Хоразмшоҳлар давлати таназзули, Жалолиддин Мангуберди ва Чингизхон босқини | Tarixiy savol

"Тарихий савол" кўрсатуви
"Ўзбекистон тарихи" телеканали
Жалолиддин Мангуберди ёки Жалолиддин Менгуберди (Жалол ид-Динийа ва-д-Дин Абу-л-Музаффар Манкбурни ибн Муҳаммад) (1199-1231) - (1220 йилдан буён) сўнгги хоразмшоҳ, Ала ид-Дин Муҳаммад II ва унинг туркман хотини Ойчечакларнинг тўнғич ўғли.
Жалолиддин Мекбурни (ёки Мангуберди) номини олиб, “юзида холи бор” маъносини англатади. Жалолиддиннинг аниқ туғилган санаси номаълум, унинг расмий белгиланган туғилган санаси 1198 йил.
Гурганж саройида ҳурматга сазовор бўлган баобрў бувиси, қипчоқ маликаси Туркан хотуннинг қистови билан, мавжуд анъаналарга қарамай, тахтга Жалолиддиннинг кичик укаси Ўзлоқхон ўтиради. Жалолиддин ҳарбий муҳитда улғаяди ва жанг санъатини эрта ўзлаштиради. Ғазна (ҳозирги Афғонистон) унинг қарамоғида бўлишига қарамай, отаси фитналардан сақланиб, ўғлини ўзини олдида Гурганжда ушлаб туради. Ёш Жалолиддин душманлар билан тинимсиз жанглар бўлиб ўтувчи чегарага чиқишга ҳарақат қилади.
Чингизхоннинг режалаштирган босқинидан хабардор бўлиб, Жалолиддин отасидан қўшинини Сирдарёга қўйиб, душманни ўша ерда кутиб олишини сўрайди, лекин отаси ҳимоя деворлари ва қалъаси душманни мамлакатга қўймаслигига амин бўлади ва қўшинни тўпламасликка қарор қилади. Мўғуллар шаҳарни шиддат билан босиб олади. Аввалига, 1220 йил Бухоро, кейин Самарқанд ўраб олинади. Жиддий хасталанган Муҳаммад Каспийга қочади. Учта ўғлини тўплайди, Жалолиддиннинг белига ўз шамширини осиб, уни тахт вориси этиб тайинлайди ва бошқа укаларини акасига итоат қилишларини ундайди. Муҳаммаднинг ўлимидан сўнг Жалолиддин тахтга ўтиради, лекин Гурганж аслзодалари янги ҳукмдорни беписанд қилиб, халқ мададидан четда қолдиришади.
Жалолиддин уч юз содиқ туркман жигитларидан иборат қўшин тўплайди ва Хуросонга йўл олади. Нисо атрофида улар етти юз кишилик мўғул қўшинини кутиб олишади ва уларни осонликча енгишади. Ушбу арзимас ғалаба Хуросон аҳолисини мўғул истилочиларига қарши ғайратлантиради, натижада, Чингизхон ўз қўшинини Хоразм ва Хуросонга йўллайди ва Жалолиддиннинг кичик укаларини қўшини билан юзланиб, уларни аёвсиз тор-мор этади.
Жалолиддин васият қилиб қолдирилган ери томон йўл оларкан, Марв ноиби Хон Малик ва унинг қирқ минг кишилик лашкари, туркман хони Сайф ид-дин ва унинг қирқ минг кишилик лашкари билан иттифоқдош тутинади. Қандаҳор яқинида бирлашган лашкарлар қўшини мўғулларни йўқ қилади ва Жалолиддин Ғазнагача етиб боради.
Мурғаб юқорисида унга Марвнинг собиқ ноиби Хон Малик ва туркман хони Сайф ид-дин қўшилади. Ғазнага келибоқ, Жалолиддин тез орада, ўн минг кишилик қўшин тўплаб, Қандаҳорни қамал қилган мўғулларга қарши юриб, уни тор-мор этади. Бўлинган хоразмлик лашкарларнинг ҳарбий қўмондонлари ўз ҳукмдорининг муваффақияти ҳақида эшитиб, Ғазнага тўплана бошлайди ва тез орада, Жалолиддин бошчилигида 70 мингга яқин аскар йиғилади. У билан бирга оғаси Амин ал Мулк, саркарда Тимур Малик, қарлуқлар хони Азам Малик ва афғонлар муаллими Музаффар Маликлар ҳам келади. Чингизхон хали хоразмшоҳ кучидан бехабар бўлиб, унга қарши Шики Хутуху бошчилигидаги 30-минглик қўшинини жўнатади.

[@shamsiddin4336]

Juda zo'r ko'rsatuv bo'ldi. Ishlaringizga omad

[@abuhuabd9796]

Бу ҳақда ва бошқа тарихимиз ҳақида яна шунақа кўрсатувлар кўпроқ бўсин!!!

[@ХуршидаК]

Катта рахмат. Жуда керакли мавзу. Ажойиб сухбат.

[@sanatmusayev4844]

Raxmat mazza qildim eshtb!

[@MurodMurotov-k5x]

Тарихчиларимизга катта рахмат зур сухбатлар эшитиб мазах килдик.Жалолиддин Мангуберди ватанни мард ,шерюрак углони узини киска умрида шунчалик иш килган . хоинлик килмаганларида,кул остина бирлашганларида Чингизий конхурларни худудларимиздан йук киларди.хеч бир тарихда мугулларчалик бешавкатларча халкни кириб ташламаганлар.бешикдаги чаколокни хам аямаганлар.

