Wynieśli mnie z getta w plecaku | Edward Malinowski

Edward Malinowski (Edward Mersyk) urodził się 14 maja 1939 roku w Warszawie przy ul. Wielkiej, obecnie nieistniejącej, a kiedyś jednej z głównych ulic Śródmieścia. Ojciec Edwarda Mersyka, Marek (Mordke) Mersyk urodził się w Kowlu na Ukrainie, a matka Stefania Mersyk z domu Frendzel w Warszawie. Rodzice byli adwokatami. W momencie wybuchu II wojny światowej jego rodzina mieszkała przy ulicy Nowolipie 13, która później stała się częścią getta. W mieszkaniu przebywali razem z rodziną. W getcie ojciec pracował w szopie szczotkarzy, a matka reperowała mundury Armii Niemieckiej. Kiedy Edward był małym chłopcem w większości zajmował się nim dziadek Jakub Frendzel. Edward znalazł się na Umschlagplatzu z dziadkiem, skąd Edwarda udało się uratować. Edward otrzymał środek usypiający i został przemycony przez mury getto na furmance, w plecaku. Pozostała część rodziny również uciekła z getta i ukrywała się po tzw. stronie aryjskiej, przede wszystkim w domu przy ulicy Grójeckiej 104. Funkcjonowała na fałszywych dokumentach tożsamości, m.in. pod nazwiskiem Malinowscy. Ojciec Edwarda trafił na Gestapo, kiedy chciał dołączyć do partyzantki, matka strasznie rozpaczała. Po wybuchu Powstania Warszawskiego rodzina trafiła do obozu przejściowego „Zieleniak”, a następnie została wyprowadzona do obozu w Pruszkowie. Potem ukrywała się pod Warszawą, gdzie doczekała wyzwolenia. Po wojnie rodzina zamieszkała w dawnym mieszkaniu ciotki przy ulicy Marszałkowskiej 56. Edward ukończył liceum Staszica. Zaczął grać na skrzypcach i uczęszczał do szkoły muzycznej. Następnie dwa lata studiował muzykologię na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego, a potem studiował na Akademii Medycznej. Poznał tam swoją przyszłą żonę. Oboje zostali lekarzami. W związku z kampanią antysemicką Marca 1968 roku Edward Malinowski razem z żoną, córką i swoją matką zdecydowali się na emigrację. Przebywali w Austrii i we Włoszech, zanim ostatecznie wyemigrowali do Stanów Zjednoczonych w 1969 roku. Edward przeprowadził się do Detroit, był kardiologiem. Często dzieli się opowieścią o swoich przeżyciach wojennych - m.in. z młodzieżą w Holocaust Memorial Center w Michigan.
NAZWISKO ROZMÓWCY: Edward Malinowski
WYWIAD PRZEPROWADZIŁ: Józef Markiewicz
NAGRANIE: Piotr Boruszkowski
DATA NAGRANIA: 7 marca 2018
PRAWA AUTORSKIE DO NAGRANIA: Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN
NAJWAŻNIEJSZE WĄTKI ROZMOWY:
00:00:44 - Miejsce i data urodzenia rozmówcy.
00:01:05 - Informacja o rodzicach.
00:02:01 - Znalezienie się w getcie warszawskim.
00:04:42 - Wspomnienia związane z dziadkiem rozmówcy.
00:06:00 - Wydostanie się z Umschlagplatz.
00:07:05 - Zamieszkanie w domu przy ul. Grójeckiej.
00:08:25 - Opuszczenie domu przez ojca rozmówcy.
00:09:20 - Ucieczka z getta.
00:11:27 - Praca matki i ciotki rozmówcy po aryjskiej stronie.
00:12:02 - Organizacja pomocy dla żydów.
00:14:20 - Wybuch Powstania Warszawskiego.
00:20:30 - Wprowadzenie się do mieszkania przy ul. Marszałkowskiej.
00:21:40 - Praca matki i jej siostry, okres szkolny.
00:24:35 - Studia.
00:25:38 - Rozpoczęcie pracy w szpitalu.
00:28:49 - Wydarzenia marca 1968 roku i decyzja o emigracji.
00:31:48 - Droga do Stanów Zjednoczonych.
00:40:10 - Początek życia w Detroit.
00:45:52 - Informacje o córce rozmówcy.
00:49:50 - Pierwsze wyjazdy do Polski.
00:51:38 - Działalność społeczna.
00:53:08 - Odnalezienie informacji o ojcu.
01:00:40 - Pobyt w Rzymie (w drodze do Detroit).
01:02:10 - Odnalezienie informacji o dalszej rodzinie.
01:02:37 - Tematy poruszane na zajęciach dla młodzieży prowadzonych przez rozmówcę.
01:05:20 - Życie w Warszawie po wojnie.
01:08:01 - Zaskoczenie związane z wydarzeniami w marcu 1968 roku.
01:09:11 - Pojawiające się perspektywy wyjazdu.
01:09:47 - Początki pracy w szpitalu w Detroit.
01:12:30 - Powody podjęcia decyzji o wyjeździe.
01:13:41 - Powracanie do wojennych wspomnień.
01:15:39 - Matka i ciotka rozmówcy podczas emigracji.
01:18:21 - Aktualne życie na emigracji.
01:19:16 - Stosunek córki do korzeni polskich i żydowskich.
01:25:18 - Trudności życia na emigracji.
01:30:59 - Kontakt z organizacjami żydowskimi i społecznością żydowską w Stanach Zjednoczonych.
01:36:19 - Obywatelstwo.
01:39:35 - Uczęszczanie na lekcje religii w szkole.
01:40:50 - Organizacje żydowskie.
Poznaj kolekcję historii mówionej Muzeum POLIN: sztetl.org.pl/...
Subskrybuj nasz kanał: / @historiamowionapolin
Oglądaj kanały Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN:
POLIN (zapowiedzi i relacje z wydarzeń w Muzeum): / mhzp2013
Wirtualny Sztetl (historia i kultura polskich Żydów): / wirtualnysztetl
Polscy Sprawiedliwi (historie pomocy udzielanej Żydom podczas Zagłady): / polscysprawiedliwi
Kontakt w sprawie udostępnienia wywiadu: [e-mail]
#MuzeumPolin #HistoriaMówiona #GettoWarszawskie #HistorieOcalałych #Getto #Warszawa #Zagłada #IIWojnaŚwiatowa