ปลาทอง สามชั้น

เพลงปลาทอง สามชั้น ชื่อเดิมคือ เพลงเต่ากินผักบุ้ง สองชั้น ซึ่งเป็นเพลงทำนองเก่าอยู่ในเพลงเรื่องเต่ากินผักบุ้ง ประเภทหน้าทับปรบไก่ มี ๓ ท่อน ท่อน ๑ มี ๔ จังหวะ ท่อน๒ และ ๓ มีท่อนละ๒ จังหวะ เพลงนี้ บรรจุเป็นเพลงร้องในบทมโหรีเรื่องอิเหนา ของเจ้าพระยาวงศาสุรศักดิ์ (แสง) เจ้าเมืองราชบุรีในรัชกาลที่ ๒ ซึ่งดำเนินเรื่องตามบทพระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ ๑ เข้าใจว่าครูเพ็งเป็นผู้นำเพลงเต่ากินผักบุ้งมาแต่งขยายเป็นอัตราสามชั้น ไว้สำนวนหนึ่ง นอกจากนี้ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอเจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ ทรงนำเพลงเต่ากินผักบุ้ง สองชั้นมาแต่งขยายขึ้นเป็นอัตรา สามชั้น ให้แตรวงทหารบ มหาดเล็กถวายพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เรียกชื่อใหม่ว่า "เพลงปลาทอง" เพลงปลาทองที่นิยมขับร้องนำมาบรรเลงขับร้องจนถึงปัจจุบัน ต้นฉบับมาจากวังบ้านหม้อ ภายหลังจึงมาการพัฒนาเปลี่ยนแปลงเป็นสำนวนของวังต่างๆ ตามกติกาการประชันวงปีพาทย์เสภาและแต่งต่อเติมครบเป็นเพลงเถาในเวลาต่อมา
บทร้องเพลงปลาทอง สามชั้น
กรายกรลงสรงในสระศรี วารีบริสุทธิ์เย็นใส
ทรายทองกรวดแก้วแววไว บุษบงบังใบในท้องธาร
(สร้อย)
ดอกเอ๋ย ดอกลินจง หอมประทินกลิ่นส่งอยู่ในนทีเอย.
โอ้เจ้าดอกโกสุมทุกพุ่มพวง อยู่ในห้วงชลาลัย
ภุมรินบินขวักไขว่ เวียงระไวมาไต่ตอมเอย.
บทละครเรื่อง อุณรุท
.ทางขับร้องของพันจ่าเอกหญิงฉวีวรรณ เปลี่ยนทันผล ถ่ายทอดโดยคุณครูเลี่ยมลักษณ์ สังข์จุ้ย
.บรรเลงโดย วงเครื่องสายผสมปี่พาทย์ นิสิตชั้นปีที่ ๓ ภาควิชาดนตรี คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์