[@farxodusmanov3533]

Рахмат сог булила

[@farxodusmanov3533]

Милионлаб лайклаб тилаб коламан

[@ТемурЯхя]

Коракалпокстон ерлари Узбекистонга карашли.уни тарих исботлайди.Сталин тогалари йук Энди.бизни еримизни бошкаларга булиб бергани

[@bahodiratadjanov]

Ундан олдин 1873йилда булинган Руслар Хоразмни босиб олгандан кейин, Гандимён шартномасида хамма нарса курсатилган

[@farxodusmanov3533]

Ман хам тасодифан кириб коллим

[@dimadost9382]

Sulton Alouddin Muhammad Horazmshohning qizlari haqidayam ma'lumot beringlar, faqat o'gil farzandlari bo'lmagandir ?

[@sanatmusayev4844]

Qaysi kitobdan oqisa boladi lichnosti haqda harakteri ozini tutishi qilgan ishi jasorati haqda?

[@ruzmetovquronboy786]

Ashraf ahmedov qani?U bu davr mutaxasisi.

[@Хорезмиец-ш7з]

Татарлар даган турклар даян шу

[@SaxetSaxet]

Нима учун жалоладин урганчда 80 мунлик кошун Билан мугуларнин 50 мунлик кувшина Карши курашмай 300 Аскар Билан каракумга кетип колган сабабин айтмадин нимага

[@МуратДжаббаров-м6л]

Керагича тарифлаб билмаяпсизла Яна яхшилаб урганиш керак

[@Mirsaid2205]

Boshlovchilar O'zbekiston tarixi haqida kursatuv qilayotganda "sheva"da gapirishi qanday bilimsizlik va nodonlik...

[@jjjeekkvvarrrabbeyy7796]

Жудаям тушинарли эмас ,мен эшитишимча мугиллар бостириб келганда Жалолидин хоразмдан узокда булган ,агар якинда булганида янгилмас эди,син даресидаги жанг тугрисида гапирмадингизлар

[@Хорезмиец-ш7з]

Шахристон (ошик ойдин пир)

[@NematjonXojamov-kr1nm]

Асалаума алейкум.Мен сиздерге айтарым Хоразмшилар Мангуберди туркмен болган.Хорезм узбек емес бул халыктын канын тексертсен кимнин каны жок .иран,таджиктин каны коп оларда.Патшанын ози коркып куллар кобейип кеткенинен мангитка сургин кылганыда тарихта бар.кул дегенимиз иран,пакистан,индия общем хорезм халкы гибрид .жане патшалар мангит,конырат,кыпшактар болган .менин айтарым хорезмшилерге оздеринизге карап корин кайсы натцига кусайсыз керек десен еврей,орыска кусайтын хорезмшилерде бар.

[@UlugbekSharipov-t9w]

Сен узинга караб кайф килиб утириравер мен кимларга ухшайман чукчами тувинсми монголми бурятми китайсми

[@AbdullaKaraxanov-pp6xm]

Уч саот килинглар

[@Tom-it5xy]

4 domladan faqat 1 gapiga tushinish oson.

[@ГулзодаЭргашева-у8ш]

АССАЛОМУ АЛАЙКУМ! 🙋‍♀УЙИМ ЖОЙИМ 🏘ОИЛАМ👨‍👩‍👦‍👦ФАРЗАНДЛАРИМ ДЕЙДИГОН ГУЗАЛ ВА ЛОБАР,БИЗНИС ЛЕДИ БУЛАМАН ДЕГАН АЁЛЛАРИМИЗ ДИККАТИГА 🔊📣🔊 СИЗЛАРНИ ФАБЕРЛИК КАМПАНЯСИ ИШГА ТАЬКЛИФ КИЛАДИ🔊🔊БУ ЙЕРДА ЁЛГОН ЙУК,ОНЛАЙИН ИШ,СИЗ КАЙЕРДА ВА КАЙСИ ШАХАРДА БУЛИШИНГИЗНИ АХАМИЯТИ ЙУК,УЙДА УТИРИБ ИШ БОШЛАЙСИЗ,ХАР 21 КУНДА ОЙЛИК 💵💸💰ОЛИБ ИШЛИСИЗ,АСОСИСИ ХАЛОЛ СЕРТИФИКАТГА ЭГА, ПЕРАМИДА ЕМАС ЁЛГОН ЙУК БУ ЙЕРДА БИР КИЗИКИБ КУРИНГ,АХИЛ ЖАМОА БИЛАН ИШ БОШЛИСИЗ; МУРОЖАТ УЧУН ТЕЛ; [phone],ТЕЛЕГРАМ ВАТСАПП ИМО МЕН ОИЛАЛИК АЁЛМАН ФАКАТ АЁЛЛАРИМИЗ УЧУН.ю

[@Elim7237]

Жалолідіннің қочмоган ері йок екан. Хиндістоннан грузиягача қочип

[@ШарофатХужаниёзова]

Vaziyat shunday bolgan

[@Хорезмиец-ш7з]

Ай тарихчилар Могулларни хоразмнинг кипчаклари чакирди.могуллар кипчоклар

[@Низом-в1ь]

Хоразмшох таджик.

[@АкбарСапаров-р1б]

🤣🤣🤣

[@Buyuk_Turanuz]

🤣🤣🤣

[@hhhtimtimtim]

Taraqqiyot òzi bormidi Xorazmshoxlarda Sharqshunos? Sharqshunos bu forsist demak. Chingizxonni yomonlayaptimi demak u bizdan emas u turkiy emas. Boshqalar masalan forsiylar arablar ruslar tomonidan uydirilgan tarixiy miflar qurboni u odam u olim...

[@Низом-в1ь]

Слава Аллаху они чистакровный таджики.

[@Хорезмиец-ш7з]

Ман тушимда кургана рангини бламан. Мангуберди эмас Манкъбурун хоразмча манкабурун урисчаси гундос бурнидан гапирган