Zofia Posmysz i David Pountney o „Pasażerce"

Kiedy zobaczyłam napis "Arbeit macht frei" pomyślałam, że nie będzie źle, bo ja się roboty nie boję, pewnie mnie wkrótce zwolnią. Nieraz przecież pomagałam dziadkom przy sianokosach, wspomina Zofia Posmysz autorka napisanej w 1962 roku powieści Pasażerka, na podstawie której powstało libretto opery. Liza, była esesmanka i strażniczka w obozie koncentracyjnym w Auschwitz, wiele lat po wojnie podczas podróży transatlantykiem spotyka jedną ze swych ofiar. Postać Marty skupia w sobie doświadczenia autorki powieści i jej współwięźniarek. Spotkanie na statku - przestrzeni zamkniętej - zmusza bohaterki do stawienia czoła przeszłości i zmierzenia się z dramatycznymi wspomnieniami. Zofia Posmysz jest również autorką scenariusza słuchowiska radiowego oraz filmu w reżyserii Andrzeja Munka. Tragicznie zmarły Munk nie dokończył filmu. Ostateczny kształt nadał mu Witold Lesiewicz. W 1964 roku na Festiwalu w Cannes Pasażerka otrzymała Nagrodę Międzynarodowej Krytyki Filmowej (Fipresci) oraz specjalne wyróżnienie honorowe jury festiwalu za humanistyczne i artystyczne wartości filmu. Koncertowe wykonanie opery Pasażerka odbyło się dopiero 40 lat po jej powstaniu, bowiem władze sowieckie zarzuciły jej "abstrakcyjny humanizm", obawiały się także skojarzeń obozu koncentracyjnego z rosyjskimi łagrami. Prapremiera obecnej inscenizacji w reżyserii Davida Pountneya odbyła się 21 lipca 2010 roku podczas Festiwalu w Bregenz. Gościem honorowym premiery była Zofia Posmysz. Jest to pierwsza w historii Teatru Wielkiego - Opery Narodowej tak duża i spektakularna koprodukcja. Bregenzer Festspiele, English National Opera, Teatro Real Madrid i jeden z największych reżyserów operowych David Pountney wspólnie opowiadają światu polską historię.