Oxirgi raqam

Kalit so’zlar:Sonning yuqori darajasi, asosining oxiri bir bilan tugaydigan sonlar ,asosining oxiri 3,7,9 bilan tugaydigan sonlar, asosining oxiri 2,4,6,8 bilan tugaydigan sonlar
Matematika fani shunday qiziqarli va go’zal fanki, bu fan ishqida ne-ne olimlar, allomalarni o’ziga jalb qilgan.Sonlar nazariyasi ustida bir necha asrlar muqaddam boshqotirishgan. Hozirgi kunda ta’lim muassasalari matematika o’qituvchilarini barchasi ham sonlar nazariyasida shunday tushuncha borki sonning yuqori darajasining oxirgi ikkita raqamini topishdir. Bu mavzuni yoritish uchun quyidagilarga etibor berish lozim bo’ladi. Jumladan; Sonning yuqori darajasining oxirgi ikkita raqamini toppish uchun biz raqamlarni 5 guruhga bo’lib olamiz va o’rganamiz.
1.Sonlarning quyi darajasini oxirgi ikki raqamini toppish.
2.Asosining oxiri bir bilan tugaydigan sonlar .
3.Asosining oxiri 3,7,9 bilan tugaydigan sonlar.
4.Asosining oxiri 5 bilan tugaydigan sonlar
5.Asosining oxiri 2,4,6,8 bilan tugaydigan sonlar
Sonlarning quyi darajasini oxirgi ikki raqamini toppish uchun misollar orqali tushuntirishga harakat qilamiz.
1. Buning uchun sonlarni biz 50 va 100 sonlarni ishtirok etkizib yig’indi yoki ayirma ko’rinishida yozib olamiz.misol uchun 58=50+8, 47=50-3, 98=100-2, 67=100-33
Chunki 50 va 100 ning istalgan darajaga ko’targanimizda va juft songa ko’paytirganimizda uning ohirgi ikkita raqami doimo nol bilan tugaydi. Buni quyidagi misolda ko’rishimiz mumkin.
Demak,
2. Oxirgi raqami bir bilan tugaydigan sonning istalgan darajasini oxirgi ikkita raqamini toppish. Misol: ning oxirgi ikkita raqamni toping.
Biz bilamizki birning istalgan darajasi doimo birga tengligidan sonni darajaga ko’targanimizdagi birlar xonasidagi raqamimiz birga teng bo’ladi, o’nlar xonasidagi raqamimiz esa sonning o’nlar xonasidagi raqam bilan darajaning birlar xonasidagi raqamni ko’paytmasiga teng bo’ladi. Ya’ni o’nlar xonasidagi raqam 4*3=12 ning 2 sini yozamiz .Shunga o’xshash quidagi misollarni ham ko’rishimiz mumkin.
3. Oxirgi raqami 3,7,9 bo’lgan sonlarni oxirgi ikkita raqamini toppish uchun shu sonlarni oxirgi raqamini birga keltirib olamiz.
bo’ladi.
Misol.
4. Oxirgi raqami 5 bilan tugaydigan sonlarnin yuqori darajaga ko’targanda quyidagi formula orqali oxirgi ikkita raqami aniqlanadi.
Shunga o’xshash quyidagi misollarni ko’rishimiz mumkin.
5. Endi esa oxirgi raqami 2,4,8 sonlarning yuqori darajasini oxirgi ikkita raqamini topamiz. Buning uchun quyidagini bilishimiz kerak :
Demak, 2,4,8 bilan tugaydigan sonlarni oxirgi ikkita raqamini 24 ga aylantrib olamiz.
teng bo’ladi. Shunga o’xshash quyidagi misollarni ko’rishimiz mumkin.
6 raqami bilan tugaydigan sonlarni oxirgi ikkita raqamini toppish uchun 6=2*3 ko’rinishida yozib olamiz har bir ko’paytuvchini oxirgi ikkita raqamni topiladi va ko’paytiriladi.
Xulosa o’rnida shuni ayttish mumkinki yuqorida taqdim etilgan barcha misollar matematika fanini chuqurroq o’rganuvchilarga hamda fan olimpiadalarida tushadigan misol va masalalarni bajarishda ko’mak beradi.