Рет қаралды 90,904
#sanakhanghinkho
#sanakhanghinkhodicsussion
#pdfmyanmar
Gl.Sokholen Touthang Article
CNA LEH ZRA BOINA THU
Tulaitah Burma Chin State sunga eiho thingnoi group ahi Chin National Army (CNA) leh Zomi Revolutionary Army (ZRA) kikah boina jeh’n mitam tah in epidia eiho leh eiho hitia kikap to kitha to uh hitam tin question tamtah anei in hijeh a hiche arms group teni thusim leh political standpoint kahet na khamkham kahin jih ahi. CNA Thusim: CNA hi 1988 Burma gam sunga um student’s ho jousen military government deilou na upraising ahin bolna kon a hung kiform ahi. Ahung kiform til chun Chin National Front (CNF) akiti vin ahi. Chin students’ government deilou na kiphin mi 30 akon hung form ahi vin ahi. Manpower leh financial power a lhah sap jeh in military toh kikap to na tamtah vang ana nei jou pouvin ahi. Hinlah, student’s ho akon hung ki form ahi jeh in mikon khat gam dangah lekha sim in ana chevin lekha sim sang jong aum vin ahi. Tekah nakhat ah chun tutua CNA Vice President chuleh National Unity Government (NUG) Union Minister khat ahi Dr. Lian Mung Sakhong khu Sweden a Ph.D chai ahi. Chuleh Dr. Ngun Chung Lian injong Indiana State University ah J.D ana chai thei in 2011-2015 President Thein Sein government legal advice in ana pang in ahi. Ahung kiform joh uh kum ahung tam toh kilhon chun ahung machal lheh vin 2012 President Thein Sein Government toh Nationwide Ceasefire Agreement (NCA) signatory group khat ahung hi tavin ahi (NCA hi SoO tobang ahi). Government toh political talks jong pha chompi ahin neithei vin, hinlah gelphah louvin 2021 Febuary 1st chun military coup ahung umkit jehin military toh talk nei keu hilou ima lam jouse oppose bolding mipi toh pankhom ding lampi akilhen vin ahi. Hiche toh kilhon chun military toh kidin tedia hung kifrom Chin Defense Force (CDF) ho training ape vin weapons supply jong abol tho chen vin abol un ahi.
ZOMI REVOLUTIONARY ARMY THUSIM:
Burma Chin State adeh a Teddim, Tonzang chuleh Chikha sub township (Township hi state government third level administration ahi) sunga active ahi ve. Ama hohi India Manipur akon group khat ahi vin ahi. Hiche jeha chu ZRA Eastern Command kitiu ahi. Geographical location dung jui in politics abol dan uh jong akibang pon ahi tekah na Manipur aum ZRA hon Meilhei ho akap vin, ahin Chin State sunga aum ZRA hon Meilhei leh military toh pangkhom un ahi. Ama ho political aim ahi leh a chunga township ni Teddim, Tonzang leh sub township Chikha gamkai hohi Zomi Self-Administration delding ti chu ahi. ZRA ho keu hi louvin Zomi political party ahi Zomi Congress for Democracy (ZCD) jeng jong coup bol military government toh a pangkhom un ahi. Hetthei khat chu military hon Naypitaw ah meeting akou navah ZCD General Secretary Pu. Gin Kap Lian ana pangin chukeu hi louvin panmun jong apevin ahi. Chuleh tutua military government khutnoi a Chin State Chief Minister Pu. Vung Suan Thang jengjong Zomi ho mama ahin ahi. Burma gam sunga um thinglhang mi politicians konkhat in military hohi kido jou ponte a jeh chun 1948 Independence apet a lhangpia military government toh hung kipo ahi jehin kido jou ponte tia lunggel jong umda lou ah, hiche holah chu Zomi politicians ho jong jau ahi. Boina Hung Umdan: tutua ZRA leh CNA kikah boina hi a root sau tah ahi tan ahi. Nomenclature thu jong jau ahi, ajeh chu Burma gam a eiho jouse a lhangpia Chin ahung kiki he ahi. Hinlah, adeh a Teddim kampau sesen Zomi phaten ahin chepi vin ahi leh hiche akon kihet them louna tamtah ahung doh in ahi. Zomi ahin chepi nau ajeh phatea study akibol leh Baptist Convention akon Teddim kampau leh adang adeh a Falam, Hakha chuleh Southern Chin State langho kikah a kihet them louna themthem jong ana um in ahi. Chuleh a boina nau khoh penkhat chu ahi leh 1990s vel chun tutua CNA chu hunlai CNF hon Teddim township leh Tonzang township sungah kai (sum) ana dong vin a pehnom lou mi phabep ana that khavin ahi, hiche akithat lah a kho haosa (village chief) jong a jauvin ahi. Hiche jeh a CNA hi eiho galmi ahi ti Zomi lamkai jong umda lou ahi. A langkhat ah ZRA te hi military toh pangkhom ahi jehva CNA tedia agalmi ahi kit tavin ahi. Hiche jeha jatkhat namkhat kihi ta jongleh political standpoint ahung kibah lou jeha hung kikap to uh ahi. Adang khat chu ahi leh CNA hon Teddim leh Tonzang township lang a operation agah bol uh chu ZRA hon ajah nom lou ahi. Achaina: tutua ama teni kikah boina hi moh a kichai ding ahi pon, hiche sanga jong hung boithei nalai ahi. Ama vang vangphat umtah a Burma gam mipite deina democracy ahung kimu vah leh boina hohi parliament ahung kisei ding. Chu tengleh kitha to kikap to na ho umta louding ahi. Ahin, hiche mipi ngaichat kivaipoh na akimu vah louleh ZRA leh CNA keu hi louva adang ethnic khat leh khat kikah boina jong hung umve thei nalai ahi.