Reconstructie tbs-kliniek: 'Intimidaties en relaties aan de orde van de dag'

In de Oostvaarderskliniek in Almere is een huwelijk voltrokken tussen een medewerker en een tbs-patiënt. Ook is in elk geval één medewerker zwanger geraakt van een tbs'er. Dat zegt oud-medewerker Evita de Miranda. Zij en meerdere voormalige tbs-patiënten en werknemers laten aan Omroep Flevoland weten dat gemelde problemen in de psychiatrische instelling het topje van de ijsberg zijn. In totaal zeven bronnen zeggen dat intimidatie en relaties aan de orde van de dag waren waarbij de directie consequent wegkeek.
Oud-medewerkers spreken over een 'doofpotcultuur' in de Oostvaarderskliniek. Daarin is geen plek om je uit te spreken tegen je leidinggevende, zeggen ze. "Niets mag naar buiten", zegt De Miranda. "Als je ook maar iets probeert te vertellen dan wordt gedreigd." Volgens haar word je erop afgerekend als je buiten de kliniek praat over je werk. De Miranda en andere oud-collega's zeggen dat de managers scherp letten op het personeel en verwarring zaaien op de werkvloer. Zo werd Emiel de Wolf in 2017 om onduidelijke redenen ontslagen. De rechter wist zijn ontslag terug te draaien omdat de argumenten van de kliniek op niets waren gebaseerd, zegt hij.
Ook tbs-patiënten zeggen nare ervaringen te hebben met de Oostvaarderskliniek. "Ik weet dat hoofdbehandelaars samen met hun team elke ochtend bespraken wie ze die dag moesten jennen", zegt één van hen. Een voormalige sociotherapeut spreekt over de zelfmoord van een tbs'er. Deze persoon had een relatie met een vrouw die op een andere afdeling zat. Zij maakte de relatie per brief uit, maar deze brief ging rond onder het personeel. Werknemers zouden de brief hebben gelezen en erom hebben gelachen. "Ze gaven de brief aan de patiënt en lieten hem vervolgens aan zijn lot over", aldus de oud-medewerker.
En dan waren er nog de vele relaties tussen patiënten en personeel, laten de oud-medewerkers weten. Ook hadden medewerkers seks met patiënten. Meerdere bronnen weten in elk geval van één zwangerschap. Evita de Miranda zegt dat er drie zwangerschappen waren en een huwelijk: "Een psycholoog is zwanger geraakt, een sociotherapeut en een invalkracht van de afdeling. Die invalkracht mocht trouwen met de patiënt in de kliniek. Vinden wij ook niet leuk." Een andere bron zegt dat alles altijd is gemeld aan de directie maar die wilde daar niets over weten. "Zelf heb ik terugkerende depressies gekregen door deze 'hellhole'." De problemen gaan ten koste van de tbs'ers, zegt De Miranda.
Meerdere oud-medewerkers klapten zaterdag al uit de school over hun voormalige werkplek. Zij spraken over machtsmisbruik, een angstcultuur, over discriminatie, drugs en seks. Het was een reactie op de vier incidenten in het psychiatrisch centrum die vorige week bekend werden. Vorige week dinsdag werd duidelijk dat een 60-jarige sociotherapeut een patiënte had gedwongen tot seksueel overschrijdend gedrag. Vervolgens werd donderdag duidelijk dat er nog drie incidenten waren geweest. Een leidinggevende heeft grensoverschrijdend gedrag vertoond richting meerdere medewerkers. Ook zijn een medewerker en stagiair de laan uit gestuurd omdat ze een relatie hadden aangeknoopt met een tbs-patiënt.
Directeur Hendrik Jan van der Lugt stapte een dag na de bekendmaking van het eerste incident op. De officiële lezing was dat hij vertrok vanwege persoonlijke omstandigheden. Volgens de bronnen van Omroep Flevoland was het vertrouwen in Van der Lugt opgezegd omdat hij niet in staat was om grip te krijgen op de organisatie. Manager Marije Stokkel van de Oostvaarderskliniek liet donderdag weten dat er sprake is van enorme integriteitsschendingen in het psychiatrisch centrum. Daarom komt er een intern onderzoek waarvoor externe expertise wordt ingehuurd, gaf ze aan. Stokkel ging niet in op de vraag of het personeel zich veilig voelt.
Marco Boersma van de ondernemingsraad van de kliniek zegt dat de melders zijn doorverwezen naar een vertrouwenspersoon of een extern meldpunt. "Het doet heel veel met de medewerkers. We wachten het onderzoek af en kijken graag naar de toekomst." Volgens hem zijn er gesprekken met de top van de kliniek. Het psychiatrisch centrum moet met een plan van aanpak komen om te zorgen voor een veilig leef- en werkklimaat. Een onafhankelijke partij gaat een onderzoek uitvoeren, waarop de Inspectie Justitie en Veiligheid toezicht houdt. Ook komt er een interim-directeur die orde op zaken moet stellen.