Qazaxıstan necə ölkədir, orda nələr var?

Bu gün bütün dünyanın gözü Qazaxıstana çevrilib. Dünya mediasının gündəlik xəbər bülletenində “Qazaxıstan” sözü iri hərflərlə yazılır. Könül istərdi ki, qardaş ölkənin adı daha gözəl, daha parlaq hadisələrin anlatılması üçün bu qədər məhşurlaşsın. Amma heyf ki, belə deyil...
Bəs, haradı Qazaxıstan? Bu gün qardaş ölkəni daha yaxından tanıtmaq istəyirəm sizə. Ərazisinə görə, Mərkəzi Asiyanın ən böyük, bu siyahıda dünyanın 9-cu ölkəsidir Qazaxıstan. Dənizə çıxışı yoxdur. Sahəsi 2,724,900 km²-dır. Şimaldan Rusiya, şərqdən Çin, cənubdan Türkmənistan, Özbəkistan və Qırğızıstanla həmsərhəddir. Qərb sahillərində Xəzər dənizi vasitəsilə bizim də qonşumuuz sayılır.
Ölkə ərazisi düzənlik, çöl, tayqa, kanyon, dağlar və səhralardan ibarətdir. Tarix boyunca buralarda köçəri türk xalqları yaşayıb. 13-cü əsrdə Çingiz xan indiki Qazaxıstanı əsarəti altına alır. Zamanla türk köçəri tayfalarından olan qazaxlar birləşdi və yaşadıqları ərazilərə sahib çıxmağa başladılar. Beləcə, o dövrün müxtəlif yazılı mənbələrinə adlarını yaza bildilər. Bu gün çin, rus, ərəb, fars, bizans, moğol və türk dillərində olan bir çox mənbələrdə “qazax” ismi keçməkdədir. Təbii ki, əsərlərin dil xüsusiyyətlərinə görə, "qazax" adı, Asa, Kasa, Hasa, Haysak, Kasok, Qasaq, Hasıq, Kazak, Kazsak kimi fərqli şəkillərdə yazılıb. Qazaxların mövcudluğunun dəqiq tarixi isə bilinmir. Akademik Marr yazır ki, "Qafqazda qazaxlar yaşayırlar". Çex tarixçisi Grozniy`in fikrincə, "Qazaxlar eramızdan əvvəl Xəzər dənizinin şərq bölgəsində yaşayan hunların nəvələridir və “Qafqaz”, “Kaspi” sözləri də onların adından, “qaz”, “qas” söz köklərindən yaranıb”.
Müasir Qazaxıstanın kökləri 1400-cü illərə qədər getməkdədir. Həmin vaxt müxtəlif türk tayfalarının birləşməsi ilə Mərkəzi Asiyada yeni bir boy yaranır. Qızıl Orda dövləti dağıldıqdan sonra türk tayfaları Noqay xan ətrafında birləşərək Noqay Xanlığını qurdular. Bu xanlıq sonradan Qazax xanlığına çevrildi
.
Qazax xanlığı üç hissədən ibarət idi: Ulu juz, Kiçik juz və Orta juz. 18-ci əsrin ikinci yarısından etibarən, onlar bir-birindən fərqli siyasət yürütməyə başladılar. 1770-ci ilin sonlarında qazax juzları Rusiya və Çin arasında mübarizə meydanına çevrildi. Bu mübarizə rusların qələbəsi ilə başa çatdı. Bundan sonra ruslar işğal etdikləri qazax torpaqlarında müstəmləkəçilik siyasəti ilə məşğul oldular. Yerli qazaxları məcburən köçürdülər, torpağın sərvətini mənimsədilər. Qazaxların dilinə, dininə və həyat tərzlərinə müəyyən qadağalar gətirildi.
