พุทธทาสในความทรงจำ ประวัติศาสตร์บอกเล่า โดย สุลักษณ์ ศิวรักษ์

‘ปัญญาชนสยาม’ สุลักษณ์ ศิวรักษ์ หรือ ส.ศิวรักษ์ นักคิด นักเขียน ที่กล้าวิพากษ์วิจารณ์สังคมไทยอย่างตรงไปตรงมา เล่าถึงความสัมพันธ์กับท่านพุทธทาส (อ่านทั้งหมดได้ที่ bit.ly/2qYIjVs)
ส.ศิวรักษ์ ใช้กล่าวถึงความโดดเด่นของ ‘พุทธทาส’ นั้นอยู่ที่การสะท้อนให้เห็นถึงความเป็นปัจเจกที่ไม่ได้ล่องลอยออกไปจากบริบททางสังคมร่วมสมัย แต่ก็สามารถต่อสู้ต่อรอง (negotiation) จนข้ามพ้นจากการครอบงำได้ในระดับหนึ่ง ดังที่ ส.ศิวรักษ์ อธิบายว่า “ท่านพุทธทาสท่านเป็นคนที่มีความคิดแหวกแนว ท่านอยู่ในขนบเดิม ขณะเดียวกันท่านก็ท้าทายขนบเดิม เพราะฉะนั้นตอนท่านอายุ ๘๔ ผมยังพิมพ์หนังสือรวมบทความต่างๆ แบบฝรั่งเขา ถวายท่าน ผมให้ชื่อว่า Radical Conservatism (Radical Conservatism: Buddhism in the Contemporary World: Articles in Honour of Bhikkhu Buddhadasa’s 84th Birthday Anniversary) ท่านพอใจมากเลย คือการนับถือศาสนานี่มันต้อง Conservative ต้องรักษาพื้นภูมิธรรมเดิมไว้ไม่ปรับแต่ง แต่ศาสนานี่ไปๆ มันก็ลงร่อง มันก็กลายเป็นไสยศาสตร์เป็นอะไรไป เพราะฉะนั้นคุณต้อง Radical ต้องกล้าท้าทายระบบเดิม แต่ทิ้งพื้นฐานเดิมไม่ได้ เพราะฉะนั้นอาจารย์พุทธทาสผมถือว่าเป็น Radical Conservatism ท่านรักษาระบบเดิม แต่ท่านท้าทายระบบเดิม พร้อมๆ กัน แต่ไม่ทิ้งระบบเดิม ผมว่าท่านเป็นอัจฉริยะในเรื่องนี้ ไม่มีใครสู้ท่านได้ในเรื่องนี้”
โครงการจัดทำประวัติศาสตร์บอกเล่า กลุ่มงานจดหมายเหตุ หอจดหมายเหตุพุทธทาส อินทปัญโญ
บทความโดย อัครวิทย์ ชูเกียรติศิริชัย ภาพโดย ณัฐชนน บางแค
สัมภาษณ์ ๑๖ ตุลาคม ๒๕๖๑