TUROWO

Turowo (Thurau) to niewielka wieś leżąca w pobliżu Nidzicy i pięknego jeziora Kownatki. Legenda o powstaniu Turowa głosi, że w czasach, gdy była to jeszcze dzika, pruska kraina, grupa myśliwych zapędziła się tam za rannym turem: Dotarli do zarośniętego wzgórza pośród kilku małych jezior, rzeki i mokradeł i tam znaleźli ogromne zwierzę. Byli tak zauroczeni miejscem, że upamiętnili je kapliczką… Dziś stoi w tym miejscu kościół w Turowie. Tyle legendy.
Krzyżacy, a może Cystersi?
Zdaniem historyków początki miejscowości datuje się na rok 1321, kiedy to wraz z sąsiednią Browiną została założona na prawie Chełmińskim przez Krzyżaków. Jednak istnieją pewne wątpliwości i domniemania, czy przypadkiem Turowo nie było misją chrześcijańską z czasów przed-krzyżackich. Istniej mocno uzasadnione pytanie, czy pierwszymi chrześcijanami na tym terenie nie byli cystersi? Położenie miejscowości na terenie podmokłym, w otoczeniu wielu zbiorników wodnych oraz sposób ulokowania wzgórza świątynnego sprzyja takiej koncepcji, choć według źródeł kościół pod wezwaniem Michała Archanioła postawili tu w latach 1235 - 1238 rycerze w białych płaszczach ozdobionych czarnym krzyżem. W roku 1410 wioska spłonęła podczas przemarszu wojsk Króla Jagiełły na Grunwald. Pierwsza wzmianka o funkcjonowaniu parafii pochodzi z 1414 roku.
Jan Prawdzic Gołyński
W roku 1525, krótko po przejściu Wielkiego Mistrza Krzyżackiego Albrecht Hohenzollern na luteranizm świątynię przejęli protestanci. W 1608 roku nowy właściciel wsi, Jan Prawdzic Gołyński, po śmierci tutejszego pastora przekazał świątynię ponownie w ręce katolickiego księdza. W 1645 roku Kostka de Lipowo odbudował stary kościół, a także ufundował dzwonnicę. Z akt wizytacyjnych z lat 1667-1672 wynika, że zaledwie kilkanaście lat po odbudowie kościół był w złym stanie technicznym, dach przeciekał, a na dodatek świątynia nie była konsekrowana, w związku z czym proboszcz nie mógł w niej odprawiać nabożeństw. Zła sytuacja budynku świątyni zwykle świadczy o parafianach. W protokole wizytacyjnym można wyczytać, że w Turowie i Browinie mieszkało wówczas osiemdziesięciu katolików, ale oziębłych, zepsutych przez grzech herezji, którzy rzadko przystępowali do spowiedzi. Oznacza to, że najwyraźniej niewielkiej diasporze katolików ciężko było wytrwać w wierności swojej wierze w protestanckim otoczeniu.
Biskup Jan Opaliński
Kolejnym wydarzeniem w życiu miejscowości które niewątpliwie wniosło nowego ducha i nową jakość w życie tutejszej ludności było wykupienie wsi przez Biskupa chełmińskiego Jana Opalińskiego (1681 - 1693) z rąk księcia pruskiego Albrechta Fryderyka. Nowy właściciel Turowa przeszedł do historii jako odnowiciel i budowniczy kościoła. Konsekrowano go 1 sierpnia w roku 1687. Był to drewniany kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia Matki Bożej. Poprzedni, również drewniany kościół został rozebrany, gdyż groził zawaleniem. Kościół w Turowie był przez długi czas jedyną świątynią katolicką w okolicy. Stąd roztaczano opiekę duszpasterską nad katolikami z powiatów nidzickiego i ostródzkiego z dawnych parafii w Gardynach, Dziurdziewie, Mielnie, Waplewie i Żelaźnie. W tym okresie zostaje zbudowana przy drodze do Gardyn kaplica poświęcona św. Barbarze. Kaplicę miano postawić w miejscu gdzie miał ukazywać się niebieski łabędź. Poświęcenia kaplicy dokonał 18 czerwca 1690 roku biskup pomocniczy Jana Opalińskiego - sufragan chełmiński bp Tomasz Skotnicki.
Neogotyk
Aktualny budynek kościoła wybudowano w XIX wieku w stylu neogotyckim. Kościół został konsekrowany w roku 1895 przez biskupa Leona Redner’a. Tym razem kościół nosił tytuł Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny. Kościół spłonął w czasie II Wojny. Z inicjatywy i przy zaangażowaniu ks. Jana Rodziewicza i parafian odbudowano świątynię w latach 1964-1965.
1920 - Plebiscyt na Warmii i Mazurach
Bez wątpienia, mimo lepszych i gorszych okresów, kościół w Turowie to stary i zasłużony ośrodek życia katolickiego i polskiego na Pogórzu Mazurskim. Dało się to szczególnie odczuć w roku 1920, kiedy na Warmii i Mazurach odbywa się plebiscyt. Turowo było centrum akcji plebiscytowej w tym rejonie. Mieszkańcy Turowa i pobliskiej Browiny jako nieliczne miejscowości zagłosowały za przynależnością do Polski. Na wyniki plebiscytu niewątpliwy wpływ miała działalność ówczesnego proboszcza - ks. Gustawa Działowskiego. Był to wybitny duchowny i wybitny działacz sprawy polskiej na Mazurach. Należał do rady nadzorczej założonego w 1911 roku Banku Ludowego w Olsztynie, delegat na Sejm Dzielnicowy w Poznaniu i członek Rady Ludowej na Mazurach w 1918 roku. Po plebiscycie, w sierpniu 1920 roku niemiecka bojówka napadła na plebanię i pobiwszy ks. Działowskiego wywiozła go w okolicę Działdowa na teren Polski.

