Kvadratura kruga: Srbi ovde žive već hiljadu godina

U Banatskoj klisuri, jednoj od glavnih arterija evropske civilizacije, Srbi žive još od ranog srednjeg veka. Manastiri Bazjaš i Zlatica, zadužbine Svetog Save, s početka 13. veka, danas svedoče o vekovnom prisustvu Srba u tom delu Rumunije. U mestu Svinica, koje stražari na Gvozdenim vratima Banatske odnosno Đerdapske klisure, kako je zovu u Srbiji, Srbi žive još od 1020. godine. Oni su se tu naselili iz južne i Stare Srbije i do danas su sačuvali svoj arhaični govor.
Najveći broj Srba pristigao je u Banatsku klisuru u 15. i 17. veku u velikoj seobi pod Arsenijem Čarnojevićem. Ugarski kralj Matija Kovran, u svom pismu upućenom papi, u maju 1483. godine, kaže da se u njegovo kraljevstvo u poslednje četiri godine doselilo oko 200.000 Rascijana. Tako su Ugri zvali Srbe, a u mnogim dokumentima iz sredine 16. veka Ugri Banat nazivaju Raškom.
Srbi iz Banatske klisure su dugo bili graničari u Austrougarskoj monarhiji i bili najveća brana hrišćanstva od Osmanlija.
Ratovi, progoni, seobe i deobe, vekovima su pratili Srbe sa tog područja. I pored svega oni su do danas opstali u Banatskoj klisuri. U opštinama Sokolovac, Belobreška i Svinica oni su i danas većinsko stanovništvo. Srbi i dalje žive u mestima: Stara Moldava, Srpska Požežena, Ljupkova, Radimna, Prnjavor, i Mačević. Od ukupnog broja Srba koji danas žive u Rumuniji četvrtina njih živi u Banatskoj klisuri.
Ta regija je iznedrila i nekoliko uglednih Srba koji su ostavili trag u našoj istoriji.
Jedan od njih je Emilijan Josimović prvi profesor arhitekture u Srbiji i prvi srpski urbanista koji je još 1867. godine uradio prvi urbanistički plan starog jezgra Beograda od Kalemegdana do Slavije.
Josimović je rođen u Staroj Moldavi, a u mestu Leskovica rođen je Radenko Stanković osnivač i profesor Medicinskog fakulteta u Begradu, senator i ministar prosvete, a u vreme vladavine kralja Aleksandra Prvog i kraljevski namesnik maloletnog kralja Petra Prvog Karađorđevića.
Urednik: Branko Stanković
Snimatelj: Darko Bursać
Montaža: Marija Baronijan Šašić
Urednik emisije Branko Stanković autor je 18 dokumentarnih filmova i dve drame koje su ekranizovane na RTS-u, a i mnoštva dokumentarnih emisija, koje su, kao i filmovi, nagrađivane na domaćim i međunarodnim festivalima.
Label and copyright: Radio-televizija Srbije
Zabranjeno svako kopiranje video i/ili audio snimaka i postavljanje na druge kanale!
#kvadraturakruga
#rts