolu . Türklğü nerden çıkardınız be kardeş ? Adam lazca ya çevirdi şiiri , izlemedinmi ? Anadolu nun insanı hepten güzeldir etnisite siz ! Türklük te güzeldir doğal olarak ...

[@apuskin70]

Aynen 😍

[@rfrbekar8137]

Güzel memleketim benim çok duygulandım ne güzel insanlar geçmiş efsane isimler❤

[@saltuf4743]

Ne Nazim Hikmet' in ne de BBC' nin ideolojilerini begenirim fakat Karadenizli bir Turk vatandasi olarak Turkiye' nin onemli bir sairi ve degeri olan Nazim Hikmet icin hazirlanan bu belgeseli begendim, emegi gecenlerin ellerine saglik.

[@sercanozan3166]

Saltuf küçücük beyninle begensen ne olur begenmesen ne olur böcek

[@saltuf4743]

@@sercanozan3166 tipe bak, kendini zeki zanneden dangalak Turk komunisti :)

[@harungundogdu1994]

Ne güzel bi belgesel böyle…

[@cagataycag8936]

Böyle memleket böyle insanlar sevilmez mi be

[@izzetciprut]

Belgesel formatında olsaydı daha güzel olurdu.

[@sarpimoleni5936]

10 saat daha olsa izlenirdi.

[@ayhanustabas]

Nazım Hikmet in yolu Hopa dan geçti ya, ya bu onur, vefa Hopa ya yeter, yattığı hapishanenin önünde sevdiği kıza bir şeyler söylemeye çalışan genç ne şanssızdı, oysa şimdi Nazım Hikmet in şiirini okuyan hangi genci geri çevirebilir bir genç kız.

[@mustafagocmen5678]

Güzel bir belgesel. Sonsuz yaşamında Nazımı tanıyabilme çok önemli. İnsanlar nasıl sevecen, nasıl içten ve samimi anlatıyorlar. Topraklarına Nazımın ayakları değmiş... Büyük mutluluk. İnsan olabilmek için bu kadar acı, bu kadar hasretlik, bu kadar edebi kişilik gerekiyormuş demekki. Şimdilere baktığımızda insan olabilmenin ne kadar meşakkatli bir şey olduğunu anlıyoruz. Sevgimizin ve gönlümüzün sonsuzluğundasın Nazım Hikmet!

[@mahircayan6513]

Biz bu türküleri elbette işitecek değiliz, toprağın altında yatar upuzun, çürür kara dallar gibi ölüler, toprağın altında sağır, kör, dilsiz. Ama bu türküleri söylemişim ben daha onlar düzülmeden, duymuşum yanık benzin kokusunu traktörlerin resmi bile çizilmeden.

[@tudorssss]

İyi ki varsınız

[@sinasikorkusuz2198]

Nazım hikmet de bu videoya bu müziği isterdi .helâl olsun.

[@engind.8298]

ne tuhaf yüzleşmeler yaşanmış

[@serdarx57]

Buna benzer bir belgeselde, Bursa cezaevinde yatarken etkilediği insanlarla ilgili mevcut Nazımın. insanlarda, hep aynı duygu ve sevgi Nazıma karşı; Bir hapislik adam, bu kadar etkiliyebiliyorsa insanları korkmadan, senelerdir boşuna korkmamış habis ruhlar Nazımdan.

[@goncaciniviz5189]

Ne güzel sahip çıkmışız Nazım 'a

[@arenerdur211]

!!!!!

[@ekremuspapazolous5812]

CANIM KARADENİZİM TRABZON DAN HOPAYA SELAM

[@ahmetgurbuz3260]

Yani Karadeniz'in o güzel görüntüleri ile bir paylaşım yapıyor, Nazım Hikmet'in hayatın bir kesiti anlatıyorsunuz ama videoda kemençenin sesini fon müziği olarak kullanıyorsunuz (anladık da), hiç olmaz sa kemençenin sesini biraz olsun daha alttan verebilirdiniz.. Yani her şeyin bir cılkını çıkartmayı çok iyi biliyorsunuz.. Nazım Hikmet Ran ile ilgili anlatılan o güzel anıları dinlerken izlerken sinir oldum.. Büyük usta ışığın bol olsun..

[@apuskin70]

Gayet güzel olmuş ) neden bu kadar kızgınlık ? Birşeyide eleştirmeyin sizde ) görmeyin ...