[@jarekbarwinski7321]

Moje tereny... Pochodzę z Osiekowa. W Turowie miałem bierzmowanie.

[@romanawawrzyniak4389]

Podziwiam wiedzę i pasję prowadzących .To nie takie proste zrealizować program historyczny.

[@zygmuntkonstancinski2518]

Gratuluję. Świetna robota. Próbujmy ocalić nasze lokalne historie. Z nich składa się na polska tożsamość. Zaczynajmy od najbliższej okolicy, naprawdę jest co opowiadać i co pokazywać... Super

[@barbarakrysztofiak9647]

Bardzo ciekawe filmy . Ciekawie pan opowiada 👍

[@piotr.f1267]

Szanuję taką działalność. Nam w Wielkopolsce bardzo brakuje takich opisów historii.

[@arkadiuszwisnik2655]

Od 40 minuty..... "mieszkańcy byli zmuszani księża i mieszkańcy do wysłuchiwania mszy w języku niemieckim". Co najwyżej kazania szanowny Panie, gdyż reszta mszy była po łacinie. Nie zapominajmy, że to są czasy mocno "przedsoborowe" i języki narodowe do liturgii katolickiej jeszcze nie zaglądały. W poprzednim komentarzu emocje mnie poniosły, przepraszam za zbytnią poufałość. Pozdrawiam. Urodziłem się na Mazurach i sam ciągle staram się odnaleźć choćby okruchy polskości by móc kochać te pękną krainę polskim sercem

[@MegaPaul305]

Ojcowie Cystersi, zakon o wielkich zasługach i pięknej duchowości monastycznej.

[@inalorek2216]

Byli świetni.W Lądku w Wielkopolsce tez ich zakon, mają duże zaslugi w podniesieniu wielkopolskiego rolnictwa na wysoki poziom.A my- bo go utrzymaliśmy i rozwinęliśmy.Wiadomo,pyry górą! ;)

[@annaj5702]

Jest jeszcze operacja "Tannenberg" Wielkopolska z 1939r. Bardzo ciekawe historie zwłaszcza dla kogoś pochodzącego z serca Wielkopolski i osoby interesującej się historią.

[@jaceksitarski]

Tak trzymać .Materiał 1 klasa

[@jakubsadowski4486]

dzięki super opowieść i film oraz ciekawostkę o karpiu pozdrawiam i łapka w górę

[@tomekwozniak5470]

BRACIE MUZYKA W TLE JEST ZJAWISKOWA POZDRAWIAM

[@jacek4276]

Super program.

