„OPERACJA WISŁA NA PODKARPACIU 1947 - 2017”"(7/8) - Działalność UPA na Pogórzu Przemyskim

mgr Artur Brożyniak, IPN Oddział w Rzeszowie -
„Działalność UPA na Pogórzu Przemyskim kwiecień-czerwiec 1947”,
Archiwum Państwowe w Przemyślu, Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Przemyślu oraz Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej w Przemyślu pod honorowym patronatem Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Rzeszowie i Prezydenta Miasta Przemyśla zorganizowało konferencję naukową,,Operacja Wisła na Podkarpaciu 1947”.
Koniec II wojny światowej nie zakończył wielu walk partyzanckich. Zwłaszcza te, między Ukraińską Powstańczą Armią a Ludowym Wojskiem Polskim na terenach południowo-wschodniej Polski nie ustawały, a wręcz się nasilały. UPA chciała zapobiec akcji repatriacji na tereny ZSRR i stworzyć z terenów polskich własne niepodległe państwo. Genezą Akcji „Wisła” była śmierć 28 marca 1947 r., w wyniku zasadzki w Jabłonkach gen. Karola Świerczewskiego, co dla ówczesnych władz stanowiło pretekst do generalnej rozprawy z podziemiem ukraińskim działającym na południowo-wschodnich obszarach Polski od 1945 r.
Wysiedlenia w ramach Akcji „Wisła” rozpoczęły się 28 kwietnia 1947 r. o godz. 4.00 nad ranem i trwały do 8 sierpnia 1947 r. W czasie jej trwania z Bieszczad wysiedlono 140 tys. osób narodowości ukraińskiej. Osadzanie Ukraińców na nowych terenach były szczegółowo określane w zarządzeniach najwyższych władz państwowych. Chodziło o przeniesienie ich na od tereny oddalone od granicy oraz aby zapobiec tworzeniu się zwartych skupisk wysiedlonej ludności.
Do dziś Akcja „Wisła” jest różnie interpretowana przez historyków. Jedni twierdzą, że jej celem było zniszczenie UPA, inni podkreslają, ze w ramach odpowiedzialności zbiorowej dotknęła wielu niewinnych ludzi zupełnie niezwiązanych z działalnością ukraińskiej partyzantki. Właśnie takim rozważaniom służyła konferencja.