ศูนย์วิจัยพัฒนาพืชสวนตรัง ประสบความสำเร็จในการวิจัยสะตอพันธุ์ดีพื้นถิ่นปักษ์ใต้

ศูนย์วิจัยพัฒนาพืชสวนตรัง ประสบความสำเร็จในการวิจัยสะตอพันธุ์ดีพื้นถิ่นปักษ์ใต้ โดยคัดเลือกสายพันธุ์ดีที่ชนะเลิศการประกวดมาจากหลายจังหวัด รวมทั้งจังหวัดตรัง ทำให้ได้สะตอพันธุ์ดี “พันธุ์ตรัง 1” จุดเด่นออกผลผลิตปีละ 2 ครั้ง โดยเฉพาะให้ผลผลิตนอกฤดูกาล ตอบสนองความต้องการของเกษตรกร ใช้เวลาปลูกน้อยประมาณ 3-4 ปี ฝักดกเรียงเมล็ดชิด ขณะนี้ยอดสั่งจองกิ่งพันธุ์จำนวนมาก จนผลิตต้นกล้าพันธุ์ไม่ทัน
ที่ศูนย์วิจัยพืชสวนตรัง ต.ไม้ฝาด อ.สิเกา จ.ตรัง นายฉัตรชัย กิตติไพศาล ผอ.ศูนย์วิจัยพัฒนาพืชสวน พร้อมด้วยนางชยานุช ตรีพันธ์ นักวิชาการการเกษตรชำนาญการ กลุ่มงานวิจัย ศูนย์วิจัยพืชสวนตรัง พร้อมด้วยเจ้าหน้าที่ นำผู้สื่อข่าวเยี่ยมชมแปลงปลูกสะตอสายพันธุ์ดี “พันธุ์ตรัง 1” (Trang 1)” ที่กำลังออกผลผลิตห้อยดกเต็มต้นจนเกือบถึงพื้นดิน โดยสะตอพันธุ์ตรัง 1 นี้ มาจากการที่ศูนย์วิจัยพืชสวนตรัง ได้ทำการรวบรวมคัดเลือกสะตอพันธุ์ดีที่ให้ผลผลิตนอกฤดู คือ ระหว่างเดือนพฤศจิกายน-เมษายน มาจากหลายจังหวัดทั่วภาคใต้ รวม 12 สายพันธุ์ เช่น สตูล, สงขลา ,พัทลุง,ระนอง สุราษฎร์ธานี และจ.ตรัง นำมาปลูกไว้ที่แปลงทดลอง ตั้งแต่ปี 2546 จนกระทั่งขณะนี้ประสบความสำเร็จในการวิจัย จนได้สะตอพันธุ์ตรัง 1 ออกมา สามารถเป็นพันธุ์แนะนำให้แก่เกษตรกรได้ ตั้งแต่ปี 2560 ฝักดก ฝักตรง ใช้เวลาปลูกน้อย เมล็ดเรียงชิด ออกนอกฤดู
นางชยานุช ตรีพันธ์ นักวิชาการการเกษตรชำนาญการ กลุ่มงานวิจัย ศูนย์วิจัยพืชสวนตรัง กล่าวว่า ผลผลิตที่เห็นขณะนี้ เป็นการออกในฤดูกาล ส่วนที่ออกนอกฤดูกาลไปแล้ว เมื่อประมาณปลายเดือนกุมภาพันธ์ที่ผ่านมา ตอนนั้น ฝักจะสวยงาม ทำให้ขณะนี้ดูเหมือนว่า ฝักจะไม่สมบูรณ์เท่าช่วงที่ออกนอกฤดูกาล อาจจะเป็นเพราะว่าความสมบูรณ์ของต้นลดลง เพราะออกผลผลิตไปแล้วรอบหนึ่ง ซึ่งเป็นรอบเป้าหมายของการทดลอง อยากได้สะตอพันธุ์ดี ออกนอกฤดูกาลช่วยเหลือเกษตรกรให้ขายได้ราคาดี ซึ่งในการทดลองวิจัยเริ่มตั้งแต่ปี 2546 ได้รวบรวมสะตอพันธุ์ดีที่ผ่านการชนะเลิศการประกวดมาจากหลายจังหวัดทั่วภาคใต้ ซึ่งถือว่าเป็นพันธุ์ที่ดีอยู่แล้ว นำมาปลูกทดลอง เป้าหมายอยากศึกษาวิจัยหาพันธุ์ดีที่สามารถให้ผลผลิตนอกฤดูกาลได้ อยากส่งเสริมช่วยเหลือเกษตรกร เนื่องจากว่าฤดูปกติจะมีสะตอออกมาเยอะ ทำให้ราคาตก ซึ่งในช่วงที่ผลผลิตออกมาเยอะราคาตกอาจจะเหลือฝักละประมาณ 3 บาท แต่ถ้าเป็นสะตอที่สามารถออกนอกฤดูได้ราคาขายจะสูงถึงราคาฝักละ 7 - 15 บาท ยิ่งถ้าส่งขายในตลาดภาคกลางบางครั้งจะได้ราคาสูงถึงฝักละ 20 บาท ซึ่งสะตอพันธุ์ตรัง 1 เป็นสะตอข้าว ซึ่งปกติของสะตอข้าวลักษณะฝักจะบิดพลิ้วเล็กน้อย แต่สะตอพันธุ์ตรัง 1 ฝักจะตรง เมล็ดสม่ำเสมอเรียงชิดติดกัน รสชาติหวาน มีกลิ่นฉุนน้อยกว่าสะตอพันธุ์อื่น ที่สำคัญคือ ออกผลผลิตนอกฤดู ใช้เวลาปลูกประมาณ 3 ปี ก็จะเริ่มออกดอก แต่การออกผลผลิตจะขึ้นอยู่กับความอุดมสมบูรณ์ของต้น ซึ่งจะไม่เกิน 4 ปี ทั้งนี้ ถ้าต้นสมบูรณ์มากๆ ผลผลิตที่ได้จะดก ไม่ต่ำกว่า 200 ฝักต่อต้น และต่อมูลประมาณ 12 ฝักขึ้นไป ส่วนเมล็ดประมาณ 15 - 16 เมล็ดต่อฝัก ในแปลงทดลองจะมีทั้งหมด 12 สายพันธุ์ เป็นพันธุ์ดีที่ทางศูนย์ไปเก็บรวบรวมมา จนสามาถคัดมาได้ 1 สายพันธุ์ คือ สะตอพันธุ์ตรัง 1 และเป็นพันธุ์แนะนำให้เกษตรกรได้ปลูก
ทางด้านนายฉัตรชัย กิตติไพศาล ผอ.ศูนย์วิจัยพัฒนาพืชสวน กล่าวว่า สำหรับสะตอพันธุ์ตรัง 1 นั้น ลักษณะเด่นที่สำคัญที่สุด คือ สะตอพันธุ์ตรัง 1 ฝักจะตรง เมล็ดมาก ไม่ฉุนมากนัก เป็นที่ต้องการของผู้บริโภค แต่สะตอข้าวทั่วไปฝักจะบิด รวมทั้งจะให้ผลผลิตปีละ 2 ครั้ง ทั้งในฤดูและนอกฤดูกาล ส่วนสะตอสายพันธุ์อื่นจะให้ผลผลิตเฉพาะในฤดูเท่านั้น ซึ่งผลผลิตนอกฤดูจะให้ราคาที่สูงกว่าในฤดูประมาณ 3 - 4 เท่า ซึ่งจะเป็นการเพิ่มมูลค่า และรายได้ให้แก่เกษตรกร ที่ปลูกสะตอพันธุ์ตรัง 1 ทั้งนี้ หลังจากศูนย์ฯทำวิจัยสำเร็จ ก็ได้ขึ้นทะเบียนสะตอพันธุ์ตรัง 1 ขึ้นทะเบียนเป็นพันธุ์แนะนำ หลังมีการเผยแพร่ประชาสัมพันธ์ออกไปปรากฏว่า เป็นที่ต้องการทั้งคนในพื้นที่ และนอกพื้นที่สูงมาก ยอดจอง ณ ปัจจุบันขณะนี้รวมแล้ว 75,000 ต้น ขณะที่ศูนย์วิจัยผลิตต้นพันธุ์ได้ปีละ 10,000 ต้น เท่านั้น ทำให้ขณะนี้ทางศูนย์ฯเร่งหาทางส่งเสริมให้เกษตรกรได้ปลูก จึงพยายามสร้างเครือข่ายการผลิตต้นพันธุ์ ทั้งเครือข่ายเกษตรกร และเครือข่ายสถาบันเกษตรกร ให้สามารถเร่งผลิตต้นพันธุ์จำหน่าย จะเป็นช่องทางหนึ่ง ให้สามารถผลิตต้นพันธุ์แจกจ่ายให้แก่เกษตรกรได้เพียงพอความต้องการ สร้างงานสร้างรายได้ให้แก่เกษตรกร และกลุ่มเกษตรกร
อย่างไรก็ตาม สำหรับสะตอ เป็นผักพื้นเมืองทางภาคใต้ของประเทศไทย เป็นที่นิยมบริโภคทั้งในประเทศไทยและประเทศเพื่อนบ้าน เนื่องจากสะตอเป็นพืชผักที่มีรสชาติดี สามารถปรุงอาหารได้หลายรูปแบบ มีคุณค่าทางอาหารสูง มีคุณค่าทางเภสัชวิทยา คือ ช่วยลดความดันโลหิต ยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อแบคทีเรียและเชื้อรา ช่วยลดน้ำตาลในเลือด และยังช่วยกระตุ้นการบีบตัวของลำไส้อีกด้วย