[@romanmichalak2206]

Jezu ale wy macie tam pięknie,pozdrawiam z Kołobrzegu

[@inalorek2216]

W kazdej legendzie bywa ziarenko prawdy.Niekoniecznie w góownej treści.Ja tam optuję za kapliczką myśliwych czy dzialalnościa misyjną! ;) Krzyzakow raczej o zbytnie ewngelizowanie bym nie posądzala.Nawet święceń nie mieli,wynajmowali dominikanów.We wsiach kolo Gniezna (wielkopolskie, i-sze biskupstwo) katerdę pobudowano wlaśnie nad jeziorem i w miejscu kultu,poświąconebu bogini/bogowi smierci Nija,Neye.Do dziś,po ponad 1.000 latach, na wsiach starsi ludzie,jak sie zezlili,wyzywali : "Idż do Neje"! (odpowiednik "idz do diabła!")

[@parabelumsq2lkt960]

👍

[@norkathemodel]

Super film

[@grzegorzbanaszewski3832]

Jak zawsze ciekawy odcinek...

[@marcin3443]

Witam!! Swietne legendy! Moze by tak robic oddcinki o jakis mrocznych historiach na tych terenach.Pozdrowki hej!

[@zbigniewabramczyk8472]

Przemku, bardzo ciekawy i interesujący odcinek. Zaskakujące ile to jeszcze możemy się dowiedzieć o naszym regionie. Pozdrawiam

[@MAZURSKIETAJEMNICE]

Dzięki Man! Kiedyś trzeba w końcu razem wyruszyć. Las wzywa! :)

[@remo9754]

Mega historia !!! Dziekuje ;)

[@ninakaszewska3526]

Dobra robota,pozdro

[@niepoprawnahistoriaurbex]

Dobry materiał 👍

[@pawel6596]

Oglądam jeden film za drugim, Discowery się chowa

[@VotanLoad]

Szkoda ze kolega prowadzacy nie wspomnial rodziny Jaroszykow zasluzonych w walce o Polskosc Mazur i Warmii. A program jak zwykle bardzo ciekawy i pouczajacy.

[@michalkrefta4803]

Turowo jest także w województwie pomorskim powiat bytów gminyna kołczygłowy

[@belussi1988]

Jak zwykle świetny odcinek! Niestety na Wamii i Mazurach jest wiele poniemieckich pałaców, które nieremontowane od lat niszczeją. Nie wiem czy dzieje się tak z braku dobrych chęci obecnych właścicieli, czy może z braku środków? Jeżeli chodzi o moje okolice, to dobrym przykładem jest pałac w Drogoszach: pl.wikipedia.org/wiki/Pa%C5%82ac_w_Drogoszach.

[@ToTrzebaNaSpokojnie]

Jestem z Barcian, potwierdzam temat z pałacem w Drogoszach

[@urszulabugajska9150]

Nie wytrzymałam! Oglądam ten kanał od kilku dni. Po pierwsze uwielbiam prowadzącego. Po drugie zamordowałabym Was za tę beznadziejną muzykę. Jak można do tak super krainy dodać coś co nie współistnieje z tymi terenami, a bardziej przypomina western?!!!! Jestem z Kołobrzegu. Marzę żeby ktoś stworzył kanał o naszych fortyfikacjach, których jest od groma. Pomorze zachodnie to bratnia siostra Mazur. Jeśli pan prowadzący ma jakieś namiary na historyków z Pomorza to proszę ich zmusić do takich wspaniałych filmów. Ludzie potrzebują wiedzy!

[@JOLINAE]

Czy nazwisko: Skotnicki, nie wywodzi się od wsi Szkotowo (?), a ta z kolei od osadników ze Szkocji? Skądinąd wiadomo, że przybywali do nas katolicy szkoccy po represjach za Elżbiety I i późniejszych oraz holenderscy.

[@dcsowian8087]

Ja słyszałem że po wojnie ten kościół remontowano, ponieważ został spalony

[@michajakubowski8724]

Tak kościół był odbudowywany w latach 1967-68 pomagali między innymi mój dziadek , mój tata i jego zmarły brat

[@grzegorzbanaszewski3832]

Ksiądz też kopie z wykrywką?