Bu vəziyyət, təxminən, 2 əsr davam etdi. 1912-17-ci illər arasında əhali aclıq və müxtəlif siyasi qadağalar səbəbiylə rus hökumətinə qarşı etiraza qalxdı. 1917-ci ildə Rusiyada çarlığın devrilməsi ilə əlaqədar olaraq Mərkəzi Asiya bir müddət müstəqil oldu. 1917-20 ci illər arasında keçmiş qazax juzları birləşərək "Alaş Orda" dövlətini qurdular. Bu dövlət üç il yaşaya bildi. 1920-ci ildən sonra ruslar hakimiyyəti təkrar ələ keçirdilər və Qazaxıstan SSR oldu...
SSRİ-nin mövcudluğu dövründə ruslar qazaxların milli şüurunun itirilməsi üçün müxtəlif yollara əl atdı. Stalinin vaxtında qazaxcadan ərəb və farsca sözlər çıxarılaraq bunların yerinə rusca kəlmələr qoyuldu. Hazırda da qazaxlar rus kökənli sözləri çox işlədir.
Qazaxların comərdliyi, qorxmazlığı və döyüşkən ruhu həmişə ruslar üçün, xüsusilə, Sovet rəhbərliyi üçün təhdid hesab olunub. 1933-cü ildəki süni aclıq, 1937-38-ci illərdəki soyqırım, 1954-cü ildə 6 milyon 300 min hektar torpağın zorla rus mühacirlərinə paylanması, 1960-cı illərə qədər rusların köçürülərək burada yerləşdirməsi bu təhdidin azalmasına yönəlmişdi.
1986-cı ildəki məşhur "Celtoksan" hadisəsi isə qazaxlara edilən zülmün “zirvəsi” sayılır. Qorbaçov Qazaxıstan Kommunist Partiyasının birinci katibi, qazax əsilli Kunayevin yerinə Kolbini təyin edir. Bu qərar dekabr ayında verilir. “Jeltoksan” qazaxca dekabr ayının adıdır. Bəzi mənbələrdə Kolbinin rus, ya da çavuş əsilli olduğu mübahisəli olsa da, qazaxlar onun gəlişini sakit qarşılamır. 16 dekabrda başlayan etirazlar 19 dekabrda sona çatır. Küçəyə ilk çıxan tələbələr olur. 17 dekabrda Alma-Ata əhalisi də tələbələrə dəstək məqsədilə küçələrə axışır. Onları susdurmaq üçün yerli güc orqanları ilə birlikdə rus OMON`çuları da silaha sarılır. Bu cür reaksiyanı gözləməyən qazaxlar Çimkənd, Taldıkurqan və Qarağandı şəhərlərində də ayağa qalxırlar. Amma təbii ki, əliyalın xalqla silahlı güclərin qarşıdurmasında qalib tərəf silah olmalıydı və oldu da...
Yaranmış vəziyyətdən ehtiyat edən sovet rəhbərliyi 10 yanvar 1987-ci ildə Qazaxıstan Kommunist Partiyasına ikinci katib vəzifəsinə milliyyətcə qazax olan Səidullah Kubaşovu gətirmək məcburiyyətində qaldı. Hadisələrin bir daha təkrarlanmaması üçün DTK vasitəsilə iştirakçılar təqib olunmağa, həbs edilməyə başlandı.

