Ruch oporu w Treblince: Świadectwa - prof. Caroline Sturdy Colls, dr Tamir Hod, Yaron Tzur

Uczestnicy: prof. Caroline Sturdy Colls, dr Tamir Hod, Yaron Tzur
Na rok 2022 przypadła 80. rocznica „Aktion Reinhard” - niemieckiego planu eksterminacji polskich Żydów w Generalnym Gubernatorstwie. Aby upamiętnić tę rocznicę Żydowskie Muzeum Galicja we współpracy z Holocaust & Genocide Centre w Johannesburgu oraz Ghetto Fighters House zapraszają na program wydarzeń zatytułowany „80 lat po Aktion Reinhard: Przemysł Zagłady europejskich Żydów”. Cykl odbywa się online, a w jego ramach uczestnicy mogą wysłuchać wykładów najważniejszych badaczy zagadnienia. Każdy z mówców skupia się na innym aspekcie Zagłady związanym z rocznicą.
Systemowy mord w obozie zagłady w Treblince zaczął się w lipcu 1942 roku wraz z pierwszym transportem więźniów z warszawskiego getta. Do czasu, gdy - nieco ponad rok później - obóz został zlikwidowany, zostało tam zamordowanych około 900 tysięcy ludzi - w większości Żydów. Analiza dostępnych źródeł nastręcza wielu trudności, jeśli chodzi o doprecyzowanie, co dokładnie działo się w tym miejscu masowej Zagłady. Niezależnie od tego, czy źródła pochodzą z czasów Zagłady, czy też z okresu późniejszego, możemy prześledzić, jakie zjawiska miały na nie wyraźny wpływ.
Dr Tamir Hod porównał przykłady dotyczące pamięci jednostkowej oraz kontekstu historycznego, a także wskazał różnice dzielące te dwa obszary w zakresie tematyki obozu zagłady w Treblince. Wykład jest zarysem tematyki i wyjaśnia m.in. jak ważne jest prowadzenie zróżnicowanych badań, które łączą w sobie warsztat historyka i archeologa, a dzięki temu pozwalają uchwycić to, co zdaje się niemożliwe do uchwycenia.
Prof. Caroline Sturdy Colls podjęła temat materialnych i niematerialnych dowodów dotyczących ruchu oporu w Treblince na podstawie własnych badań archeologicznych i historycznych prowadzonych od roku 2007. Oprócz namacalnych dowodów na ruch oporu w obozie eksterminacji (Treblinka II), zajęła się także mniej znaną tematyką roli więźniów i strażników z obozu pracy (Treblinka I) i ich wpływu na ruch oporu w obozie.
Program zakończyło wirtualne oprowadzanie na podstawie modelu obozu w Treblince dostępnego w Muzeum Bojowników Getta w Izraelu, które poprowadził Yaron Tzur. Makieta, będąca przykładem powojennego dowodu materialnego, została zbudowana przez Yaakova Wiernika, jednego z Ocalałych z Treblinki oraz uczestnika powstania, które wybuchło w sierpniu 1943 roku.