สนทนาธรรม ส่งท้ายปีเก่า ต้อนรับปีใหม่ (๒) - วันที่ ๓๑ ธันวาคม ๒๕๖๗

กมฺมํ วิชฺชา จ ธมฺโม จ สีลํ ชีวิตมุตฺตมํ
เอเตน มจฺจา สุชฺฌนฺติ น โคตฺเตน ธเนน วา
กรรม ๑ วิชชา ๑ ธรรม ๑ ศีล ๑ ชีวิตอันอุดม ๑
สัตว์ทั้งหลายย่อมบริสุทธิ์ด้วยคุณธรรม ๕ นี้
หาได้บริสุทธิ์ด้วยโคตร หรือด้วยทรัพย์ไม่.
ตตฺถ กมฺมนฺติ มคฺคเจตนา. - บทว่า กมฺมํ ในคาถานั้น หมายเอา เจตนาในมรรค.
วิชฺชาติ มคฺคปญฺญา. - บทว่า วิชชา ได้แก่ ปัญญาในมรรค
ธมฺโมติ สมาธิปกฺขิกา ธมฺมา. - บทว่า ธมฺโม ได้แก่ กลุ่มสมาธิขันธ์ (สัมมาวายามะ,สัมมาสติ, สัมมาสมาธิ)
สีลํ ชีวิตมุตฺตมนฺติ สีเล ปติฏฺฐิตสฺส ชีวิตํ อุตฺตมนฺติ ทสฺเสติ. - บาทคาถาว่า สีลํ ชีวิตมุตฺตมํ ท่านกำลังแสดงว่า ผู้ที่ดำรงอยู่ในศีล จะมีชีวิตที่อุดม.
อถวา - อีกอย่างหนึ่ง
วิชฺชาติ ทิฏฺฐิสงฺกปฺปา. - บทว่า วิชชา ได้แก่ ปัญญา และวิตก.
ธมฺโมติ วายามสติสมาธโย. - บทว่า ธมฺโม ได้แก่ วิริยะ,สติ, และเอกัคคตา.
สีลนฺติ วาจากมฺมนฺตา. - บทว่า สีลํ ได้แก่ สัมมาวาจา และสัมมากัมมันตะ.
ชีวิตมุตฺตมนฺติ เอตสฺมึ สีเล ฐิตสฺส ชีวิตํ นาม อุตฺตมํ. - บทว่า ชีวิตมุตฺตมํ ได้แก่ ผู้ดำรงอยู่ในศีลนั้น ชื่อว่า มีชีวิตอันอุดม.
เอเตน มจฺจา สุชฺฌนฺตีติ เอเตน อฏฺฐงฺคิกมคฺเคน สตฺตา วิสุชฺฌนฺติ. - (อธิบายว่า )