[@zizseyidova8103]

Maraqlı məlumata görə çox sağ olun. 👍👍👍

[@tahminaalieva1429]

Çox sagolun melumat ucun

[@demedideme1]

İzlədiyiniz üçün təşəkkür edirəm

[@ugurseyid6214]

Türkiyə haqqında məlumat verib xaiş edirik

[@esedovracu3713]

Təşəkkürllər dəyərli məlummarlarınız üçün📚🤝

[@ugurseyid6214]

Əla

[@polatalemdarkurtlarvadisip5939]

Çox sağolun

[@demedideme1]

Çox sağ olun

[@cmileqasimqizi5550]

Təşəkkürlər Bahadur bəy

[@demedideme1]

Çox sağ olun

[@bhramgur3276]

Qardaş Qazaxıstan haqqında verdiyiniz qiymətli məlumatlara görə təşəkkür edirəm İran İslam respublikası haqqında da buraxılış hazırlasanız əla olar qabaqcadan təşəkkürümü bildirirəm

[@sahin5307]

Redd olsun İran o yana oqraşdilar

[@bhramgur3276]

@@sahin5307 mən onu buraxilisa məsul olan şəxsə bildirmişəm sənin fikrin mənim üçün maraqlı deyil

[@bayramzade01]

İranı anlata bilərəm adı islamdır ama xuliqan petuxlardan ibarətdir

[@gulnarseyidova4357]

👍👍

[@akqnzj]

Kazakhstandan salamlar

[@bestt8926]

Olarda bir mitinq oldu, biz həmin dəqiqə başladiğ narahat olmağa. Amma bizdə 44 günlük müharibə oldu, qazaxistanan səs cixmadi.. nəysə

[@bayramzade01]

Xaiş edirəm sizdən Afrika ölkələri haqqında məlumat verin

[@vuqarelekberov926]

Azərbaycanda da belə mitinqlərdə olsa daha yaxşı olardı

[@milmuqan6325]

Hər ölkənin daxılı problemləri var. Demirəm hər şey bizdə əladı , lakin erməni kimi düşmənimız olan yerdə nə mitinq. Bizə indi parcalanmaq yaraşmaz.

[@vuqarelekberov926]

@@milmuqan6325 Sən əminsən ki parçalanma olacaq?

[@milmuqan6325]

@@vuqarelekberov926 bəs sən əminsən ki olmayacaq ? Hər halda olkədə sabitliyin pozulmağı arzu olunmazdı. Elə bilirsən tək ermənidi düşmənimiz ? Mehriban düşmənlərimiz o qədərdi ki . Ümüd edirəm Allah xalqımıza xeyirli nə varsa onu qısmət etsin.

[@vuqarelekberov926]

@@milmuqan6325 20 yanvar mitinqi olmalıdır. Necə ki mitinqlə azadlığa çıxdıq beləcədə bu rejimdən çıxa bilərik

[@milmuqan6325]

@@vuqarelekberov926 Allah bütün şəhidlərimizə rəhmət eləsin . Onda xalq Qarabağ məsələsinə görə etirazların bildirməyə görə mitinqlərə cixmışdılar , Sovet rəhbərinə qarşı . 20 yanvarıda yaşamışam. Ondan sora ki Qarabağın işğalında. Torpaqlarlmızın bir bir əlimizdən getməyində. Carəsiz acız qaldığlmızıda. Cöllərə düşən qacqınlarıda , başsızlıq , özbaşınalıq, aclıq , yiyəsizliyidə. O vaxt ki rəhbərlərin vətənpərvər vijdanlı olmağında hec bir şübhəm yoxdu. Amma hər vijdanlı Vətənpərvər - güclü siyasətci ola bilməz. Məsələ budu. 44 günlük müharibədəki qalibiyyətimizdə xalqımızın, ordumuzun birliyi, rəhbərimizin güclü siyasıtci olmasıdır.

[@qutlu_yol]

Əla ,təşəkkürlər👍🇦🇿❤️🇰🇿

[@resadaliyev6152]

Qardaş ölke?😁😅 Qazaxistan ne vaxtdan qardaşimiz oldu)

[@yusifniftiyev3840]

Nədi bəs?

[@bayramzade01]

Nədir bəs Qardaşımızdırda

[@ergahmetoglu4148]

Doğru diyorsun, Azerbaycan bize kardeş ölke,Senin kardeş ölken İran 😁

[@qutlu_yol]

Bəs nədir?😂 Qazaxıstan bizim qardaşımızdır.Azərbaycan və Qazaxıstan eyni millət,eyni soydur.Ali və üstün türk millətidir

[@qutlu_yol]

​@@ergahmetoglu4148Fikir vermə.Azərbaycan və Qazaxıstan qardaş ölkədir🤘🐺🇦🇿❤️🇰🇿🐺🤘

[@Mbappe768]

Təhsil necədir Qazaxıstanda ?

