Seksu n uderyis (Couscous à la Thapsia) - At Yemmel (Sumam, Bgayet), Taqbaylit, Amazigh Languages

  Рет қаралды 3,646

Amazigh Languages

Amazigh Languages

Күн бұрын

(⚠️ plante toxique si mal préparée)
Ad bduɣ awal-iw s yiwet n tebdart i d-yeǧǧa dda Lmulud “agdud mebla idles, am umdan mebla iles”.
Gar tɣariwin yessiliɣen tugna n tmetti, llan wansayen, ineggura-a ugten, gar-asen wid yellan d imezgiyen, sfuggulen-ten tikkelt deg useggas, ad nebder: yennayer, aderyis...
yennayer iban, d ixef n useggas ɣer yimaziɣen sfuggulen-t deg tefriqt ugafa, seg usamar alama d amalu, ma d aderyis yeqqim-d kan di kra n temnaḍin deg tmurt n leqbayel.
Ihi nezmer ad d-nini dakken aderyis d yiwen n wansay aqdim gar wansayen ireṣṣan deg tama n usamar n tmurt n leqbayel, ladɣa di temnaḍt n Sumam. Seksu n uderyis d yiwen n usafar i sewwayen d imensi ɣef demma ass n 27/28 di Furar naɣ ddurt tamezwarut n Meɣres iwakken ad sfugglen amenzu n tefsut. Ansay-a yal wa amek i as-yettsemmi, ma ulac akk yesɛa azal n ukuẓ (04) n yismawen: aderyis, amenzu n rrbiɛ, amenzu n tefsut, di temnaḍt n tezmalt, iɣil ɛli qqaren-as čiwčiw, amager n rrbiɛ, amager n tefsut...
Amager-a n tefsut yemxallaf seg temnaḍt ɣer tayeḍ, yernu llant kra n temnaḍin ur t-ssinent ara akkya ; nekkni di lɛerc n At Yemmel neqqim-d seg wid i yeṭṭfen deg wansay-a, s umata nezga nettnawal-it ɣer taggara n wayyur n Furar, seksu-nni ara niwlent tlawin yettewwa ɣef lefwar n yiẓuran n uderyis akked wafriwen n yimɣan-nniḍen am: umezzir, agermi, axerrub, azemmur... ara yrekmen daxel n teccuyt, rennun-as timellalin ad ewwent akenni deg waman-nni. Isem-a yakan seksu n uderyis yuɣ-d aẓar seg yisem n yimɣi-a aderyis (Thapsia Garganica) i d-yettemɣayen di lexla. Lejdud-nneɣ n zik qqaren-d yelha mliḥ yimɣi-a acku deg-s ddwa d lmunfiɛa n tezmert n umdan, d aymi i t-nxeddem di tazwara n tefsut, acku mi ara teffeɣ ccetwa semḍen tkeccem-d tsemhuyt yeḥman, dɣa aya igellu-d s kra n waṭṭanen am: ubeḥri, lehlak n taɣect, n yidmaren... iwakken ur ten-ittḥazen ara akk wi tetten seksu-a n uderyis, am wakken d acraḍ ara cerḍen, qqaren-d belli ur ilaq ara ad tesweḍ aman mi ara teččeḍ, iwakken ad aɣ-yenfeɛ mliḥ uderyis-nni, daymi i tetten ččina deg wadeg n waman.
Am wakken i d-nenna asfugel n uderyis deg lɛerc n At Yemmel yemgarad ɣef wamek i t-sfuggulen deg temnaḍin-nniḍen, imi ɣur-nneɣ yettili d tafaska, yettaṭṭafen azal n 4 n wussan, imi uqbel n yimensi n uderyis s sin n wussan, nettɛeddal amɣan n weqruc: yal iḍ ttefɣen warrac d tirebbaɛ (5, 6, 9 n yilemẓiyen) tekken-d akk tudrin axxam axxam, ad bedden f tebburt ad deɛɛun iwakken ad jemɛen timellalin. Ass-nni ara ceɣlen akenni seksu, tasebḥit ttruḥun warrac daɣen ɣer lexla iwakken ad kksen amezzir, aderyis... deg yiḍ ttnawalen seksu-nni n uderyis s tmellalin.
Azekka-nni nettɛeddal tibuɛjajin (tiɣrifin), lesfenǧ, lemcewwec (timsemdin) ttefɣent tlawin arrac imeẓyanen ɣer lexla, ad awint ayen akenni i d-swejden rennunt seksu, ttɣimin tetten deg ugama gar n yizeǧǧigen, nesɛa daɣen yiwet n lɛada tulawin ttruḥunt ɣer lemqamat, azekka-nni n uderyis ttzurunt ṣellaḥ, d tagnit ttemlilint-d akk lxalat n tudrin, tin ur nesɛi ara dderya ad tedɛu iwakken ad tuɣal ad tesɛu, win ihelken ideɛɛu ad yeḥlu...
ɣer taggara ad nini dakken yessefk fell-aneɣ ad neṭṭef deg wansayen i aɣ-d-ǧǧan lejdud, ladɣa ansay-a n uderyis acku yettwaḥsab d tigemmi culinaire n yimaziɣen, ɣef waya ilaq timnaḍin-nniḍen ur nesli ara yes-s yessefk ad t-issinen ama deg tmur n Lezzayer ama berra naɣ deg Tefriqt n ugafa akken ma tella.
Dans la Kabylie de la Soummam, le rite du "couscous d’aderyis" est célébré au début du printemps pour souhaiter la bienvenue à cette belle saison entre les journées du 27/28 février et la première semaine du mois de mars de chaque année. Sa dénomination diffère d’un village à un autre ; on trouve entre autres : aderyis, amenzu n rrbiε, amenzu n tefsut, çiwçiw (dans la région de Tazmalt et Ighil Ali), amager n rrbiε, amager n tefsut …
Dans la Kabylie de la Soummam, ce rite est l’un des plus célèbres ; il est connu et pratiqué dans toute la région des Ait Yemmel où les villageoises préparaient le couscous avec des herbes de montagne dont Aderyis (Thapsia Garganica), une plante médicinale connue des anciens, et utilisée dans le traitement préventif des grippes et autres maladies. Elle ne se mange pas directement mais elle est bouillie avec des œufs, et le couscous est cuit à l’aide de la vapeur dégagée.
La célébration de ce rite est un évènement majeur dans la confédération des Ait Yemmel, où il s’étale sur quatre jours successifs avec la mobilisation de tous les villageois et plus particulièrement les enfants, qui aident à la cueillette des herbes utilisées en les cherchant dans la montagne et en participant activement aux festivités, tout comme les femmes qui font des pèlerinages dans les lieux saints de la région afin de souhaiter la bienvenue au printemps et espérer des jours meilleurs pour toute la communauté des villageois.
« Un peuple sans culture est un peuple sans voix ni voie » (Mouloud Mammeri)
Texte en kabyle et en français, et réalisation de la vidéo : Taous Iftissen (At Yemmel)

