Pałac Branickich w Białymstoku z lotu ptaka

Рет қаралды 8,152

Күн бұрын

Pałac Branickich w Białymstoku z lotu ptaka
www.polskazdron...
Pałac Branickich w Białymstoku to zabytkowa rezydencja, wzniesiona w stylu gotycko-renesansowym, a następnie przebudowana w duchu późnego baroku, której początki sięgają XVI wieku. Od stuleci wzbudzający zachwyt, określany mianem Wersalu Podlasia, Wersalu Północy czy Polskiego Wersalu, jest jedną z najlepiej zachowanych rezydencji epoki saskiej na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej.
Pierwsze potwierdzone przekazy, mówiące o istnieniu osady w miejscu pałacu, pochodzą z XVI wieku. W tym czasie prawdopodobnie znajdował się tu dwór sekretarza królewskiego Mikołaja Raczkowicza. Po śmierci Raczkowicza, jego żona Katarzyna Wołłowiczówna wniosła posiadłość do majątku drugiego męża Piotra Wiesiołowskiego, marszałka Wielkiego Księstwa Litewskiego.
Na jego polecenie architekt i inżynier Job Praÿetfuess, budowniczy zamku tykocińskiego i królewskiego dworca w Knyszynie, wzniósł w Białymstoku murowany, gotycko-renesansowy zamek, dostępu do którego broniła fosa i umocnienia ziemne. Następnym właścicielem posiadłości był syn Piotra, Krzysztof Wiesiołowski, marszałek wielki litewski. Przed bezpotomną śmiercią w 1637 roku zapisał on jednak cały swój majątek nie swojej żonie, lecz skarbowi Rzeczypospolitej.
W drugiej połowie XVII wieku Sejm Rzeczypospolitej nadał dobra białostockie Stefanowi Czarnieckiemu za jego zasługi w wojnie ze Szwedami. On z kolei przekazał Białystok wraz z zamkiem swojej córce Katarzynie Aleksandrze, która była żoną stolnika koronnego Jana Klemensa Branickiego. Tym samym zamek stał się siedzibą rodu Branickich herbu Gryf.
Syn Jana Klemensa, Stefan Mikołaj Branicki, zlecił przekształcenie dworu Wiesiołowskich w barokową rezydencję. Do prac zaangażowano Tylmana z Gameren, architekta pochodzenia niderlandzkiego, który zasłynął wcześniej budową pałacu Krasińskich w Warszawie i rezydencji prymasa Michała Radziejowskiego w Nieborowie.
Trwające sześć lat prace zakończyły się w 1697 roku. Jednak w XVIII wieku syn Stefana Mikołaja, hetman Jan Klemens Branicki, wraz z żoną Izabelą Poniatowską, zlecił kolejną przebudowę, którą od 1728 roku kierował Jan Zygmunt Deybel, saski architekt rokokowy. Po jego śmierci prace prowadził Jakub Fontana, nadworny architekt królów Polski, który ukształtował ostateczną bryłę pałacu i nadał rokokowy charakter wnętrzom rezydencji.
W czasach, gdy białostocka posiadłość należała do Branickich, często gościło w niej wielu znakomitych artystów, poetów i ludzi nauki, w tym barokowa poetka Elżbieta Drużbacka czy poeta Franciszek Karpiński. W pałacu funkcjonował również teatr, orkiestra dworska i zespół baletowy. Do Branickich chętnie zjeżdżali także królowie Polski: król August II, król August III i Stanisław August Poniatowski, a ponadto król Francji Ludwik XVIII, biskup Ignacy Krasicki, cesarz Józef II Habsburg, wielki książę Paweł, późniejszy cesarz Rosji, oraz francuscy, angielscy, tureccy i rosyjscy posłowie.
W październiku 1771 roku hetman Jan Klemens Branicki zmarł. Zgodnie z jego testamentem, pałac miał pozostać własnością jego żony Izabeli, zaś po jej śmierci przejść w ręce rodu Potockich. Jednak w obliczu upadku Rzeczypospolitej, rezydencja została sprzedana królowi pruskiemu, niemniej z zastrzeżeniem, że nie może go przejąć za życia Izabeli. Mimo że Izabela zmarła w 1808 roku, już rok wcześniej, po traktacie w Tylży, posiadłość stała się własnością cara Rosji Aleksandra I.
W okresie zaboru rosyjskiego pałac został poważnie zniszczony i niemal całkowicie rozgrabiony. Rzeźby z ogrodu wywieziono do Petersburga, zlikwidowano rokokowe ornamenty, zburzono prywatny teatr Branickiego, zaś jego unikatową kurtynę pocięto i sprzedano w Anglii. Nie oszczędzono nawet drzew i krzewów, które trafiły do rezydencji carskich.
Rezydencja przetrwała I wojnę światową bez większych szkód, lecz już podczas kolejnej wojny, w 1944 roku, posiadłość została w 70 proc. zniszczona przez wycofujących się Niemców, a wątpliwego dzieła dopełniła Armia Czerwona. Odbudowę pałacu rozpoczęto w 1946 roku i choć trwała ona do 1960 roku, prace prowadzono w dużym pośpiechu, który nie pozwolił na zebranie pełnej dokumentacji, a w konsekwencji - wierną rekonstrukcję wnętrz. Na przestrzeni dziesięcioleci sukcesywnie odbudowywano kolejne elementy posiadłości, aż prowadzone prace dotarły do przypałacowych ogrodów, które chciano przywrócić do stanu z XVIII wieku.
Obecnie w dawnej rezydencji Branickich swoją siedzibę ma rektorat Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku oraz Muzeum Historii Medycyny i Farmacji. Obiekt jest również dostępny dla zwiedzających.
Więcej naszych filmów znajdziecie na:
www.polskazdron...
Bądź na bieżąco i polub nas: / polskazdronapl
Jesteśmy również na Instagramie @polskazdrona.pl / polskazdrona.pl