[@MAZURSKIETAJEMNICE]

Niestety, na tak ekskluzywne przyjemności nie mam czasu. Sama procedura załatwiania niezbędnych pozwoleń na wybrany obszar jest żmudna i czasochłonna, a co dopiero potem samo penetrowanie wybranego obszaru. Trzeba mieć sporo czasu i samozaparcia na takie zajęcia. Mnie osobiście satysfakcjonuje droga poszukiwań, którą tu prezentuję. No i mam nadzieję, że edukacja przynosi raczej odwrotny skutek - niż ten, sugerowany w Pana komentarzach. Aktualnie realizujemy program o średniowiecznym grodzisku - właśnie po to, aby ludzie nieświadomi nie kopali w miejscach objętych nadzorem archeologicznym.

[@inalorek2216]

@@MAZURSKIETAJEMNICE Brawo!

[@richardlwieserce9367]

Niemcy musieli swoje piekne Mazury opöscic,tak jak Polacy tereny wschodnie.dla kazdej strony bala to Tragedia

[@rajfell]

A czasami to nie jest Warmia?

[@MAZURSKIETAJEMNICE]

No nie jest ;)

[@dron2849]

27:24 Człowieku wiesz dlaczego drugi palec dłoni nazwano palcem wskazującym?

[@inalorek2216]

A jest jakiś obowiązek/instrukcja używania palców? Do dlubania w nosie tez?

[@swiezawoda5366]

Czyli mieli dużą wiedzę No umieli czytać pisać rysować no i umieli analizować NO I DOBRZE oraz kult nie niszczenia przedmiotów spoko Rozsądne rozumowanie ma sens

[@damiallllantosiak572]

Proszę księdza byłem 8 jakaś nagroda haha

[@MAZURSKIETAJEMNICE]

Jak zobaczysz cały odcinek - to kto wie! :)

[@damiallllantosiak572]

MAZURSKIE TAJEMNICE jestem na 5 min ;)

[@damiallllantosiak572]

Rożanystok pozdrawia

[@janzgormysyny5830]

Nagrodą będzie wycieczka do elektrociepłowni w lipcu.

[@motomazury1691]

Pszyjedzi na turuwko to zobaczysz co jest w lasach

[@janzgormysyny5830]

Wincyj takich wpisów...

[@dcsowian8087]

A co tam jest?

[@inalorek2216]

@@dcsowian8087 grzyby?

[@dcsowian8087]

@@inalorek2216 i bunkry 😁

[@inalorek2216]

@@dcsowian8087 :Aha,dziękuję.Z IIWojny?

[@gregardon]

kolega o karpiach przesadzil...........................ale effort sie liczy

[@MegaTomczyk]

Podobno ruskie wojska staly blisko granicy. Dlatego tak wynik plebiscytu byl.

[@MAZURSKIETAJEMNICE]

To bardziej złożony temat, ale jednym z elementów, który wpłynął na wynik plebiscytu na pewno był fakt, że młode Państwo musiało w tym czasie zmierzyć się Armią Czerwoną.

[@grzegorzbanaszewski3832]

I jak zawsze po odcinku teren zryty;)

[@inalorek2216]

...i jak zawsze trolle się zjawiają... plaga żab to byla z deszczem a plaga trolli z czym spada? Ktos wie?

[@FOX201045]

Qurwa! Biznes jest biznes!

[@jankot2618]

Czy ten typ jest księdzem ?

[@MAZURSKIETAJEMNICE]

Ten Typ 😜😄😃Ten Typ Mes

[@arkadiuszwisnik2655]

Człowieku w tamtym czasie liturgia katolicka na całym świecie odprawiana była po łacinie

[@MAZURSKIETAJEMNICE]

A może Pan wskazać fragment do którego Pan się odnosi? Wtedy będę mógł się ustosunkować do opinii szanownego Pana.

[@paulziel1]

A prusy to kto polacy czy niemcy kto to moze udowodnic ? A moze jedno i drugie ? Sa jeszcze prusy zachodnie itd. Wiec jak to germanie czy slowianie? Cos tu sie Grubo nie zgadza z tymi slowianami i polakami

[@MAZURSKIETAJEMNICE]