[@mustafakiran7554]

thank you bbc

[@osmanarslan7844]

Nazım hilmetin dünyaya saçtığı ışık hiç sonmeyecek çok mücadele adamı çok eziyetler çekti aklıma gelince ağlarim

[@hazryiyicipezevenk2910]

13:00 Kafkaokur

[@yeteratan7508]

Ülkenin üzerine Doğan Güneş ışıklarını hep cezalandırmışlar nasıl bir ülkede yaşıyoruz Yolumuzu aydınlatanlar hep engellerle karşılanmış ve yok edilmiş😭😭😭Nazım Hikmet Gibiler Allah Rahmet Eylesin Devri Dayım olsun🖤🖤🖤

[@ondercigir]

Bu fon muzigi bukadar yuksek olmak zorunda mi. İnsanlarin konuşmasini duyamiyoruz.

[@musimo15]

24:06 Ankara olması bu resimdeki yerin

[@nurs.9036]

Fon müziği bu kadar ön plana çıkarmaya gerek var mıydı yahu? Kimin ne dediği anlaşılmıyor, zaten kısık sesli konuşuyor insanlar, müzik baltalamış videoyu.

[@yusufcaglar4742]

11:40 daki soundu kurtce mi lazca mi nece o bilen var mi birde adi ne

[@hazretimahluk6704]

Yusuf Çağlar Hemşince

[@mbmb7576]

Kobanice

[@guzveel5754]

Cezaevlerini eskiden daha çok sanki deniz kenarlarına inşaa etmişler

[@berrinakpinarerdogan8779]

Sağ olun var olun Mustafa Alp Dağıstanlı ve Esra Yalçınalp.

[@haydaring]

ay nasıl hopa'da geçen bir olayda durmaksızın kemençe kullanmayı düşündünüz, şeytanın aklına gelmez

[@zeyneppakyardm7582]

ya içim parçalandı bizim niye aydınlarımız hep hapishane lerde suç lari ne koca bir hiç

[@ayvazmauletov8974]

Buyuk adam ,buyuk usta.

[@apuskin70]

Nazım müthiş bir öğretmen aynı zamanda . Mahkumdan kaymakama herkese latin alfabesi öğretiyor ...

[@esinkaraoglan9010]

Bursa ceza evinde yatarken beraber calistigim odacimiza da okuma yazma ogretmis cok dinledim nazim i

[@xxgerardd0837]

Yaşarken Türkiye de neredeyse kimse tanımazken sovyet rusya da o zamanların en çok tanınan en büyük şair ve oyun yazarıydı.Öldükten sonraki kuşaklar için türkiyenin en büyük şairi olurken,rusya da tanıyan bile yok.Hangisi daha kötü bilemedim,yaşarken hakkını verip ölünce unutmak mı ,yoksa yaşarken yok sayıp ölünce kıymet bilmek mi ? Biz türkler de klasiktir hep öldüğünce anlarız değerini

[@yenerulutas5588]

Hasta oldum aydın ve hoşgörülü hopalılar sevgiler

[@logosnaki]

ya şu güzelim videoyu kemençe midir zurna mıdır gıy gıy gıy kulağım kanaya kanaya izledim . ne gerek vardı

[@menzilmenzilli5509]

"Nakşibendilerin Toplumsal ve Kültürel Katkıları" kitabı çıktı. (Yasin Yayıncılık) Çok şaşıracaksınız

[@1972cemil]

Hopa'ya gidesim geldi izleyince

[@adamsmith3392]

kemençe resitali dinlemek istesem kemençe resitali yazardım Nazım Hikmet belgeseli izlemek istiyorum??

[@hakkkurt1498]

"Bazan mısra gibi dudaklardayız...bazan kimsin diye soran bulunmaz..."

[@ssexalted]

hopalılar nazımı gambazlamış resmen, adam da babasının nasıl gambazladığını anlatıyor. keşke gambazlayacaklarına sahip çıksalarmış

[@ekakalandia2663]

Xopa re Lazepishi❤

[@savasdoganer]

Karadenizliler hala aynı şekilde meraklı. Size ayak üstü 40 soru sorar sülalenizi öğrenirler anlamazsınız. Artvinliler candır bu arada ❤️👋

[@muratinal6934]

Amca bilmiyorum diyor ama, gasteci nasıl bilmezsin deyip girişecek az kaldı.

[@arenerdur211]

:(:(:(:(:(:(

[@mbmb7576]

Kobani günlerini de izlemek isteriz

[@AliDemir-wu9ek]

Muhbirlik dünyanın en aşağılık mesleğidir

[@MCkts]

Muhabirlik meslek olamaz, olsa olsa kalleşlik, üç kuruşa kendini satmak, milyon milyar olsa da satmamak. Aşağılık işler. Muhabirin işi bittiğinde bir köşeye atılır. Lütfen muhabirliği yanlış telefuzla ' Meslek demeyin,. Sağlık dilerim

[@anl474]

Kemençe sesinden dolayı yarıda bıraktım.Başka bahara artık.