[@huseynhuseynov9505]

Qazaxlar .qardaşlar var olsun. ..

[@raufbsyramov8745]

MEN QAZAQİSTANDA OLMUSAM .XOSUMA GELEN BİR YERDE DEYİL HEC SEVMEDİM.MENİM UCUN EN GÖZEL YER AZERBAYCAN VE QARDAS TURKUYE

[@Рафаил_Татарин]

Neden oşun gelmedi deye bilersen?

[@ergahmetoglu4148]

Senin Sevmeyine ihtiyaç değiliz🇰🇿🇰🇿🇰🇿

[@qutlu_yol]

Qazaxıstan Azərbaycanın qardaşıdır.eyni millətin iki dövlətidir🇦🇿❤️🇰🇿

[@user-sj7cy9zf5u]

Diktator Astananın adını dəyişib öz adını qoyub ,adın batsin

[@jdjsbf]

#Qazaxıstan🇦🇿

[@terlantalibov5167]

Azadlıq

[@ehedhasilov438]

Beydim

[@semayeelibeyova8428]

Məlumatlar çox dolğun və maraqlı idi. Yalnız, şəhərin adı Almata yox Almatıdır rəsmi olaraq. Bir zamanlar Rəqsanə də Almata demişdi. Xeyli də müzakirə olunmuşdu))) Yadıma o düşdü))

[@demedideme1]

İzlədiyiniz üçün təşəkkür

[@akqnzj]

Ehsen

[@sananabdiyev]

Əsil adı Alma Atadır.Almatı ruscadır.Öyrənmək yaxşı şeydir bala.Tarixi düzgün oxuyun əzbərçi təhsil imtahan üçün yox.Onda bilərsiz nə var nə yox

[@KABUSREDD]

Sən canı sonlarda o nə musiqidir fona qoymusuz? Bu nə təqdimatdır?

[@The..Jennie]

Menimde atam buradadi💫

[@The..Jennie]

Melumat ucun coxxxx sag olun🌼

[@lemanyva4855]

salam mümkünsə deyə bilərsiz orda yaşamaq ya gedib işləmək olarmı yəni pul qazanmaq yaxşı olur?

[@ibishovceyhun9039]

Bahadur Dayi

[@bayramvliyev4709]

PAKİSTANLA BAĞLI MƏLUMAT

[@aliyevahad9903]

Düzdü onlarıda ruslaşdırıblar

[@ain8884]

Орыстанған сен , Азербайжанды Туркия схавает в 0 Қазақ ол қазақ болып қалады , атабабаларымыздың аманаты бар

[@qutlu_yol]

​​@@ain8884Sən hansı millətsən? Bütün Rusiyanı tutacağıq.Bütün Torpaqlarımızı alıb yenidən türk yurdu edəcəyik.Rusiyanın 80 faizi türk millətinindir və türk torpağıdır.Bir gün mütləq rusları məhv edib öz yurdumuzu azad edəcəyik

[@kafkazseverniy3146]

Қазақстанның солтүстігіндегі қазақтар орыс билігін қабылдады.Олар орыстар сияқты өмір сүреді.Қазақстанда болдым, білемін.Гарағанды ​​мысал.

[@yasinmustafayev9091]

Çingizxan.yox.teymrləng

[@kasbtbq.8596]

Qazaxstan İnteresnıy Ölkedir

[@user-ok3tr3mm5l]

gürcüstan aqqinda

[@demedideme1]

İzlədiyiniz üçün təşəkkür

[@fsanseyidova7882]

Əla