Prusowie to ludność autochtoniczna zamieszkująca tereny tzw. Warmii i Mazur jeszcze przed pojawieniem się na tym terenie Krzyżaków. Zatem ani Niemcy, ani Polacy. Prusowie to Prusowie. Prusy Zachodnie to termin określający jedną z prowincji Państwa Pruskiego jakie powstało w XVIII wieku. Prusy Wschodnie to tereny Królestwa Pruskiego, a potem zjednoczonych w XIX w. Niemiec. Prowincja Prusy Wschodnie powstała w 1772 r. z części ziem Polski (Warmii) oraz Prus Książęcych (z wyłączeniem Kwidzyna). Ta prowincja graniczyła bezpośrednio z Polską dlatego mieszały się tu mocno wpływy polskie (stąd termin Mazury od przybyszów z Mazowsza) wpływy niemieckie oraz pozostałości rdzennej kultury pruskiej. Zatem mówimy o różnych okresach, różnych momentach historii i różnych wpływach. I kiedy się to uporządkuje i zgłębi - to wszystko zaczyna się zgadzać. Pozdrawiam.

[@paulziel1]

Rozumie czyli wnioskujac sa rownierz „polakami“ Tak z tego wynika wiec nalezalo by spostowac dialogi twierdzace ze polacy to slowianie raczej nie calkiem ....bylo jeszcze wiele innych ludow jak goci jadzwingowie cystersi ,prusy zachodnie i wiele innych tylko w jakis kierunku sie to rozwinelo kim zinicjowali sie owy mieszkancy czy Jako niemcy germanie czy polacy tzw slowianie.... moim zdaniem slowianie to nie centralni polacy slowianie przyszli ze wschodu na tereny lechitow i tak czy inaczej zostalo to wymieszane wiec Prolog mowiac ze polacy to slowianie jest zfalszowany i nie prawdziwy Ale rownierz... czy mam racje?

[@inalorek2216]

@@paulziel1 Daj sobie już dziecko spokoj.Ty masz problem nie tylko w ortografia (wielkie litery,ż,rz) ale wprosy z podstawami historii.Podstawy opanuj,potem czas na ew.dyskusję,Nie na odwrót,.Wiedza to tez towar,często nie gorszy ale lepszy od innych.Dlaczego np. MAZURSkE TAJEMNICE ma cię tu podstaw uczyć, za friko,czas tracić,zamiast nas o ciekawych rzeczach informować.Do tatusia z prośba o koreprtycję.I niewiedzy nie ma sie czego wstydzć-pod warunkiem,zeby ją starć sie uzupełnić.

[@pawelgawronski8370]

pozdrowienia dla ministra kultury i jego ukierunkowanym jednosrtonnie hojnościom.

[@gregardon]

ten lysy to straszne bzdury opowiada

[@MAZURSKIETAJEMNICE]

A tak konkretnie, gdyby zechciał Pan się ustosunkować, jednocześnie podając swoje imię i nazwisko, to wtedy moglibyśmy to jakoś weryfikować. Samo rzucenie hasła, że "ktoś bzdury opowiada" nie wnosi nic do meritum. Zatem proszę rzeczowo i konkretnie.

[@gregardon]

@@MAZURSKIETAJEMNICE te znasz sie na historii..................posluchaj co chlopak mowi...................a imie i nazwisko jest kolo mojego zdjecia

[@gregardon]

@@MAZURSKIETAJEMNICE o karpiach na przyklad...............................nie chce mi sie bzdur sluchac sorry

[@MAZURSKIETAJEMNICE]

Uważam Krzysztofa za człowieka biorącego pełną odpowiedzialność za słowa. Przekopał sporo źródeł na temat okolic o których opowiadamy. A co do karpia - to nie rozumiem Pańskich insynuacji, bo źródła mówią: W Polsce karp jest gatunkiem obcym, sprowadzonym pomiędzy XII a XIII wiekiem, prawdopodobnie z hodowli cystersów czeskich lub morawskich[5]. (A. Witkowski: Karp (Cyprinus carpio L.) w polskich wodach. W: Karp w wodach Polski, pochodzenie - hodowla - konsumpcja. T. Heese i M. Lampart - Kałużniacka (red.). Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 2008.) Więc wszystko się zgadza. Oczywiści nie chcę Cię w żaden sposób atakować, czy pouczać. Po prostu bronię honoru i prawdomówności ludzi występujących w moich filmach. Ja częściej popełniam pomyłki niż moi goście ;)

[@gregardon]

ok niech bedzie......................

[@kopanang]

co za ruchy kamery, sorry ale niestety ale nie kazdy ma zdolnosci do tego aby zostac operatorem kamery. Masakra, az oczy bola od kadrow i ruchu.