Пікірлер: 12
@meddoursaliha4643
@meddoursaliha4643 6 ай бұрын
Aatikoumt Saha iscsouni ntdjadith Thanimirth
@bmwfan4552
@bmwfan4552 4 ай бұрын
S tezmert-nwen! Si taddart Aguemoune N'Ath Amar, Bgayet! ⵣⵣⵣⵣ💙❤️💚💛
@ahmedzourdani3441
@ahmedzourdani3441 Жыл бұрын
A3tikem saha aka ithenkhedem lokni nkhadmas ivawen malti Gomkan natjilvant ak dezbib .sthezmarthenwen
@hananain7133
@hananain7133 2 жыл бұрын
Notre culture est tres riche, yal ass ad nemager taghawsa tamaynut. Ilaq ad nehbiber f yensayen negh
@kimmik2342
@kimmik2342 3 жыл бұрын
Un grand salut pour vos efforts merci bcp
@zizaouitalib3785
@zizaouitalib3785 3 жыл бұрын
Yelha leqdic-agi. Azul d ameqqran.
@iftissenkahina4925
@iftissenkahina4925 3 жыл бұрын
Bravo taous afud iggerzen à tahawacht
@khalidtaibi925
@khalidtaibi925 3 жыл бұрын
Leqdic yelhan s wazal-is Afud igerrzen nclh Tanemmirt
@rekkadlahna3780
@rekkadlahna3780 3 жыл бұрын
D leqdic i yelhan nezzeh tanemmirt
@nouradis1420
@nouradis1420 3 жыл бұрын
سخفني الزين لقبايلي
@hananain7133
@hananain7133 2 жыл бұрын
Notre culture est tres riche, yal ass ad nemager taghawsa tamaynut. Ilaq ad nehbiber f yensayen negh
Cheurfa, Bgayet : Aderyis - amenzu n tefsut
54:54
Berbère Télévision
Рет қаралды 13 М.
Electric Flying Bird with Hanging Wire Automatic for Ceiling Parrot
00:15
Nastya and balloon challenge
00:23
Nastya
Рет қаралды 54 МЛН
Amagar n Tafsut au village Tizi Medjber, commune At Djlil
29:05
Berbère Télévision
Рет қаралды 10 М.
SEKSU S TAGA ( COUSCOUS AUX CARDONS) @ThafathUssirem
14:51
THAFATH USSIREM
Рет қаралды 46 М.
« TAMEƔṚA N UDERYIS »  Clip de Yanis OUDJEDI 2023.
5:21
Oudjedi Yanis
Рет қаралды 2,9 М.
Tissirt n uẓru n zik-nni,aεemmuc d yicewwiqen yufraren.
28:04
TAMAZIGHT MOUSSAOUI
Рет қаралды 37 М.
couscous kabyle au  cardon
35:45
Massylva Hamitouche
Рет қаралды 36 М.
Voici comment ils vous traitent en Algérie 🇩🇿
42:38
Gweko Vitch
Рет қаралды 454 М.
Aderyis di djebla - Bejaia
25:54
Vision International Production
Рет қаралды 14 М.