Sầu Nữ Út Bạch Lan (phụ đề)

Nghệ sĩ Út Bạch Lan tên thật là Đặng Thị Hai sinh năm 1935 tại ấp Lộc Hóa, xã Lộc Giang, huyện Đức Hòa, tỉnh Long An. Bà sinh ra trong gia đình nghèo khó, sự khởi nghiệp bà cùng danh cầm Văn Vĩ. Nhờ nhân duyên mẹ của 2 người sống trong trạm gác cũ, kết nghĩa chị em. Văn Vĩ đánh đàn, bà hát dạo kiếm sống, nhờ một ông lão tốt bụng mở cho một lớp để hai người dạy đàn ca vọng cổ.
Một hôm, cô Năm Cần Thơ tìm tới mời hai người lên Đài Phát thanh Pháp Á để thu bài Trọng Thủy - Mỵ Châu rồi được ký luôn một hợp đồng làm việc cho đài. Nghệ sĩ Thành Công nói rằng: “Đã thành ca sĩ của đài rồi thì phải chọn một nghệ danh chớ không thể gọi là Út “lùn” hay bé Út được. Bên đài Quốc gia có ca sĩ Bạch Huệ, hay là ta đặt tên em là Bạch Lan”. Bà nói: “Tên Bạch Lan cũng hay nhưng cho em xin thêm chữ Út”. Và có nghệ danh Út Bạch Lan từ năm 1948.
Năm 1950, Út Bạch Lan theo đoàn Kim Khánh của ông Bầu Cang làm quân báo và quân sĩ với những tuồng kiếm hiệp của Mộng Vân như: Trộm mắt Phật, Cây đèn thần, Cánh buồm đen. Sau đó bà về Sài Gòn, theo các nghệ sĩ như Thành Công, Chín Sớm, ca cổ nhạc ở Đài Phát thanh Quốc gia và Đài Pháp Á.
Năm 1953, Út Bạch Lan đi gánh hát Tô Huệ.
Năm 1954 Út Bạch Lan đi gánh hát Kim Thanh của bốn ngôi sao sân khấu Út Trà Ôn, Kim Chưởng, Thanh Tao, Thúy Nga . Bà làm đào con nhờ soạn giã Viễn Châu (Ba nuôi) viết thêm cho vài câu vọng cổ trong các vở tuồng.
Năm 1955, Nhờ NS Hoàng Giang giới thiệu Út Bạch Lan về đầu quân cho đoàn Thanh Minh hát thế cho Ns Thanh Hương , đoàn hát thường trực tại rạp Thành Xương bà làm đào chánh đầu tiên qua vở tuồng “Tình Tráng sĩ” . Ở đoàn Thanh Minh Bà thành công lớn qua các vở tuồng: Biên thùy nổi sóng, Người đẹp Bạch Hoa thôn, Sơn nữ Phà Ca, Người thợ rừng, Thiên thần trên thiết mã, Hoa Mộc Lan, Chén cơm đô thành, Đất Việt của người Việt… Diễn cùng với Út Bạch Lan trên sân khấu Thanh Minh thời gian từ năm 1955 đến 1958 có các nghệ sĩ Út Trà Ôn, Hữu Phước, Năm Nghĩa, Hồng Giang, Minh Tấn, Quang Phục, Sáu Nhỏ, Vinh Sang, Hề Kim Quang, Hề Châu Hí, Hề Núi, Văn Ngà...
Năm 1958, Út Bạch Lan ký hợp đồng hát cho đoàn Kim Chưởng với Thành Được với vở tuồng: Chưa tắt lửa lòng, Bên đồi trăng cũ, Thuyền ra cửa biển, Áo trắng nàng Mộng Trinh, Nửa bản tình ca…
Năm 1961 tại Đoàn Kim Chưởng, Bà kết hôn với Ns Thành Được, Ns Bảy Phùng Há đại diện cho đàng trai, bên đàng gái là bà bầu Kim Chưởng.
Sau khi lập gia đình, Út Bạch Lan lập đoàn hát lấy tên bảng hiệu Út Bạch Lan - Thành Được. Đoàn có những tuồng như Trảm mã trà, Đêm huyền diệu, Chân trời hạnh phúc, Khi rừng mới sang thu, Bốn mùa hoa nở, Thuyền về bến Ngự, Khi hoa anh đào nở, Trăng sương cầu trúc, Sầu qua mấy nhịp cầu duyên… cuối năm 1961 đoàn tan rã.
Đầu năm 1962, Út Bạch Lan và Thành Được về Đoàn Thanh Minh - Thanh Nga. Cả hai tiếp tục tạo dấu ấn qua các tuồng: Nửa Đời Hương Phấn, Con Gái Chị Hằng, Bóng Chim Tăm Cá, Đôi Mắt Người Xưa, Rồi Ba Mươi Năm Sau, Ngược Dòng Sông Lổi, Áo Cưới Trước Cổng Chùa, Bọt Biển… Khi ấy, bóng dáng NS Thanh Nga đã xuất hiện trong cuộc tình của họ…
Năm 1965, hôn nhân Út Bạch Lan - Thành Được gảy đổ, Út Bạch Lan ký hợp đồng hát cho đoàn hát Kim Chung 4, Thành Được vẫn ở lại hát cho đoàn Thanh Minh Thanh Nga.
Đến năm 1966, Út Bạch Lan lập gánh hát Tân Hoa Lan và diễn với NS Thanh Tú với nhiều tuồng nổi danh như tuồng Cỗ Xe Độc Mã, Bụi Mờ Ải Nhạn, Anh Hùng Xạ Điêu, Đi Biển Một Mình… Đoàn hát Tân Hoa Lan giải tán năm 1975.
Sau năm 1975, Út Bạch Lan hát cho đoàn cải lương Saigon 1 với vỡ : Người ven đô, Bình Tây Đại Nguyên Soái... sau đó cô về quê ở Tân An, hát cho đoàn hát cải lương Long An.
Năm 1976 đến 1986, Út Bạch Lan làm trưởng đoàn cải lương Long An
Trong suốt thời gian gắn bó cùng sân khấu, giọng ca vàng và những vai diễn để đời đã đưa NS Út Bạch Lan lên đỉnh vinh quang của nghệ thuật Cải lương với nhiều giải thưởng, danh hiệu cao quý cùng những biệt danh khán giả và báo giới đã ưu ái dành tặng: Đệ nhất đào thương, Nữ hoàng vọng cổ, Vương nữ Sương chiều, Sầu nữ Út Bạch Lan..
Niềm vui lớn nhất ở cái tuổi về chiều của Út Bạch Lan là cùng các anh chị em nghệ sĩ trong nhóm từ thiện biểu diễn văn nghệ để gây quỹ từ thiện cho chùa, hoặc giúp đỡ những gia đình nghệ sĩ có hoàn cảnh khó khăn.
Sau những nỗi buồn của cuộc đời, bà rất tin vào đạo Phật. Không xuống tóc xuất gia, đêm bà đọc kinh, ngày chọn sân chùa làm sân khấu, hát những bài ca, những vở tuồng về Phật để lấy tiền làm từ thiện và trùng tu, sửa chữa chùa chiền.
Sau thời gian chống chọi với căn bệnh ung thư gan Bà qua đời vào 22h55 ngày 4 tháng 11 năm 2016 tại Thành phố Hồ Chí Minh, hưởng thọ 82 tuổi, tro cốt của Bà được giữ ở chùa Huỳnh Kim, quận Gò Vấp.