Рет қаралды 2,751
tranpoze orgda nasıl yapılır? nelere dikkat etmemiz gerekir?
ÜRK MÜZİĞİNDE TRANSPOZE (GÖÇÜRME) NASIL YAPILIR
TRANSPOZE NEDİR: Makam dizilerini, ses aralıkları aynı kalarak başka ses tonlarına taşımaya(aktarmaya) transpoze, göçürme(şed) denir.
TRANSPOZE NEDEN YAPILIR
Kadın, erkek gibi insan ses tonları farklıdır. Herkesin şarkıları zorlanmadan rahat okuyabilmeleri için, şarkılar kendi ses tonlarından çalınır.
Transpoze yapılırken makam dizisiin ses aralıklarının aynı olması şarttır.Aralık bozulursa makam da bozulur.
ÖNEMLİ NOT: Dizideki ses aralıklarının hepsi eşit olmadığı için transpoze yapılırken diyez ve bemollerin yerleri değişir. Bu durum genellikle müziğe yeni başlayan, bilgisi az kişilerin kafasını karıştırır. Öğrencilerime transpozeyi üç ay anlattığım halde kafası karışıp anlamıyanlar çoğunluktadır. Bu durum normaldır. Çünkü transpozeyi anlamak belirli bir bilgi seviyesini gerektirir. Onun için bu konuyu elimden geldiğince kolaylaştırarak anlatmaya çalışacağım.
SES ARALIĞI NEDİR
Ses aralığı kısaca iki nota arasındaki ses genişliğidir. Tam sesler 9 koma yarım sesler Batı Müziğinde 4.5 , Türk Müziğinde 4 koma genişliğindedir.
Aralıkları ana dizide gösterecek olursak:
BATI MÜZiĞİNDE DO MAJÖR, TÜRK MÜZİĞİNDE ÇARGÂH MAKAMI DİZİSİ
Mİ-FA ve Sİ-DO seslerinin arası YARIM SES 4.5 koma, diğer ses aralıkları TAM SES 9 komadır.
Not: Türk Müziğinde yarımsesler 4 komadır. " B " harfi ile gösterilir.
Tam sesler 9 komadır. " T " harfi ile gösterilir.
Yine aşağıdaki dizilerde göreceğiniz " S " harfi aralığın 5 koma olduğunu gösterir.
" K " harfi aralığın 8 koma olduğunu gösterir.
" A " harfi aralığın 12-13 koma olduğunu gösterir.
Transpoze (göçürme) yapılırken bu koma değerlerinin esaplanıp eşit olmasına dikkat edilir.
BUSELİK MAKAMI
AÇIKLAMA: Aşağıdaki T B T T B T T harfleri şu anlama geliyor. T ler tam sesleri gösterir değerleri 9 koma dır. B ler yarım sesleri gösterir değerleri 4 komaır. BU HESAPLAMANIN NASIL YAPILACAĞINI HİCAZ MAKAMINDA ANLATACAĞIM.
Buselik makamını LA kararlı çalarsak yukarıdaki sesleri alır. SOL kararlı çalarsak aşağıdaki sesleri alır. Bu aynı zamanda Nihavend makamı olur. Çünkü Nihavend makamı Buselik makamının " şeddi " dir.(SOL perdesine göçürülmüşüdür.)
Nota bilmeyenler için üstteki şekil açıklaması: SOL diyez(yeden)-LA(durak)-Sİ-DO-RE-Mİ(güçlü)-FA-SOL-LA
SOL(durak)-LA-Sİbemol 5 koma-DO-RE(güçlü)-Mİbemol 5 koma-FA-SOL
Buselik 5' lisi Kürdi 4' lüsü
------------------ -----------------
LA-Sİ-DO-RE-Mİ-FA-SOL-LA
Buselik 5' lisi Kürdi 4' lüsü
------------------------------ --------------------
SOL-LA-bSİbemol-DO-RE-bMİbemol-FA-SOL
------------------------------------ ---------------
Mİ-FA5koma diyez-SOL-LA-Sİ-DO-RE-Mİ